Tramlijn 5 (Amsterdam)

Eerste lijn 5

De huidige tramlijn 5 is de tweede lijn met dit nummer. De eerste lijn 5 werd ingesteld op 17 juli 1902 en verbond het Haarlemmerplein via Haarlemmerdijk en -straat – Centraal Station – Damrak met de Dam.

Tramlijn 5 met motorwagen 20 in de begindagen op de Haarlemmerdijk; 1902.

Op 12 maart 1904 werd lijn 5 verlengd via Rokin – Rembrandtplein – Utrechtsestraat – Frederiksplein – Ceintuurbaanbrug naar de Weesperzijde (Schollenbrug).

Op 5 februari 1906 ging lijn 5 vanaf het Haarlemmerplein doorrijden naar de Spaarndammerbuurt.Op 30 maart 1915 werd door de Van Woustraat gereden in plaats van de Amsteldijk. Op 9 januari 1930 kwam de eindlus Oostzaanstraat-Hembrugstraat ingebruik.

Op 15 oktober 1939 werd lijn 5 verlengd over de Mr.Treublaan naar het Julianaplein naast het nieuw geopende Amstelstation.

In juli 1942 werd lijn 5 verlegd via de Amstellaan en de Rijnstraat/v.Woustraat, ter compensatie van de door de oorlogsomstandigheden opgeheven lijnen 4 en 8.De Weesperzijde werd aldus tramloos en de sporen aansluitend in delen opgebroken.

Bij hervatting van de tramdienst vanaf 18 juni 1945 bereed lijn 5 alleen het oostelijke deel van de route. Het drukste deel Centraal Station – Spaarndammerbuurt werd voortaan bereden door lijn 12 (in 1955 verbust). Lijn 5 kreeg toen de route: Centraal Station – Dam – Rembrandtplein – Utrechtsestraat – Frederiksplein – Ruyschstraat – Wibautstraat – Amstelstation. Na terugkeer van lijn 4 in 1948 werd de lijn verlegd via de Sarphatistraat. Vanaf 1952 werd tussen Rembrandtplein en Weesperplein via het Waterlooplein en de Weesperstraat gereden. Dit was noodzakelijk om ruimte te maken in de Utrechtsestraat voor de tijdelijk omgeleide lijn 9 in verband met de renovatie van de Hortusbrug. Na de teruglegging van lijn 9 bleef voor lijn 5 de route door de Weesperstraat echter gehandhaafd.

In september 1961 werd lijn 5 tijdelijk opgeheven en in de Wibautstraat en naar het Amstelstation vervangen door lijn 7. Drie maanden later kwam de lijn na protesten terug als spitsuurtramlijn voor drie en een half jaar, nu via de Utrechtsestraat in plaats van de Weesperstraat. Aanvankelijk werd met losse motorwagens gereden maar later keerden ook de bijwagens terug. In mei 1965 werd spitslijn 5 omgezet in een op alle dagen en uren rijdende buslijn met hetzelfde nummer. (In oktober 1978 werd deze lijn vernummerd in lijn 56 om het lijnnummer 5 voor de tweede tramlijn 5 vrij te maken. Deze buslijn 56 werd in september 1987 geheel opgeheven)

Lijn 5A

Van 15 mei tot 7 juli 1943 bestond er ter compensatie van de opgeheven lijn 8 een spitsuurlijn 5A die reed van het Westerscheldeplein en de Zuider Amstellaan en verder via de route van lijn 5 naar het Centraal Station.[1]

Huidige lijn 5
Opening van de nieuwe tramlijn 5 naar Station Zuid op 20 december 1978.

Op 20 december 1978 verscheen een geheel nieuwe tramlijn 5 (aanvankelijk zou het lijn 11 worden wat ook al in het spoorboekje stond vermeld, maar omdat het lijnnummer 5 wel en het lijnnummer 11 niet in de lijnfilms voorkwam werd gekozen voor lijn 5), toen het station Amsterdam Zuid werd geopend voor de eerste fase van de Schiphollijn. Om dit station een tramverbinding te geven werd tussen Station Zuid en de Beethovenstraat een nieuwe trambaan aangelegd. Lijn 5 reed van hieruit verder via de route van lijn 24: Beethovenstraat – Joh. M. Coenenstraat – Roelof Hartstraat – Ceintuurbaan – Ferdinand Bolstraat – Vijzelstraat – Rokin – Dam – Damrak – Centraal Station.

Op 20 september 1982 werd de route tussen Centraal Station en Joh. M. Coenenstraat verlegd via Nieuwezijds Voorburgwal – Leidsestraat – Leidseplein – Overtoom – Eerste Constantijn Huygensstraat – Van Baerlestraat.

Per 1 december 1990 kwam de verlenging tot stand vanaf Station Zuid via Buitenveldertselaan – Beneluxbaan naar het Binnenhof in Amstelveen, als onderdeel van de Amstelveenlijn. Op de plaats van de vroegere keerlus bij Station Zuid (1978-1990) is inmiddels een kantoorgebouw verrezen. Op het laatste stuk kunnen alleen tweerichtingtrams rijden, zodat speciaal voor lijn 5 dit soort trams aangeschaft werden. Sindsdien rijdt de serie 901-920 op lijn 5, in 1999 aangevuld met de uit Duisburg gehuurde GT10NC-DU 997-999. Deze waren nodig vanwege toename van het vervoer, waarvoor vanaf 2002 ter vervanging hiervan de Combino's 2201-2204 beschikbaar kwamen.

Op 30 mei 1992 kwam de omlegging via de Hobbemastraat – Paulus Potterstraat in gebruik, ter vervanging van de omweg via de Overtoom.

Sinds najaar 2007 werd gebouwd aan een nieuwe trambaan via de Strawinskylaan en de Parnassusweg die vanaf 1 mei 2008 de hooggelegen route via Station Amsterdam Zuid heeft vervangen. Dit deel van de route moest wijken voor de aanleg van de Noord/Zuidlijn van de metro. Op de Strawinkskylaan is een overloopwissel aangelegd, zodat lijn 5 zo nodig tot hier kan worden ingekort, wat van 1 tot 11 mei 2008 het geval was.

Lijn 5 was volgens het GVB tot 2017 de meest gebruikte van alle tramlijnen in Amsterdam, met 37.000 instappers per dag.[2]

Op 22 juli 2018, de dag dat de exploitatie op de Noord/Zuidlijn startte, werd lijn 5 vanaf het Leidseplein verlegd over de vroegere route van lijn 10 naar de Van Hallstraat (Westergasfabriek). Lijn 12 heeft vanaf het Leidseplein het traject via de Leidsestraat naar het Centraal Station overgenomen.

Door het verdwijnen van metro/sneltramlijn 51 per 3 maart 2019 en het feit dat de vervangende bus op vrijwel alle haltes niet stopt werd de drukte op tramlijn 5 te groot. Met ingang van 27 mei 2019 is op het drukste lijngedeelte, tussen station Zuid en Stadshart Amstelveen een versterkingsdienst ingesteld. Deze nieuwe tramlijn 6 rijdt alleen in de ochtend- en middagspits van de Strawinskylaan via de Buitenveldertselaan en Beneluxbaan naar het Handelsplein.

De spitsfrequentie van lijn 5 op het gehele traject is teruggebracht, op het gezamenlijke traject is deze door de komst van lijn 6 verhoogd. Het GVB hoopt de drukte hiermee beter op te vangen. De lijn zal blijven rijden tot de ingebruikname van de vernieuwde Amsteltram.[3]

Amsteltram

In het kader van het project om de Amstelveenlijn te verbouwen Amsteltram, wordt het samenlooptraject van tramlijn 5 en lijn 51 tussen station Zuid en Amstelveen Centrum in 2019 en 2020 verbouwd.[4] Tramlijn 5 zal daarbij de huidige route blijven rijden. In enkele weekeinden in maart, april en juni en zes weken in de zomer van 2019 (14 juli t/m 26 augustus) kan lijn 5 hier niet rijden wegens spoorwerkzaamheden. Deze wordt gedurende de werkzaamheden vervangen door buslijn 45.[5] De nieuwe 'Amsteltram' zal na de verbouwing gaan rijden tussen station Zuid en Amstelveen Westwijk en vervolgens worden verlengd naar Uithoorn.

Zie ook
Zie de categorie Tramlijn 5 (Amsterdam) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Amsterdamse tramlijnen
Huidige tramlijnen:1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 11 · 12 · 13 · 14 · 17 · 19 · 24 · 26
Voormalige tramlijnen:8 · 9 · 10 · 15 · 16 · 18 · 20 · 21 · 22 · 23 · 25 · 27 · S
Voormalige sneltramlijn:51
Voormalige interlokale tramlijnen:Gooische Tram · Haarlemse Tram · Slotense tram · Sloterdijkse tram · Waterlandse Tram
Museumtramlijn: Electrische Museumtramlijn Amsterdam
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.