Tramlijn 6 (Amsterdam)

De eerste lijn werd ingesteld op 16 november 1901 tussen de Cruquiusweg – Veelaan en de Mauritskade / Frederiksplein. De lijn had de bijnaam 'lijn 101' wat duidde op 1 bestuurder, 0 passagiers en 1 conducteur. Op 19 januari 1905 werd de lijn verlengd via de Plantage, Muiderstraat en Nieuwmarkt naar het Stationsplein en nam in belangrijkheid toe maar op 1 april 1905 werd de lijn weer ingekort tot de Mauritskade. Van 19 oktober 1918 tot 15 mei 1919 was de lijn tijdelijk opgeheven vanwege personeelsgebrek door de griep. Sinds 25 december 1920 werd niet meer op zondag gereden en op 22 januari 1922 werd de lijn geheel opgeheven.

De tweede lijn betrof de vernummerde lijn 19 die als lijn 6 op 22 mei 1922 werd ingesteld tussen Muiderpoortstation en station Willemspark. Deze werd op 28 februari 1929 verlengd naar het Stadionplein. Op 26 mei 1942 werd lijn 6 opgeheven. Na de oorlog kwam de lijn niet meer terug behalve tijdens belangrijke sportwedstrijden in het Olympische stadion (evenals lijn 23). Voor het laatst gebeurde dit op 4 mei 1958.

In 1973 bestond er een plan voor een tramlijn 6 van het Amstelstation via de Ferdinand Bolstraat of Utrechtsestraat naar het Centraal Station ter vervanging van de overbelaste Bijlmerbuslijnen 55 en 56, die dan tot het Amstelstation zouden worden ingekort. Wegens materieelgebrek ging dit plan uiteindelijk niet door.

De GVB 790 als lijn 6 op het Leidseplein in 2005.

De derde lijn werd ingesteld met de opening van de eerste Amsterdamse metrolijn op 16 oktober 1977, gedeeltelijk via de route van de vorige lijn met dit nummer. In het oorspronkelijke GVB bedrijfsplan 1977 zou de lijn het lijnnummer 11 krijgen en alleen in de spitsuren rijden als versterkingslijn van lijn 1 tussen Osdorp en de Plantage Parklaan. Na debatten in de gemeenteraad in het voorjaar van 1977 werd besloten tot een volwaardige lijn met de route: Stadionplein – Amstelveenseweg – Overtoom – Leidseplein – Weteringschans – Sarphatistraat – Weesperplein (overstap op de metro) – Roetersstraat – Plantage Parklaan. In verband met het meer passen bij de historische lijnenloop werd besloten in plaats van het lijnnummer 11 het lijnnummer 6 te gebruiken.[1]

In 1980 werd lijn 6 verlengd via de Sarphatistraat, Alexanderplein en Linnaeusstraat naar het Muiderpoortstation. In 1983 kwam de route via de 's-Gravesandestraat – Oosterpark in gebruik. Tussen 1986 en 1989 reed deze lijn samen met lijn 10 een grote lus door de Indische Buurt, met eindpunt op het Javaplein, waar lijn 6 overging op lijn 10 en omgekeerd. Na 1989 reden beide lijnen in een richting deze route. Lijn 6 tegen de klok in, lijn 10 met de klok mee. In 1998 werd de route naar de Indische Buurt overgenomen door lijn 7. Lijn 6 ging weer via de Roetersstraat naar de Plantage Parklaan, en reed niet meer 's avonds en in de weekenden.

Aan de westkant heeft lijn 6 tussen 2002 en 2004 vanaf het Leidseplein via de Marnixstraat – Rozengracht – Nieuwezijds Voorburgwal naar het Centraal Station gereden. Daarna keerde lijn 6 weer terug op zijn oude route naar de Amstelveenseweg en ging gelijk doorrijden tot aan het nieuwe eindpunt van lijn 16 bij het VU medisch centrum (Gustav Mahlerlaan). De lijn reed weer op alle dagen en uren.

De laatste jaren (sinds 2002) van lijn 6 waren een periode van neergang. Nadat deze lijn eerst twee jaar naar het Centraal Station reed en daarna nog eens anderhalf jaar naar het VU Medisch Centrum waren er, mede door de lage frequentie (sinds 2004 een halfuurdienst buiten de spits), steeds minder passagiers. Hierdoor voldeed de lijn niet meer aan de eisen van het ROA. Lijn 6 werd per 28 mei 2006, bij ingang van de zomerdienstregeling, opgeheven. Op 22 juli 2018 werd tramlijn 1 vanaf het Leidseplein verlegd naar het Muiderpoortstation. Hiermee is een groot deel van de route van lijn 6 zoals die bestond tussen 1980 en 1998 opgegaan in de huidige lijn 1, behalve het stuk over de Amstelveenseweg tot aan het Stadionplein, dat alleen nog voor remiseritten wordt gebruikt.

Het traject in de Roetersstraat dat in oktober 1977 weer door lijn 6 (en lijn 7) in gebruik werd genomen kon door de 8G-trams aanvankelijk niet worden bereden door de hoge en steile bruggen die voor de geledingen van deze trams niet geschikt waren. Na aanpassing van de geledingen in 1978 was het wel mogelijk voor 8G-trams om door de Roetersstraat te rijden. Ook de Combino's konden aanvankelijk niet door de Roetersstraat rijden en konden dus niet op lijn 6 worden ingezet. Op de valreep werden de sporen eind 2005 alsnog aangepast en reden er ook de Combino's het laatste halfjaar van exploitatie van lijn 6.

De GVB 2201 op spitstram 6 (Station Zuid – Stadshart Amstelveen) op de Strawinskylaan; 29 mei 2019. Foto: Erik Swierstra.

De vierde lijn werd ingesteld op 27 mei 2019. Het is in feite geen nieuwe lijn maar een spitsversterking van tramlijn 5 op het drukste traject tussen station Zuid en Binnenhof Door het verdwijnen van metro/sneltramlijn 51 per 3 maart 2019 en het feit dat de vervangende bus op vrijwel alle haltes niet stopt werd de drukte op tramlijn 5 te groot. Er wordt alleen gereden in de ochtend- en middagspits van de Strawinskylaan via de Buitenveldertselaan en Beneluxbaan naar het Handelsplein.

De spitsfrequentie van lijn 5 op het gehele traject is teruggebracht, op het gezamenlijke traject is deze door de komst van lijn 6 verhoogd. Het GVB hoopt de drukte hiermee beter op te vangen. De lijn zal blijven rijden tot de ingebruikname van de vernieuwde Amsteltram.[2]