Communiebank

De communiebank is een vaak rijkelijk versierde knielbank die in de katholieke kerken en kapellen de altaarruimte scheidt van het schip waar het gelovige volk zich bevindt. Een andere naam voor de communiebank is het lichtelijk archaïsch klinkende H. Tafel (des Heren).

Deel van de serie over
kerkelijk gerei

waaronder paramenten
en liturgisch vaatwerk

gebruikt in de liturgie

Liturgisch vaatwerk
Vasa sacra
Miskelk · Pateen
Kelklepeltje
Ciborie · Monstrans
Pyxis · Custodiale

Vasa non sacra
Ampullen · Wijwatervat
Olievaatje
Wierookvat · Ablutievat

Paramenten
Amict · Albe · Baarkleed · Cingel
Tuniek · Dalmatiek · Fanon
Kazuifel · Manipel · Stola
Gremiale · Benedictievelum
Mijter

Koorkledij
Rochet · Superplie
Koorkap · Cappa magna
Kovel

Kelkgerei
Bursa · Kelkvelum
Ciborievelum

Kerklinnen
Corporale · Kelkdoekje
Lavabodoekje · Palla
Altaardwaal

Kerkinterieur
Altaar · Ambo
Biechtstoel · Communiebank
Doksaal · Doopvont
Faldistorium
Godslamp · Hoogaltaar
Heilig Kruisaltaar
Katheder · Preekstoel
Sedilia
Tabernakel · Volksaltaar

Liturgische boeken
Altaarmissaal
Benedictionale · Brevier
Evangeliarium · Evangelistarium
Graduale · Kyriale
Lectionarium
Psalter · Rituaal
Sacramentarium · Volksmissaal

Overige
Flambouw · Processiekruis
Altaargong · Altaarschel · Sanctusbel
Wijwaterkwast · Scheepje
Doopschelp · Lessenaar
Thabor · Antependium
Paaskaars · Adventskrans

Oorspronkelijk ontstond de communiebank aan de wand die het altaar aan het zicht van de gelovigen onttrok. Deze wanden (soms gordijnen) werden gedurende de middeleeuwen in het Westen steeds doorzichtiger gemaakt en werden tot een soort altaarhekken, terwijl de oostelijke christelijke liturgieën juist de geslotenheid ervan benadrukten waardoor de iconostase (vanuit de joodse voorhang-idee) tot stand kwam. Bij of aan de altaarhekken of scheidingswand, ontvingen of ontvangen de gelovigen van de Latijnse ritus normaliter de communie, indien mogelijk geknield.

Tot ongeveer 1965 werd de communie door de priester uitsluitend aan de communiebank aan de gelovigen uitgereikt. Dit gebruik wordt nog steeds in ere gehouden in kerken waar men de H. Mis volgens de Tridentijnse liturgie viert. De gelovigen, die met gevouwen handen aan de bank knielen, ontvangen uit handen van de priester de hostie op de tong. Hun handen houden zij onder het communiedwaal, een wit versierd doek, zodat een eventueel vallende hostie opgevangen kan worden.

Veel communiebanken zijn prachtige gotische en barokke kunstwerken, veelal versierd met symbolen van de eucharistie of Bijbelse beeldmotieven, zoals het offer van Melchisedech en het hert aan de waterbron. Na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) verdwenen echter in Nederland en België veel van deze communiebanken ten gevolge van de Tweede beeldenstorm. Men verwijderde toen in de meeste Nederlandse en Belgische kerken de communiebanken, omdat zij in strijd geacht werden met de nieuwe, bijkomende mogelijkheid voor het ontvangen van de communie (handcommunie) en de communiebanken de gelovigen te veel van de priester zouden scheiden. In oudkatholieke kerken zijn ze meestal gespaard gebleven.

In bepaalde landen zoals Polen en Slowakije is de communiebank nog altijd in gebruik. Daar wordt de communie nog altijd op de tong van de gelovigen gegeven. In de missen volgens de buitengewone vorm van de Romeinse ritus wordt de communiebank gebruikt.

Galerij
  • St. Clarakerk, Stockholm, trapopgang, communiebank, daarachter altaar.
  • Communiebank in een kapel van een begraafplaats, Verenigde Staten.
  • Communiebank in de Holmens-kerk in Kopenhagen.

Kerken waar de communiebank gespaard bleef

België

In België zijn honderden communiebanken bewaard uit verschillende periodes. Sommige zijn gesneden door bekende beeldhouwers en zijn opgenomen in de lijst van Nationaal patrimonium door het KIK.

Nederland

Alle kerken zijn rooms-katholiek tenzij anders vermeld

Zie ook
Architectonische aspecten kruiskerk
Onderdelen kruiskerk:apsis · chevet · crypte · doksaal · doopkapel · hoogkoor · kerktoren · kloostergang · kooromgang · koorsluiting · kruising · narthex · oksaal · pandhof · priesterkoor · schip · spits · straalkapel · transept · vieringtoren · westwerk · zijbeuken · zijkapel
Bouwkundige onderdelen:arcade · beuk · boog · kapiteel · koepel · kraagsteen · kruispijler · lichtbeuk · luchtboog · luchtboogstoel · pijler · scheiboog · steunbeer · travee · triforium · ui · zadeldak · zuil
Gewelfvormen:koepelgewelf · kruisgewelf · kruisribgewelf · netgewelf · spitstongewelf · stergewelf · straalgewelf · tongewelf · waaiergewelf
Onderdelen gewelf:diagonaalrib · gewelfschotel · gordelboog · lierne · muraalboog · sluitring · sluitsteen · tierceron
Decoratieve onderdelen:archivolt · baldakijn · communiebank · dakruiter · frontaal · gebrandschilderd glas · glas in lood · hogel · koorhek · kruisbloem · lantaarn · maaswerk · pinakel · register · roosvenster · timpaan · waterspuwer · zwik
Zie de categorie Altar rails van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.