Refugie van Hocht
De Refugie van Hocht (ook Poort van Hocht of Hochterpoort; voorheen Klooster van het Arme Kind Jezus en Leger des Heilsgebouw; tegenwoordig Hotel Monastère) is een gebouw in het centrum van de Nederlandse stad Maastricht. Het complex aan de Boschstraat nrs. 69-73 heeft in de loop der eeuwen diverse bestemmingen gehad (onder andere refugiehuis, klooster, opvangcentrum Leger des Heils en thans hotel). Twee delen van het complex zijn geklasseerd als rijksmonument; een ander deel als gemeentelijk monument.
Refugie van Hocht
| ||||
| Klooster van het Arme Kind Jezus Hotel Monastère | ||||
 | ||||
De Refugie van Hocht en het pand Boschstraat 73 | ||||
| Locatie | ||||
| Locatie | Boschstraat 69-73, Maastricht-Centrum | |||
| Coördinaten | 50° 51′ NB, 5° 41′ OL | |||
| Status en tijdlijn | ||||
| Oorspr. functie | refugiehuis | |||
| Huidig gebruik | hotel | |||
| Start bouw | ca. 1380 | |||
| Verbouwing | 1590, 1652, 1851, 2017 | |||
| Erkenning | ||||
| Monumentstatus | rijksmonument, gemeentemonument | |||
| Monumentnummer | 26780 | |||
| Detailkaart | ||||
  | ||||
| Lijst van kerken in Maastricht | ||||
| ||||
Geschiedenis
Het gebouw was oorspronkelijk een refugiehuis van de Abdij van Hocht, een adellijk stift voor seculiere kanunnikessen in Lanaken, enkele kilometers ten noorden van Maastricht. Het refugiehuis was de stadswoning van de abdis van deze instelling en tevens een opslagplaats voor de producten die afkomstig waren van de landbouwgronden die de abdij bezat in de omgeving. De eerste Refugie van Hocht bevond zich in de 13e eeuw in de Spilstraat en werd in de loop van de 14e eeuw verplaatst naar de Boschstraat. Een refugie op deze plaats werd voor het eerst vermeld in 1380.[1]
Bij het beleg door Parma in 1579 raakte het gebouw zwaar beschadigd. In 1590 werd het gebouw hersteld en in 1652 vond een uitbreiding plaats, wat nog te zien is aan de 17e-eeuwse delen van het gebouw aan de achterzijde. Bij de Franse belegeringen van 1793 en 1794 liep de refugie opnieuw zware schade op.[1]
De refugie werd in de Franse tijd onteigend en in 1798 verkocht als nationaal goed voor 175.500 francs. In 1851 werden de gebouwen aangekocht door de industrieel Petrus Regout, die het complex liet verbouwen tot drie, later twaalf woningen voor leidinggevenden in zijn fabriek. Waarschijnlijk woonden enkele van zijn zonen hier aanvankelijk. De neoclassicistische voorgevel van vier bouwlagen met een mansardedak dateert uit deze tijd.[1]
In 1876 werd het gebouw verkocht aan de van oorsprong Duitse zusters van het Arme Kind Jezus (Latijn: sorores Pauperis Infantis Jesu). Deze kloostercongregatie was in 1848 in Aken gesticht voor de opvang van en het onderwijs aan meisjes. Het algemene moederhuis van de congregatie was Huize Loreto in Simpelveld. Het provincialaat en noviciaat van de Nederlandse tak was gevestigd aan de Brusselseweg in Maastricht, later onderdeel van de Kweekschool Immaculata. Het grote pand aan de Boschstraat werd een klooster annex pensionaat (St.Marien-Institut). Eind 19e eeuw werd aan de achterzijde een neogotische kapel en een dwarsvleugel met ronde traptoren aangebouwd.[2]
Vanaf 1974 verhuurden de zusters het pand Boschstraat 73 en de kloosterkapel aan het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL). De kapel werd een depot voor de bibliotheek en de archieven van het SHCL, evenals de vlakbij gelegen Sint-Andrieskapel.[3] Nadat de overgebleven zusters hun intrek hadden genomen in het voormalige Sint-Lidwynahospitaal van het Beyartklooster, werd het gebouw aan de Boschstraat in 1981 overgedragen aan het Leger des Heils, die er onder andere een opvangcentrum voor daklozen in onder bracht. Vanaf 2012 stond het gebouw enkele jaren te koop. Het gebouw werd antikraak bewoond en in de kapel had de kunstenares Hadassah Emmerich enige tijd haar atelier.[3] In 2016 verwierf de Amsterdamse hotelketen Vondel Hotels het pand Boschstraat 69-71 om er een lgbt-vriendelijk hotel met 56 luxe hotelkamers in onder te brengen. Hotel Monastère Maastricht werd geopend in juni 2018.[4]
Erfgoed
Van de eerste Refugie van Hocht in de Spilstraat is niets meer over. De naam Hochterpoort van de straat achter het gebouw aan de Boschstraat herinnert aan de oorspronkelijke naam. De huidige Refugie van Hocht bestaat uit een drietal panden, waarvan er twee rijksmonumenten zijn (de panden aan de Boschstraat) en de kapel aan de achterkant een gemeentelijk monument is.[5]
Boschstraat nrs. 69-71
Het grootste pand van het complex is Boschstraat 69-71, de eigenlijke Refugie van Hocht. De wit gesausde voorgevel heeft een indrukwekkende hoogte en breedte, het laatste wordt benadrukt door een doorlopend balkon op de eerste verdieping met gietijzeren balustrade. De vensterluiken op de eerste drie etages zorgen voor een verticaal element. In de noordelijke zijgevel aan het straatje Hochterpoort is nog een fragment van een laatgotisch kruisvenster met accoladeboog behouden. In de achtergevel van Boschstraat 71 zijn enkele gevelstenen ingemetseld. De ene draagt het wapenschild van Francisca van Mombeeck (abdis van 1579-1609) en het chronogram 1590; de andere verwijst naar Maria van Hulsberg en het jaartal 1652.[noten 1]
Boschstraat 69
Boschstraat 71, detail
Boschstraat 69, achterkant.jpg)
Boschstraat 71, achterkant
Boschstraat nr. 73
Het pand Boschstraat 73 vormt een afzonderlijk rijksmonument. Het heeft een gepleisterde lijstgevel uit het midden van de 19e eeuw, versierd met diamantkop-hoekblokken, en een mansardedak. Aan de achterzijde heeft het pand slechts een tweetal 17e-eeuwse hardstenen vensteromlijstingen en enkele mergelstenen spekbanden behouden.
Boschstraat 71-73.jpg)
Boschstraat 73, geveldetail
Idem, muuranker
Achterkant en kloostervleugel
Kloostervleugels en kapel
Aan de zijde van de Hochterpoort, achter de bebouwing aan de Boschstraat, zijn in de 19e eeuw twee bakstenen kloostervleugels en een kloosterkapel gebouwd. Eén van de kloostervleugels heeft een traptoren. De neogotische kloosterkapel heeft een hoog schip van vier traveeën en een iets lager, driezijdig afgesloten koor. Mogelijk hangt de hoogte van de kapel samen met het feit dat dit waarschijnlijk een dubbelkapel is geweest (zie prentbriefkaart St.Marien-Institut). De bovenkapel was in dat geval gereserveerd voor de kloosterzusters, terwijl de kostschoolmeisjes beneden kerkten. De vensters van het kerkschip zijn samengesteld: twee lancetvensters met daarboven een oculus. Tegen de zuidzijde van de kapel staat een laag gebouwtje, mogelijk een school, met eenvoudige, rechthoekige vensters. De bruine baksteen wordt afgewisseld met gele banden. Van het kerkmeubilair, deels geleverd door Atelier J.W. Ramakers en Zonen uit Geleen, is voor zover bekend niets bewaard gebleven. Wel zijn de neogotische decoraties nog aanwezig, alsmede de wandschilderingen van de benedictijner monnik François Mes.[3]
Kloostervleugel met traptoren
Kloostervleugel en kapel
Koor van de kloosterkapel
Gevelsteen kloosterkapel
Bronnen, noten en referenties
|
 |
Zie de categorie Refugie van Hocht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
| (Voormalige) kerken, kapellen en gebedshuizen in Maastricht | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|