Sint-Catharinakapel (Maastricht)
De Sint-Catharinakapel of Sint-Catharinakerk was een van de dertien middeleeuwse kerspel- of wijkkapellen in de Nederlandse stad Maastricht. De kapel was aanvankelijk onderdeel van het Sint-Catharinagasthuis en diende vanaf 1632 als parochiekerk van de Sint-Matthiasparochie. De kapel is mogelijk op twee verschillende locaties aan de Boschstraat gevestigd geweest: eerst bij de tegenwoordige Sint Catharinastraat; later dichter bij de Markt.[1]
Geschiedenis
Het Sint-Catharinagasthuis werd waarschijnlijk rond 1300 gebouwd op een terrein dat toen nog buiten de tweede stadsmuur was gelegen en waar zich voornamelijk lakenwevers hadden gevestigd. Het gasthuis werd voor het eerst in 1309 vermeld. Zieke wevers werden gratis opgenomen.[2] Het lakenweversambacht – in Maastricht waren geen gilden, alleen ambachten – deelde in ruil daarvoor brood uit aan de armen van de parochie. De bij het gasthuis behorende kapel werd als wijkkapel gebruikt. Hier werden missen opgedragen en vond zielzorg plaats, maar voor de sacramenten (o.a. doopsel, vormsel en kerkelijk huwelijk) moest men in de parochiekerk zijn, in dit geval de Sint-Matthiaskerk.
In de 16e eeuw werd het gasthuis opgeheven; het vermogen werd overgeheveld naar de zogenaamde "armentafel" van de Sint-Matthiasparochie, een instelling voor armenzorg. De Sint-Matthiaskerk werd na de inname van de stad door Frederik Hendrik in 1632 door de protestanten genaast en daarop werd de Sint-Catharinakapel tot parochiekerk verheven.[3] Enkele aan de Sint-Matthijs verbonden broederschappen met hun respectievelijke altaren verhuisden mee. De drie meest actieve broederschappen waren die van het Heilig Sacrament, die van de Gelovige Zielen in het Vagevuur en die van de heilige Johannes Nepomucenus.[4] De kapel was eigenlijk te klein voor deze taak, en daarom werden ook andere wijk- en kloosterkapellen ingeschakeld om de omvangrijke Sint-Matthiasparochie te herbergen. De armentafel werd in 1678 opgeheven.
Midden 18e eeuw werd waarschijnlijk een nieuwe Sint-Catharinakapel gebouwd aan de Markt, een gebouw zonder toren op de plaats van het huidige pand Markt 28. De oude kapel werd sindsdien bewoond door een notaris. In 1804 kreeg de parochie echter de Sint-Matthiaskerk terug. De Sint-Catharinakapel aan de Markt werd afgestoten en in 1809 voor 2.550 franken verkocht aan een particulier. In 1858 werd er een broodfabriek in gevestigd, de eerste mechanische broodbakkerij in Maastricht ('Mabro'). In het laatste kwart van de 19e eeuw werd het gebouw aangekocht door Louis Regout. Deze liet de voormalige kapel slopen om er een woonhuis te bouwen.
Erfgoed
In de kerkschat van de Sint-Matthiaskerk bevinden zich enkele 18e-eeuwse broederschapsplaquettes van Maastrichts zilver. Ze werden door de zilversmeden Fredericus en Johannes Wery vervaardigd voor respectievelijk de Broederschap van het Heilig Sacrament en die van de Gelovige Zielen in het Vagevuur.[4] Beide plaquettes worden anno 2019 tentoongesteld in de Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek.
Het pand Markt 28 zou volgens niet bevestigde speculaties in 1860 gebouwd zijn met stenen van de toen ter plekke afgebroken (tweede) Sint-Catharinakapel.[5]
Broederschapsplaquettes
Sint Catharinastraat.jpg)
Markt 28 (brede witte pand)
|