Abt (abdij)

Een abt (of abdis indien vrouwelijk) is de leider, het hoofd, van een abdij. Tijdens zijn abbatiaat (bestuursperiode) is hij of zij de 'primus inter pares' onder de monniken (of monialen) en wordt in de hiërarchie gevolgd door de prior. In zijn werkzaamheden wordt de abt bijgestaan door de raad, een kleine groep monniken, onder wie de prior, die samen het dagelijks bestuur van de abdij regelen. De abt wordt zeker in de benedictijnse traditie door de monniken zelf verkozen.

Deel van de serie over
kloosters
en het christelijke monastieke leven

Een abt kan een gemijterde of een niet-gemijterde abt zijn. In het eerste geval wordt hij kerkrechtelijk op hetzelfde niveau gezien als een bisschop en heeft de jurisdictie over de abdij, zoals een bisschop over een bisdom. Er is dan sprake van een zogenaamde exempte abdij. In vroeger tijden was het mogelijk dat een exempte abt de lagere wijdingen tot en met het subdiaconaat toediende aan de geestelijken in zijn machtsgebied, na het afschaffen van deze lagere wijdingen is dit alleen nog mogelijk door een bisschop.

Bij de minderbroeders wordt de overste de gardiaan genoemd. In het Oosters christendom heet de met een abt vergelijkbare ambtsdrager een archimandriet of hegoemen.

Abtszegening
Abtsstaf van de abdij te Egmond, in de krul een voorstelling van de kroning van Maria door Christus, voorstellingen van heiligen en apostelen in doorschijnend email in de krul en de nodus, tussen 1325 en 1349, Museum Catharijneconvent

Een abt wordt niet tot zodanig gewijd, maar gezegend. Deze zegening wordt verricht door een bisschop. Bij de zegening ontvangt de nieuwe abt een ring, die aan de rechterringvinger wordt gedragen. Betreft het een gemijterde abt, dan ontvangt deze ook een staf en een mijter. Deze zal hij slechts dragen in hoogtijdagen. De mijter betreft een zogenaamde mitra simplex of mitra minor. Deze is minder hoog dan een mijter die normaal door een bisschop wordt gedragen.

De liturgie van de abtszegening lijkt wel op die van een wijding. Zo legt de nieuwe abt een aantal geloften af en ligt hij plat op de grond tijdens het zingen van de Litanie van alle Heiligen. Waar een bisschop wordt gewijd door handoplegging en gebed, wordt een abt gezegend door alleen gebed.

  • Abdis, afbeelding uit het Nordisk familjebok.
  • Wapen van een gemijterde of exempte abt.
  • Wapen van een ongemijterde abt.
  • Wapen van een abdis.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.