Refugiehuis

Een refugiehuis, refugehuis, ook refugie of refugium genoemd, was voor de bewoners van abdijen en kloosters een toevluchtshuis in periodes waarin zij zich, door oorlog of andere onrust, niet veilig voelden in hun dikwijls afgelegen hoofdverblijf.

Het Museum De Vier Ambachten in Hulst is gehuisvest in het voormalig refugium van de abdij Onze-Lieve-Vrouw Ten Duinen (Koksijde, België)

Een refugiehuis was vaak een versterkt stenen huis binnen de poorten van een ommuurde stad. Niet alleen de kloosterlingen konden een veilig heenkomen in een refugie vinden; ook kostbaarheden en relieken uit de kloosters werden erheen gebracht in tijden van onrust. In steden als Bergen in Henegouwen, Luik, Maastricht, Tongeren, Hasselt (Belgisch Limburg), Leuven en Mechelen bevonden zich tot eind 18e eeuw tal van refugiehuizen van kloosters uit de wijde omgeving. Een aantal daarvan zijn bewaard gebleven, zoals de Refugie van Hocht en de Refugie van Herckenrode (beide te Maastricht), het Refugiehuis van de Sint-Geertrui-abdij (Den Bosch), het Refugiehuis van de abdij van Herkenrode (Hasselt), het Refugiehuis van de Abdij van Postel (Bree), het Refugiehuis van de Abdij van Villers (Leuven) en de Refugie van Tongerlo (Mechelen). In Deventer staat aan de Menstraat 22 het refugiehuis van het niet meer bestaande klooster Ter Hunnepe ten oosten van die stad.

Als een klooster ergens gedwongen werd te sluiten, zoals in de Republiek der Verenigde Nederlanden gedurende de Reformatie, vestigden de religieuzen zich soms in een naburig gebied waar het kloosterverbod niet gold, met de intentie om te zijner tijd terug te keren. Ook dit werd een refugie genoemd. Een voorbeeld hiervan is het klooster van de Birgittinessen te Uden, dat Maria Refugie wordt genoemd en dat nog steeds bestaat. Dit klooster was in het Land van Ravenstein gelegen, waar katholiek kloosterleven was toegestaan.