Tweede Minderbroedersklooster

Het Tweede Minderbroedersklooster - de naam zegt het al - was niet het eerste franciscanerklooster in Maastricht, en zou ook zeker niet de laatste kloosterstichting van de Orde van Sint-Franciscus zijn. Het eerste klooster te Maastricht werd in 1234 gesticht aan de Sint-Pietersstraat in het Jekerkwartier. Na het Verraad van Maastricht in 1638, waarbij onder anderen de minderbroeder pater Vinck betrokken was, moesten de franciscanen de stad verlaten. In 1639 vertrokken de paters naar het klooster Slavante op de Sint-Pietersberg. Na de verovering van Maastricht door de Fransen (Beleg van Maastricht, 1673) mochten de franciscanen terugkeren, maar het oude klooster kregen ze niet terug.

In 1699 werd besloten een nieuw klooster te bouwen op de zogenaamde Schuttenhof, het oefenterrein van de hand- en voetboogschutters, dat voor 9000 gulden kon worden aangekocht.[1] In 1796 werden alle kloosterorden door de Fransen opgeheven en werden zowel het eerste als het tweede franciscanerklooster geconfisqueerd. In 1825 werd de kerk op de Minderbroedersberg verbouwd tot rechtbank, terwijl de kloostergebouwen werden ingericht als gevangenis.

In 1853 zouden de franciscanen zich voor de derde maal in Maastricht vestigen, ditmaal op een terrein aan de Patersbaan, vlak bij het Tweede Franciscanenklooster. Na de verkoop en sloop van dit Derde Minderbroedersklooster in 1970-71, waren de paters tot 1980 gevestigd in een communauteit aan de Capucijnenstraat, waarna er definitief een einde kwam aan meer dan zeven eeuwen franciscanerkloosters in Maastricht.[2]

Rechtszitting in de voormalige kerk (Philippe van Gulpen, 19e eeuw)

Aankomst professorenstoet op de 39e dies natalis van de UM

Enkele hoogtepunten uit ruim drie eeuwen geschiedenis van het gebouw.[3]

1699: Aanvang bouw kerk.
1700: Eerste steen gelegd voor klooster.
1796: Minderbroeders verlaten klooster en kerk.
1802: Klooster wordt opvanghuis voor bedelaars.
1806: Klooster wordt gevangenis.
1825: Kerk wordt omgebouwd tot Paleis van Justitie.
1825: Apsis en priesterkoor worden onderkomen van de marechaussee met de paardenstal op de priesterkoor.
1842: Oprichting Rechtbank Maastricht.
1866: Brand verwoest gedeelten van het klooster en het dak van de kerk. Bij de brand gaan grote delen van de archieven van de Limburgse schepenbanken verloren.
1868: Herstel kloosterdelen en kerkdak.
1926: Priesterkoor met apsis wordt bij rechtbank gevoegd.
1940-44: In het huis van bewaring worden steeds meer leden van het verzet opgesloten. Op 5 september 1944 bevrijdt een verzetsgroep 80 politieke gevangen. Na de bevrijding nemen Duitsers en NSB'ers hun plaats in.[4]
1975: Huis van bewaring vertrekt uit het kloostergedeelte en dit komt in zijn geheel vrij voor de rechtbank.
1995: Rechtbank verlaat gebouw; ingebruikname als bestuursgebouw door Universiteit Maastricht.
1997: Verbouwing onder leiding van architect Jules Janssen; inrichting apsis en priesterkoor als aula.
2008: Ramen en deuren van de aula worden voorzien van een kunstwerk van gekleurd glas van beeldend kunstenaar Gery Bouw, waardoor iets van de oude sfeer van de kerk terugkeert.

Stadsarchitect Matthieu Hermans verbouwde in 1825 de barokke voorgevel van de kerk in neoclassicistische stijl. De overige gevels van kerk en klooster verkeren nog min of meer in hun originele staat, zij het dat de raamindeling met name in de kerk is gewijzigd.

• 
  Westfaçade kerk
• 
  Detail entree
• 
  Koorpartij
• 
  Kloostervleugel

In de entreehal domineert de dubbele zuilencolonnade die een galerij draagt. Van het oorspronkelijke kerkinterieur is vrijwel niets meer te herkennen. Alleen het plafond van het middenschip is bij de recente verbouwing weer zichtbaar gemaakt. Op de galerij zijn de oorspronkelijke hardstenen pijlers plaatselijk zichtbaar gemaakt.

• 
  Hal naar het westen
• 
  Zuilencolonnade
• 
  Plafond middenschip
• 
  Originele pijler