Nederland op het Europees kampioenschap voetbal 2000

Bondscoach Frank Rijkaard gebruikte 36 verschillende spelers in de oefenduels voorafgaand aan het Europees Kampioenschap. Elf spelers debuteerden in de voorbereiding in het Nederlands elftal, dit waren Ruud van Nistelrooij, Bert Konterman, Marc van Hintum, Kees van Wonderen, Jeffrey Talan, André Ooijer, Paul Bosvelt, Dries Boussatta, Sander Westerveld, Martijn Reuser en Oscar Moens.

Naam	Wedstrijden	Minuten	Gem. per wedstrijd	Doelpunten	Gem. per wedstrijd
Patrick Kluivert	16	1200	75	10	0.63	1	8
Edwin van der Sar	15	1305	87	0	-	0	1
Frank de Boer	14	1260	90	1	0.08	0	0
Phillip Cocu	14	1200	86	0	-	0	5
Clarence Seedorf	14	892	64	0	-	5	2
Edgar Davids	12	1005	84	3	0.25	1	3
Jaap Stam	11	834	76	2	0.18	0	4
Boudewijn Zenden	11	772	70	2	0.18	3	2
Ronald de Boer	11	687	62	1	0.09	2	7
Peter van Vossen	11	379	34	2	0.18	9	2
Michael Reiziger	10	734	73	1	0.10	1	3
Dennis Bergkamp	10	716	72	0	-	0	7
Ruud van Nistelrooij	10	637	64	1	0.10	4	1
Giovanni van Bronckhorst	9	646	72	0	-	2	1
Marc Overmars	9	629	70	1	0.11	0	7
Bert Konterman	9	601	67	0	-	4	0
Marc van Hintum	7	351	50	0	-	4	0
Aron Winter	5	296	59	0	-	1	2
Kees van Wonderen	5	285	57	0	-	2	1
Jeffrey Talan	5	252	50	0	-	2	2
Pierre van Hooijdonk	5	87	17	1	0.20	5	0
André Ooijer	4	305	76	0	-	1	1
Roy Makaay	4	179	45	0	-	2	2
Winston Bogarde	3	238	79	0	-	0	1
Paul Bosvelt	3	193	64	0	-	1	0
Jean-Paul van Gastel	3	180	60	0	-	2	0
Michael Mols	3	168	56	0	-	2	0
Dries Boussatta	3	168	56	0	-	1	2
Jimmy Floyd Hasselbaink	3	160	53	0	-	1	2
Arthur Numan	3	115	38	0	-	2	0
Sander Westerveld	2	180	90	0	-	0	0
Wim Jonk	1	90	90	0	-	0	0
Martijn Reuser	1	45	45	0	-	1	0
Oscar Moens	1	45	45	0	-	1	0
Youri Mulder	1	11	11	0	-	1	0

Nederland werd bij de loting op 12 december 1999 ingedeeld in groep D, samen met Frankrijk, Tsjechië en Denemarken. Frankrijk was de regerend wereldkampioen na de toernooizege van 1998 in eigen land, en werd groepswinnaar in kwalificatiegroep 4. Tsjechië plaatste zich als enige land met het maximale aantal punten; in kwalificatiegroep 9 behaalde de Tsjechen 30 punten uit tien wedstrijden. Denemarken werd tweede achter Italië in kwalificatiegroep 1 en plaatste zich via twee barragewedstrijden tegen Israël. Ieder land in groep D was een gewezen Europees kampioen[1].

In de eerste groepswedstrijd moest Nederland het opnemen tegen Tsjechië. Bondscoach Frank Rijkaard koos in tegenstelling tot de EK-voorbereiding niet voor een 4-4-2-opstelling, maar opteerde voor een kerstboomformatie (4-3-2-1).[2] Met deze formatie, die ooit door Co Adriaanse bij FC Den Haag werd gelanceerd, had Nederland ook al in de eerste helft van het oefenduel tegen Polen geëxperimenteerd.[3] In de 4-3-2-1-opstelling speelden Dennis Bergkamp (rechts) en Boudewijn Zenden (links) in steun van diepe spits Patrick Kluivert. Op het middenveld koos Rijkaard voor Phillip Cocu als controleur en ex-Ajacieden Clarence Seedorf en Edgar Davids als respectievelijk rechts- en linkshalf. In de verdediging verraste de bondscoach met de selectie van Giovanni van Bronckhorst. De linksachter van Glasgow Rangers kreeg de voorkeur op zijn ploeggenoot Arthur Numan, die bij de Schotse topclub nochtans de vaste linksachter was.[4]

Nederland leek vooral zelf moeite te hebben met de nieuwe formatie. Doordat rechtsbuiten Bergkamp regelmatig naar het centrum trok en Clarence Seedorf geen gebruik maakte van de daardoor ontstane ruimte op de rechterflank kende Nederland een moeilijke start. Bovendien speelde Tsjechië, dat met Jan Koller over slechts één echte spits beschikte, erg verdedigend. Na iets minder dan een uur probeerde Rijkaard het probleem op de rechterflank op te lossen door Seedorf te vervangen door Ronald de Boer. Uiteindelijk moest Oranje tot de laatste minuut wachten om het verschil te maken. Invaller De Boer liep het strafschopgebied en werd aan truitje getrokken door de Tsjechische aanvoerder Jiří Němec. De Italiaanse scheidsrechter Pierluigi Collina legde de bal op de stip. Frank de Boer zette de penalty om en bezorgde zijn land zo de belangrijke drie punten. In de toegevoegde tijd gaf Collina nog een rode kaart aan een speler op de Tsjechische bank.

In de tweede groepswedstrijd greep Rijkaard terug naar een 4-4-2-opstelling en koos hij met Marc Overmars en Boudewijn Zenden voor twee echte buitenspelers. Seedorf verloor zijn plaats in de basiself en in de verdediging verving Bert Konterman de geblesseerde Jaap Stam. Na een moeilijke eerste helft wist Nederland dan toch de openingstreffer te scoren. Dennis Bergkamp stuitte op doelman Peter Schmeichel, waarna Patrick Kluivert de bal enkel in het lege doel hoefde te trappen. Tien minuten later was het opnieuw raak. Invaller Ronald de Boer tikte aan de tweede paal een voorzet van Zenden binnen: 2-0. Opnieuw zo'n tien minuten later stak Nederland een snelle tegenaanval in elkaar. Michael Reiziger liep het hele veld over en bediende op het juiste moment de meegelopen Zenden, die het leer hoog in het doel joeg: 3-0. In het slot kreeg Denemarken nog een strafschop, maar die werd gemist door aanvoerder Michael Schjønberg. Wegens een spierblessure werd doelman Edwin van der Sar in de laatste minuut nog vervangen door Sander Westerveld.

Voor het derde duel van de groepsfase werd de Nederlandse verdediging op verschillende plaatsen gewijzigd. Stam keerde terug in de plaats van Konterman en de geschorste Van Bronckhorst werd vervangen door Numan. Op de rechterflank kreeg Paul Bosvelt zijn eerste speelminuten. Zowel Nederland als Frankrijk was al gekwalificeerd voor de kwartfinale, enkel groepswinst stond nog op het spel. De Fransen lieten onder meer Zinédine Zidane, Didier Deschamps, Fabien Barthez, Laurent Blanc en Lilian Thuram rusten.[5] Oranje won het prestigeduel met 2-3 na doelpunten van Kluivert, Frank de Boer en Zenden.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Nederland	3	3	0	0	7	2	+5	9
Frankrijk	3	2	0	1	7	4	+3	6
Tsjechië	3	1	0	2	3	3	0	3
Denemarken	3	0	0	3	2	8	-8	0

In de kwartfinale speelde Nederland tegen de tweede uit groep C, Joegoslavië. Rijkaard gaf in de verdediging opnieuw de voorkeur aan Bosvelt en Numan als respectievelijk rechts- en linksachter. In doel keerde Edwin van der Sar terug.

De wedstrijd werd met 6-1 gewonnen. In de eerste helft nam Nederland een 2-0-voorsprong door doelpunten van Kluivert. In de tweede helft werd de score uitgebreid door een eigen doelpunt van Govedarica (aanvankelijk werd de treffer aan Kluivert toegewezen), een derde doelpunt van Kluivert en twee doelpunten van Overmars. In blessuretijd scoorde Milošević namens een zwak Joegoslavië de 6-1.[6] Door de hattrick werd Kluivert de topschutter van het EK.

In de halve finale trof Nederland de winnaar van groep B, Italië, dat in de kwartfinale met 2-0 van Roemenië had gewonnen. Oranje startte het duel met Van Bronckhorst als linksachter. Op het middenveld wisselden Zenden en Overmars van flank.

De wedstrijd tegen Italië ging de geschiedenis in als het penaltytrauma van Oranje.[7][8] Italië, dat in de eerste helft Gianluca Zambrotta zag uitgesloten worden, beperkte zich tegen Nederland hoofdzakelijk tot verdedigen. Na iets minder dan veertig minuten legde scheidsrechter Markus Merk de bal op de stip na een lichte overtreding op Kluivert. Aanvoerder Frank de Boer kreeg de kans om zijn land via een strafschop op voorsprong te brengen, maar doelman Francesco Toldo stopte het schot. In de tweede helft werd Edgar Davids onderuit gehaald in het strafschopgebied. Nederland kreeg een tweede kans om via een strafschop op voorsprong te komen, maar Kluivert plaatste zijn schot op de paal. Ook in de daaropvolgende verleningen wist Nederland niet meer te scoren. In de strafschoppenreeks toonde Italië zich het trefzekerst. Toldo hield de pogingen van Frank de Boer en Bosvelt tegen en zag hoe Stam zijn penalty hoog in de tribune joeg. Nederland verloor de strafschoppenreeks met 3-1. Na de wedstrijd nam een ontgoochelde Rijkaard ontslag.[9]

• Patrick Kluivert

• Frank de Boer
• Edgar Davids
• Patrick Kluivert