Station Eemshaven

In de provincie Groningen ontstond aan het begin van de 21e eeuw behoefte aan een treinverbinding met de veerboot uit de Eemshaven naar het Oost-Friese waddeneiland Borkum. Op dat moment was er in de zomermaanden een lijndienst per bus met de stad Groningen; in de winter reed een treintaxi. De treinverbinding was relatief eenvoudig te realiseren omdat de spoorlijn Groningen - Roodeschool door middel van een goederenspoorlijn (de stamlijn Eemshaven) al sinds 1978 verbonden is met de Eemshaven. Later kwam men tot het inzicht dat deze lijn ook ten goede kan komen aan de werkenden in het Eemshavengebied. Dit gegeven werd opgenomen in de nieuwe concessie voor de treindienst op de Noordelijke Nevenlijnen, die met ingang van december 2020 opnieuw is gegund aan Arriva Personenvervoer Nederland.

In augustus 2012 werd bekendgemaakt dat de financiering voor een spoorlijn naar de Eemshaven rond was. Na het uitwerken van een voorkeursalternatief heeft de provincie in 2015 opdracht gegeven voor het definitieve ontwerp en bestek, waarna de bouw kon volgen. Bij dit project waren vele partijen betrokken: spoorbeheerder ProRail, spoorvervoerder Arriva, rederij AG Ems, de provincie Groningen, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, havenschap Groningen Seaports, de gemeenten Eemsmond en Borkum, de Regio Groningen-Assen, de Landkreis Leer, de Eems Dollard Regio, het Land Niedersachsen en de Kamer van Koophandel Noord.

De sinds 1978 bestaande goederenspoorlijn is over een afstand van 4,7 kilometer geschikt gemaakt voor personenvervoer. Daarnaast is 3 kilometer nieuw spoor aangelegd, grotendeels op buitendijks terrein. Het treinstation, dat naast de terminal van rederij AG Ems aan de Beatrixhaven is gebouwd, dient als overstapstation voor de veerboot. Het is een eenvoudig kopstation met één spoor en een perron.

Naar verwachting zal het station gebruikt worden door reizigers die gebruikmaken van de bootverbinding met het eiland Borkum en door werkenden in de Eemshavengebied, al zijn er geen bedrijven in de onmiddellijke omgeving van het station. Het aantal reizigers wordt geschat op 66.000 per jaar.

Een bijzonderheid is dat het station het noordelijkste van Nederland is. Die eer viel vanaf 8 januari 2018 enkele maanden te beurt aan het nieuwe station Roodeschool bij de kruising met de Hooilandseweg. Eerder het nabijgelegen voormalige station Roodeschool aan de Stationsstraat.[3][4]

Een verdere bijzonderheid is dat station Eemshaven en krap 3 kilometer spoor buiten de primaire zeewering (de zeedijk) liggen. Het spoor gaat over de zeedijk heen, door middel van lange taluds en volgt dan de schermdijk rond de Eemshaven. De spoorbedding vormt de dijkvoet aan de binnenzijde van de schermdijk. De spoorbedding is (ongebruikelijk) over de hele afstand op asfalt gefundeerd om de stevigheid van de dijk te waarborgen. Station Eemshaven is hiermee niet alleen het noordelijkste, maar ook het enige buitendijkse station in Nederland.

De treinen van de lijn Groningen - Roodeschool van Arriva rijden per dag 4 à 5 keer door naar de Eemshaven.[5][6] Bij de hernieuwde gunning van het regionaal treinvervoer van Noord-Nederland (2020) aan Arriva werd de uitbreiding tot een halfuurdienst aangekondigd.[7]

Treindienst sinds 28 maart 2018

Na ingebruikneming van het station is de zomerse busverbinding met Groningen vervallen, evenals de treintaxi.[8] Overwogen wordt om op 15 december 2019 een busverbinding met de stad Groningen, Appingedam en Uithuizen in de dienstregeling op te nemen.[9] Deze bus kwam er uiteindelijk ook, lijn 160 reed sinds die datum in de spits tussen Groningen en Eemshaven (deze bus stopt echter niet op het station).