AKN Eisenbahn

Kaltenkirchener Bahnhof aan het Gählerplatz in Altona van 1884 tot 1893 (kaart uit ongeveer 1890)

In 1879 pleitte het Altonase H. K. Notnagel & Co. als pachter van het bij Quickborn gelegen Hillelmoor, waar turf werd gestoken als brandstof, voor de bouw van een spoorlijn voor het transport van turf. De gemeenten Quickborn en Kaltenkirchen evenals de toen nog zelfstandige stad Altona ondersteunden dit voornemen. Na de oprichting van de Altona-Kaltenkirchener Eisenbahn-Gesellschaft (AKE) op 9 juli 1883 en de toezegging van de koning op 27 april 1883 begon al in de herfst van 1883 de werkzaamheden aan de nieuwe spoorlijn. Op 8 april 1884 werd het reizigersverkeer op het traject vanaf station Kaltenkirchener Bahnhof in Altona naar Kaltenkirchen geopend, op 24 november van hetzelfde jaar volgde het goederenverkeer.[2] Dit traject liep vanaf hun eigen station Kaltenkirchener Bahnhof te Altona tot het station Eidelstedt parallel aan het traject van de Altona-Kieler Eisenbahn-Gesellschaft (ook afgekort tot AKE). Het Kaltenkirchener Bahnhof te Altona was gevestigd aan het toenmalig Gählerplatz (tegenwoordig douanegebied). Op 15 juli 1896 wordt de Elshorn-Barmstedter-Eisenbahn (EBE), deels de huidige lijn A3, in gebruik genomen. De verlenging van de spoorlijn van Kaltenkirchen tot Bad Bramstedt volgde op 20 augustus 1898. Het traject van de EBE werd verlengd naar Oldesloe, de Elmshorn-Barmstedt-Oldesloer Eisenbahn AG (EBO) werd opgericht.[3]

De Uerdinger Schienenbus en een Alstom Coradia LINT 54 van de AKN in Uetersen (2008)

Het trajectdeel van Bad Bramstedt naar Neumünster Süd werd op 1 augustus 1916 geopend en sinds 31 maart 1953 naar het DB-station Neumünster. Hierdoor kwam uit de AKE de Eisenbahn-Gesellschaft Altona-Kaltenkirchen-Neumünster (AKN).

Ook de AKN kwam niet ongeschonden door de Tweede Wereldoorlog. Bij het bombardement op Hamburg op 24 en 24 juli 1943 raakte de sporen tussen Altona en Schnelsen evenals de onderhoudsgebouwen van de AKN zwaar beschadigd. Op 21 mei 1944 werden twee reizigerstreinen bij Tanneneck aangevallen bij een luchtaanval. Op 25 april 1945 werd het verkeer op het traject Neumünster - Bad Bramstedt gestaakt, nadat een verder deel van de sporen bij Wiemersdorf en Großenaspe door bombardementen beschadigd raakte.[3]

De Alsternordbahn (ANB) van het toenmalige eindstation van de Metrolijn U1 via Garstedt en Friedrichsgabe naar Ulzburg Süd werd op 13 mei 1953 geopend.

In de jaren 60 werd de S-Bahn van Hamburg uitgebreid met een traject naar Pinneberg. Op 22 februari 1962 werd het zuidelijke eindstation Kaltenkirchener Bahnhof in Altona voor personenvervoer gesloten. Op dat moment werd het traject tot Langenfelde ingekort. Op 26 september 1965 werd het traject nogmaals ingekort tot het aansluitpunt na Eidelstedt. Hier bestaat de mogelijkheid om over te stappen de S-Bahn S3 en de S21. De parallel aan de S-Bahn lopende sporen van de AKE/AKN werden nog voor goederenvervoer gebruikt.

De exploitatie van de EBO op het trajectdeel Barmstedt - Oldesloe wordt, wegens tegenvallende reizigersaantallen, op 29 september 1973 stilgelegd.

Op 1 januari 1981 nam de AKN de volgende ondernemingen over:

• Alsternordbahn GmbH (ANB); het traject van Garstedt in Norderstedt (vroeger van Ochsenzoll in Hamburg-Langenhorn) naar Ulzburg Süd;
• Elmshorn-Barmstedt-Oldesloer Eisenbahn AG (EBOE); het traject van Elmshorn naar Ulzburg (tegenwoordig: Henstedt-Ulzburg) vroeger door naar Oldesloe (tegenwoordig: Bad Oldesloe).

Voor de ANB had de AKN de bedrijfsvoering sinds begin 1953 al in handen en van de EBOE sinds 1957. De Alsternordbahn werd in 1992 aan de Verkehrsgesellschaft Norderstedt (VGN) verkocht, maar de AKN exploiteert en beheert deze spoorlijn in opdracht van de VGN.

Op 16 mei 1994 wordt de Eisenbahn-Aktiengesellschaft Altona-Kaltenkirchen-Neumünster hernoemd in AKN Eisenbahn.

In 1999 werd in Henstedt-Ulzburg een tunnel gebouwd.

Op 15 december 2002 begint de AKN samen met de Hamburg Hochbahn de exploitatie op de verbinding Neumünster - Bad Oldesloe met de nieuwe spoorwegonderneming nordbahn Eisenbahngesellschaft.

Op 7 juni 2008 vierde de AKN Eisenbahn AG zijn 125-jarig bestaan met het organiseren van een open dag.

Op dit moment bezit de AKN over een eigen spoorwegnet van circa 130 kilometer en rijden hun treinen over een lengte van circa 285 kilometer.

Passagiersrijtuig Nr. 9 (1985)

Gesloten goederenrijtuig (1985)

Het verkeer werd met vijf tweeassige volledig afgedekte stoomtramlocomotief van Henschel afgenomen, die een middenbufferkoppeling bezat. Met de verlenging van de spoorlijn werden ook normale drieassige stoomlocomotieven aangeschaft, die over de bij de staatsspoorwegen gebruikelijke trek- en duwinrichting beschikte, eveneens bij Henschel aangeschaft. Maar doordat er nog gemengd gereden werd met trammaterieel, werd de aandrijving afgedekt. Met het toenemende verkeer werden steeds sterkere locomotieven aangeschaft, viervoudig gekoppeld voor het eerst begin jaren '20. In 1947 werden drie gebruikte Pruisische T 13.1 aangeschaft. De stoomlocomotieven werden alle drie tot midden jaren '50 ingezet en daarna verkocht.

De eerste diesellocomotief was een in 1947 van de Kleinbahn des Kreises Ostprignitz verkregen, in 1935 gebouwde tweeassige diesellocomotief door DWK (V 11, later V 2.011). In het volgende jaar schafte AKN een V 36 afgeleide locomotief van Deutz AG aan (V 1, later V 2.001), die al in 1967 terzijde werd gesteld.

Midden jaren '50 volgde meerdere MaK-stangenlocomotieven, als eerste drie MaK 600 D uit het jaar 1953-1954 (V 2-4, later V 2.002-004). In 1956 werd het wagenpark verder uitgebreid met een Deutz A4M 220 R (V5, later V 2.005), een echte V 36 evenals een verdere Deutz replica (V 6-7 respectievelijk V 2.006-007), twee MaK 240 B (V 8-9, later V 2.008-009), een MaK 400 C (V 10, later V 2.010), die via de VHH de weg naar AKN gevonden had. Van de EBOE kreeg de AKN bovendien in 1969 een verdere MaK 600 D, die ook het nummer V 2.001 kreeg en in 1973 na een ongeval terzijde werd gesteld.

De eerste grote diesellocomotieven werd in 1964 in vorm van een Deutz DG 1200 BBM (V 2.012) aangekocht, twee verdere iets zwakker gemotoriseerde locomotieven van het type DG 1000 BBM (V 2.014-015) volgden in 1968. Een andere DG 1000 BBM werd in 1974 van de EBOE onder het nummer V 2.013 overgenomen, het nummer die ondertussen al aan gehuurde Deutz MG 530 C gedragen had. Alle vier Deutz grote diesellocomotieven werden in 1995-1996 aan de Karsdorfer Eisenbahngesellschaft verkocht.

Van de oorspronkelijk vier in 1970-1971 aangeschafte MaK G 1100 BB werden drie (V 2.016, V 2.018 en V 2.019) in de jaren 2004 en 2006 naar Italië verkocht, de vierde (V 2.017) is nog bij de AKN in dienst. Een buitenbeentje in de volledig door de twee bouwers Deutz en MaK gedomineerde wagenpark is de in 1974 aangeschafte V 2.020, een Henschel DHG 700 C die alweer in 1983 verkocht werd. De later aangeschafte locomotieven werden allemaal in 2010 aan het bedrijf Northrail verkocht. Het gaat daarbij om vier MaK DE 1002, waarvan een fabrieksnieuw in 1985 (V 2.021), een andere (V 2.022) in 1995 van de Teutoburger Wald-Eisenbahn werd overgenomen en de laatste twee (V 2.023 en V 2.024) in 2002 van de Dortmunder Eisenbahn werden gekocht.

In 1930 kwamen het eerste drie treinstellen bij de AKN in dienst. Het waren vierassige treinstellen met 81 kW ottomotoren, die door de Triebwagenbau Kiel (TAG) gebouwd werden. Op grond van de goede ervaringen werd in 1934 een vierde treinstel aangeschaft, deze keer van Linke-Hofmann-Busch en met een dieselelektrische aandrijving. In 1940 volgde een verder treinstel van dezelfde firma, maar door brandstofbeperkingen in de oorlog was een regelmatige dienst met treinstellen niet meer mogelijk.

Na de oorlog werd in 1951 twee tijdsgenoten Esslinger Triebwagen aangeschaft, in 1955 één extra en twee stuurstandwagens en in 1953 werden twee Esslinger Triebwagen van de Bergedorf-Geesthachter Eisenbahn (BGE) overgenomen.

Jarenlang was de AKN een bolwerk van MAN-railbussen in Noord-Duitsland, waarvan in 1956 twee (VT 11 en 12) en in 1963 acht exemplaren (VT 2.13 tot 2.20) aangeschaft waren, twee waren bij de Alsternordbahn in dienst. In 1969 werden twee gebruikte treinstellen (VT 2.09 en 2.10) aangeschaft. Bovendien waren zeven daarbij behorende MAN-stuurstandwagen in gebruik. De laatste MAN-railbussen rijden eind mei 1993 bij de AKN en ANB, sindsdien worden bij de ANB/A2 de nieuwe dieselelektrische dubbeltreinstellen VTA ingezet.[8]

In 1969 werden ook vier gebruikte Uerdinger Schienenbussen gekocht, in 1981 kwamen door de overname van het naburige Elmshorn-Barmstedt-Oldesloer Eisenbahn (EBOE, ook wel EBO) nog zeven van deze treinstellen daarbij. Hiervan zijn er tegenwoordig nog twee bedrijfsvaardig en worden voor speciale ritten ingezet. Met de aanschaf van de nieuwe VTA-treinstellen in 1993 werden de overige railbussen overbodig.

In 1976 werden 16 dubbeltreinstellen van het type VT 2E in dienst gesteld, die in 2015-2016 terzijde gesteld werden en tot op twee na gesloopt zijn.

De AKN bezat tot 34 passagiersrijtuigen, zeven bagagerijtuigen, drie postrijtuigen en 120 goederenrijtuigen waaronder zeven melkwagens.