Shanghai-samenwerkingsorganisatie

De Shanghai Vijf-groep werd geformeerd in 1996 bij het tekenen van het Verdrag voor het verdiepen van militair vertrouwen in grensgebieden in Shanghai door de staatshoofden van Kazachstan, de Volksrepubliek China, Kirgizië, Rusland en Tadzjikistan. In 1997 tekenden dezelfde landen het Verdrag voor de vermindering van strijdkrachten in grensgebieden tijdens een topconferentie in Moskou. Daaropvolgende jaarlijkse topconferenties van de Shanghai Vijf vonden achtereenvolgens plaats in Alma-Ata (Kazachstan) in 1998, Bisjkek (Kirgizië) in 1999, Doesjanbe (Tadzjikistan) in 2000 en opnieuw in Shanghai in 2001.

Tijdens de ontmoeting in Shanghai werd Oezbekistan toegelaten tot het mechanisme van de Shanghai Vijf, waardoor deze werd veranderd naar de Shanghai Zes. Daarop tekenden de 6 staatsleiders op 15 juni 2001 de verklaring van de Shanghai-samenwerkingsorganisatie, waarbij de rol van het Shanghai Vijf mechanisme werd geprezen en waarbij het doel was de samenwerking hierbinnen op een hoger niveau te tillen. In juli 2001 tekenden de beide leidende landen Rusland en de VRC het Verdrag van goed nabuurschap, vriendschap en samenwerking tussen de Volksrepubliek China en de Russische Federatie.

In juni 2002 kwamen de leiders van de SSO-lidstaten bijeen in Sint-Petersburg (Rusland) om het SSO handvest te tekenen dat de doelen, principes, structuren en werkvorm uiteenzette van de organisatie en de organisatie officieel vestigde, gezien vanuit het oogpunt van de internationale wetgeving.

Mongolië was het eerste land dat de status van waarnemend lid kreeg bij de topconferentie in Tasjkent in 2004. Pakistan, India en Iran kregen deze status bij de SSO-conferentie van Astana (Kazachstan) op 5 juli 2005. Alle vier landen hebben zich kandidaat gesteld voor volledig lidmaatschap.

De Chinese assistent-minister van Buitenlandse Zaken Li Hui zei eens dat de SSO geen nieuwe leden zou aannemen voordat haar huidige zes leden serieuze studies zouden hebben uitgevoerd. De vaste vertegenwoordiger van Rusland in het SSO-secretariaat, Grigori Logninov heeft ook gesteld dat de vergroting van de SSO wordt belemmerd door "een onvolwassen mechanisme voor de toelating van nieuwe leden", terwijl secretaris-generaal Zhang Deguang stelde dat een overexpansie de intensificatie van de samenwerking zou kunnen hinderen.[1]

President Pervez Musharraf gaf tijdens een aantal bijeenkomsten gedurende februari 2006 met Chinese functionarissen en de media aan dat hij achter Pakistans kwalificatie staat om lid te worden van de organisatie als volledig lid. China gaf aan dat het Pakistans wens zou meedelen aan alle SSO-lidstaten. Musharraf zelf werd formeel uitgenodigd voor de zesde bijeenkomst van de SSO in Shanghai in juni 2006.[2][3]

De SSO heeft India ook aangemoedigd om lid te worden van de organisatie, door aan te geven dat de SSO een lidmaatschapsaanvraag op de juiste manier zou behandelen indien India zou besluiten om zich aan te sluiten bij de groep. Rusland zou hebben aangegeven alleen Pakistaans lidmaatschap te accepteren wanneer India op hetzelfde moment lid wordt,[4] gezien de twisten tussen de beide landen, komt dit scenario overeen met de gelijktijdige toetreding tot de NAVO van Griekenland en Turkije in 1952. India heeft tot dusver alleen informeel aangegeven interesse te hebben voor het lidmaatschap.

Wit-Rusland heeft zich ook kandidaat gesteld voor de waarnemingsstatus in de organisatie en heeft hiervoor de steun van Kazachstan gekregen. De Russische minister van defensie Sergej Ivanov heeft echter zijn twijfels geuit over de waarschijnlijkheid van het lidmaatschap van Wit-Rusland door te zeggen dat Wit-Rusland een puur Europees land is.[4]

In Servië heeft de Servische Radicale Partij het land opgeroepen om lid te worden van de SSO. Dit vanwege het feit dat zij de invloed van de Europese Unie op Servië als negatief zien en omdat ze betere relaties willen met Rusland. In dit kader heeft de partij ook voorgesteld om lid te worden van de Euraziatische Unie.

Ook premier Recep Tayyip Erdoğan heeft aangegeven de SSO als een ideaal alternatief te zien voor de EU, daar waar de toetredingsgesprekken met Turkije niet naar wens verlopen. Op 26 april 2013 werd Turkije dan ook officieel 'dialoog partner' van de SSO.