Unie voor het Middellandse Zeegebied
De Unie voor het Middellandse Zeegebied (Frans: Union pour la Méditerranée), officieus ook wel Mediterrane Unie (MU), is een samenwerkingsverband tussen de landen van de Europese Unie en de landen gelegen aan de Middellandse Zee. De Unie werd op 13 juli 2008 opgericht.[1] Aan het genootschap doen 43 landen mee, waaronder de 27 landen van de Europese Unie.[2] De Unie heeft meer dan 780 miljoen inwoners.
Unie voor het Middellandse Zeegebied | ||
 | ||
Leden van de Unie voor het Middellandse Zeegebied (blauw: lidstaten van de Europese Unie; bruin: overige leden; groen: lidmaatschap opgeschort; rood: landen met waarnemerstatus) | ||
| Bestuurscentrum | Barcelona | |
| Oprichting | 13 juli 2008 | |
| Lidmaatschap | 43 landen | |
| Oppervlakte | 12.358.770 km² | |
Achtergrond en vooruitgang
De Unie was een voorstel van de toenmalig Franse president Nicolas Sarkozy als alternatief voor het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie.[3] Het voorstel werd oorspronkelijk gemaakt door Sarkozy tijdens zijn verkiezingscampagne in 2007, in zijn overwinningstoespraak.
 |
Ik wil een oproep doen aan alle Mediterrane volkeren, hen zeggen dat zich alles in het Middellandse Zeegebied afspeelt en dat we de uitingen van haat moeten overstijgen om plaats te maken voor een grote droom van vrede en beschaving. Ik wil hen zeggen dat de tijd is gekomen om samen te bouwen aan een Mediterrane Unie die een verbinding moet betekenen tussen Europa en Afrika. |
 |
| — Sarkozy, 6 mei 2007 in een verkiezingstoespraak[4] | ||
Nadien werd het plan concreter uitgewerkt.[5] Turkije weigerde echter te participeren, totdat de garantie gegeven was dat dit het Europees lidmaatschap van de EU niet zou vervangen.
Sarkozy beschouwt zijn initiatief ook als een manier om vrede te bevorderen tussen Israël en zijn Arabische buurlanden. Op een driedaags staatsbezoek aan Marokko nodigde Sarkozy op 23 oktober 2007 alle mediterrane leiders uit voor een topontmoeting in Frankrijk in juni 2008, om de fundamenten te leggen van een politieke, economische en culturele unie gebaseerd op de principes van strikte gelijkheid.[6] Koning Mohammed VI van Marokko was de eerste om zijn aanwezigheid te bevestigen.[7].
De officiële oprichting vond plaats tijdens een conferentie in Caïro onder gezamenlijk voorzitterschap van de presidenten Sarkozy en Moebarak. Op 4 november 2008 kwamen de betrokken ministers van Buitenlandse Zaken tijdens een top te Marseille overeen dat het secretariaat in Barcelona wordt gevestigd en dat de Arabische Liga bij de bijeenkomsten van de unie aanwezig mag zijn.[8] De secretaris-generaal is in principe afkomstig uit de zuidelijke lidstaten.[9]
Lidstaten
De Mediterrane Unie is een verzameling van alle EU-lidstaten en landen aan de andere zijden van de Middellandse Zee. De zuidelijke lidstaten omvat behalve Turkije ook de landen die deelnamen aan het Barcelona-proces en de Europese Politiek van Nabuurschap (EPN). De Unie zou op deze drie gefundeerd zijn en een «brug» vormen tussen Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Alle lidstaten tezamen zijn:
| Land | Overige lidmaatschappen |
Inwonertal | Oppervlak km² |
|---|---|---|---|
 |
3.600.523 | 28.748 | |
 |
  |
33.333.216 | 2.381.740 |
.svg.png){kind=small} |
 |
10.984.468 | 30.528 |
 |
3.981.239 | 51.197 | |
 |
|
7.679.290 | 110.912 |
 |
|
766.400 | 9.251 |
 |
|
5.457.415 | 43.094 |
 |
|
82.314.906 | 357.050 |
 |
|
80.335.036 | 980.869 |
 |
|
1.342.409 | 45.226 |
 |
|
5.289.128 | 338.145 |
 |
|
63.392.140 | 551.500 |
 |
|
11.125.179 | 131.990 |
 |
|
10.066.158 | 93.030 |
 |
|
4.239.848 | 70.273 |
 |
7.184.000 | 20.770 | |
 |
|
59.131.287 | 301.318 |
 |
|
5.924.000 | 89.342 |
 |
|
4.453.500 | 56.542 |
 |
|
2.281.305 | 64.589 |
 |
|
4.099.000 | 10.452 |
 |
|
3.373.991 | 65.303 |
 |
|
476.200 | 2.586 |
 |
|
404.962 | 316 |
 |
|
3.069.000 | 1.030.700 |
 |
32.671 | 1,95 | |
 |
678.177 | 13.812 | |
 |
|
33.757.175 | 446.550 |
 |
|
16.372.715 | 41.526 |
 |
|
8.316.487 | 83.871 |
 |
|
3.800.000 | 6.020 |
 |
|
38.116.486 | 312.683 |
 |
|
10.599.095 | 92.391 |
 |
|
21.565.119 | 238.391 |
 |
|
5.396.168 | 49.037 |
 |
|
2.013.597 | 20.273 |
 |
|
45.116.894 | 506.030 |
 |
|
10.306.709 | 78.866 |
 |
|
20.314.747 | 185.180 |
 |
|
10.102.000 | 163.610 |
 |
 |
70.586.256 | 783.562 |
 |
60.587.300 | 244.820 | |
 |
|
9.142.817 | 449.964 |
 |
|
6.036.914 | 1.759.540 |
| Totale aantallen | 786.745.993 | 12.464.942 |
Doelstellingen
De Mediterrane Unie moet leiden tot concrete projecten: het tegengaan van vervuiling in de Middellandse Zee, het aanleggen van transnationale snelwegen tussen grote havens in Noord-Afrika en samenwerking op het gebied van rampenbestrijding. Ook moet er een plan komen voor alternatieve energiebronnen als zonne-energie en komt er een Euro-mediterrane universiteit in Slovenië. Ook het tegengaan van illegale immigratie staat op de agenda.
De Mediterrane Unie zou een losser verband zijn dan de EU. Sarkozy riep de mediterrane volkeren op om hetzelfde te doen, met hetzelfde doel en dezelfde methode als de Europese Unie, hoewel hij zei dat de Unie niet op het bureaucratische EU-model gebaseerd zou zijn.[6]
De lidstaten willen een permanente ministerraad oprichten met roterend co-voorzitterschap, een uit de EU, een uit de zuidelijke landen. De Mediterrane en Europese Unie zouden samenwerken en enkele instituties delen, zoals op juridisch gebied om corruptie, terrorisme, georganiseerde misdaad en mensenhandel te bestrijden. Barcelona werd door sommigen gezien als een mislukking, omdat het alle EU-lidstaten omvatte; door enkel Middellandse Zeestaten erbij te betrekken hoopt men het project een duidelijker doel te geven, omdat Noord-Europese landen minder geïnteresseerd zijn door mediterrane zaken. Dit zou dan weer een gebrek aan ambitie en samenwerking tussen de Europese landen voorkomen[1][5], want dit wordt als een van de redenen beschouwd waarom het Barcelona-proces zo traag vooruitgang boekt.
Reacties
Europa
De Europese Commissie heeft verklaard soortgelijke initiatieven, die regionale samenwerking promoten, op prijs te stellen, maar dat het project gebouwd moet worden op de bestaande structuren.[11] Dit verwijst naar het Barcelona-proces uit 1995, voor vrijhandel en dialoog in het Middellandse Zeegebied, dat de Commissie als "succesvol" beschouwt.
Malta reageerde verontwaardigd toen Sarkozy, bij de uiteenzetting van zijn idee in Toulon tijdens de verkiezingscampagne, bij het opsommen van mogelijke Europese leden enkel Frankrijk, Portugal (hoewel niet aan de Middellandse Zee gelegen), Spanje, Italië, Griekenland en Cyprus noemde, maar Malta over het hoofd zag. De Maltese ambassadrice in Frankrijk, Vicki-Ann Cremona, schreef een brief naar Sarkozy waarin de Maltese regering haar spijt hierover kenbaar maakte. Sarkozy schreef meteen terug om zich te verontschuldigen en erkende de sleutelrol die Malta speelde in de Middellandse Zeeregio. Als toenmalig minister van Binnenlandse Zaken, nodigde Sarkozy Malta uit om deel te nemen aan de FRONTEX-oefening[12] tegen illegale immigratie, en betaalde alle kosten gepaard aan Malta's deelneming.[13]
Zuiden
In Noord-Afrika steunden Marokko[14] en Tunesië[15] het voorstel, en in het Oostelijk Middellands Zeegebied werd het plan door — zij het bedachtzaam — Israël omarmd[16], terwijl Turkije het project kwaad verwierp als alternatief voor EU-lidmaatschap.[5] Toen duidelijk werd dat het lidmaatschap van de MU geen vervanging was voor het lidmaatschap voor de EU, ging ook Turkije overstag.
De Libische regering uitte haar bezorgdheid over het voorstel en zond zijn minister van Buitenlandse Zaken naar Tunesië en Algerije voor overleg, voordat Sarkozy in de regio aankwam. Dat de Noord-Afrikaanse landen niet eerst geraadpleegd werden, werd door Libië als een fout van Frankrijk beschouwd. Ook werd benadrukt dat Qadhafi niet zou toelaten dat Frankrijk zijn hegemonie over de landen van de Unie van de Arabische Maghreb zou vestigen, maar dan onder het mom van mediterrane samenwerking.[17][18] Libië heeft toch deelgenomen aan het project, maar dan als observerend lid.
|
| Intercontinentaal: | APEC · Arabische Liga · BSEC · CVVO · D-8 · EurAsEC · EEU · EU-LAC-Stichting · Gemenebest van Naties · GOS · G7 · G8 · G8+5 · G10· G20 · IOM · NAVO · OPEC · OESO · OIS · Organisatie van Niet-gebonden Landen · SGRB · Turkse Raad · Unie voor het Middellandse Zeegebied · VN · WTO |
| Afrika: | AU · CEMAC · ECOWAS · IGAD · OAG · SADC · UEMOA · UAM |
| Amerika: | ALBA · Andesgemeenschap · CARICOM · CELAC · Mercosur · NAFTA · Riogroep · OAS · OOCS · Pacifische Alliantie · SICA · UZAN |
| Azië: | ACD · ASEAN · CCASG · ECO · SAARC · SSO |
| Europa: | Baltische Assemblee · Benelux · BLEU · CBSS · CCR · CEVA · EER · EU · EVA · GUAM · MED7 · Noordse Raad · OVSE · Raad van Europa · Visegrádgroep |
| Oceanië: | Pacific Islands Forum |
| Voormalig: | Comecon · OAE · Warschaupact · WEU · Volkenbond |