Openbaar vervoer in Arnhem
Het openbaar vervoer in Arnhem bestaat uit diverse vormen van openbaar vervoer. De stad beschikt over 4 treinstations:
| Stadsdienst Arnhem | ||
| 4 | Centraal Station - Kronenburg | |
| 8 | Centraal Station - Velp | |
| 9 | Centraal Station - Schaarsbergen | |
| 10 | Centraal Station - Sportcentrum Papendal | |
| 11 | Station Zuid - Het Duifje | |
| 12 | Centraal Station - IJsseloord 2 | |
| 13 | Centraal Station - Klarendal | |
Het centraal station van Arnhem vormt het belangrijkste knooppunt van openbaar vervoer in de stad. Het ligt tegenover het centrum van Arnhem. Vanaf dit station vertrekken treinen in richting Nijmegen, Roosendaal, Tiel, Winterswijk, Zwolle, Amsterdam, Schiphol en de internationale treinen naar Düsseldorf, Köln en Frankfurt am Main.
Vanaf het overdekte busstation onder het centraal station vertrekken de reguliere stads- en streekbussen naar plaatsen in de omgeving. De trolleybussen vertrekken vanaf een eigen niet overdekte busplein aan de oostkant van het station, behalve lijn 1 richting Oosterbeek die in de Utrechtsestraat blijft halteren en lijnen 1 (richting Velp) en 3 die in het overdekte busstation stopt. Naast deze busstations zijn er ook busstations bij het Willemsplein aan de oostkant van het centraal station, het Velperplein aan de andere kant van het centrum en bij winkelcentrum Kronenburg in Arnhem-zuid.
De stadsbussen en de meeste streekbussen worden verzorgd door vervoersbedrijf Connexxion-dochter Hermes in het concept Breng. De busverbindingen richting de Achterhoek worden verzorgd door vervoersbedrijf Arriva en Breng (gecombineerde lijn want Arnhem - Doesburg valt onder Breng en Doesburg - Doetinchem onder Arriva; maar de lijn is niet 'geknipt'). De verbinding naar de Veluwe is ook gecombineerd. Deze wordt gereden door Breng & Syntus Gelderland.
Geschiedenis
Door de ligging van Arnhem was de stad al vroeg een middelpunt van verbindingslijnen van openbaar vervoer. Voordat er een spoorlijn werd aangelegd, bestond het openbaar vervoer uit karren, veelal in particuliere handen. Vanuit Arnhem waren begin 19e eeuw dagelijkse verbindingen met Nijmegen en Utrecht en was het mogelijk om meerdere malen per week naar steden als Amsterdam, Rotterdam, Deventer en Doetinchem te gaan. Eveneens bestond er een verbinding die driemaal per week naar Düsseldorf en Berlijn ging.[1]
De opening van de Rhijnspoorweg, aangelegd en geëxploiteerd door de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS), bracht Arnhem een stuk dichter bij de rest van Nederland. Vóór de opening van de spoorlijn was de reistijd naar Amsterdam nog zeventien en naar Den Haag vierentwintig uur. Aanvankelijk zou de spoorlijn langs de Rijn worden aangelegd, wat een goede uitwisseling tussen scheepvaart en spoor mogelijk zou maken. Bovendien zou het spoor dan niet door het heuvelachtige landschap ten noorden van Arnhem aangelegd hoeven te worden. Desondanks besloot Gedeputeerde Staten tot de laatste variant.
De hoogteverschillen werden overbrugd met een spoordijk. De spoorlijn werd feestelijk geopend op 14 mei 1845. Aanvankelijk reden er drie treinen per dag van en naar Utrecht en Arnhem. Na moeizame onderhandelingen met Pruisen werd op 15 februari 1856 de verlenging van de Rhijnspoorweg naar Duitsland geopend. Op 1 februari 1865 werd de Staatslijn A geopend. Deze spoorlijn, aangelegd door de Staat der Nederlanden en geëxploiteerd door Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS), verbond Arnhem met Deventer en (vanaf 1868) Leeuwarden. De NRS en SS gebruikten het NRS-station gezamenlijk. Door capaciteitsgebrek in het station besloten de NRS en de SS een nieuw station te bouwen, wat werd geopend in 1867. Arnhems derde spoorlijn, de door de Staat der Nederlanden aangelegde spoorlijn Arnhem - Nijmegen, werd geopend op 12 juni 1879.
Arnhem stelde voor deze spoorlijn aan de oostzijde van de stad aan te leggen. Arnhem breidde sterk in deze richting uit. Een gecombineerde spoor- en verkeersbrug op deze plek zou zeer welkom zijn. Uiteindelijk werd de spoorlijn in het westen van de stad aangelegd, met uitsluitend een spoorbrug over de Rijn. De gewenste verkeersbrug (de huidige John Frostbrug) werd uiteindelijk geopend in 1935. Het stationsgebouw werd verwoest tijdens de Slag om Arnhem. Op 8 mei 1954 werd het nieuwe stationsgebouw, een ontwerp van ir. H.J.G. Schelling, geopend. Dit station werd al langer als weinig functioneel beschouwd. Sinds het eind van de jaren 80 leeft het idee het station te vervangen door nieuwbouw. Dit plan is van 2006 tot 2011 gerealiseerd. De sloop van het oude station heeft eind 2007 plaatsgevonden, waarmee ruimte voor een compleet nieuw station ontstond.
Dienstregeling sinds 2007
De sneltrein Roosendaal - Zwolle werd in de dienstregeling van 2007 gesplitst in de intercitydiensten Nijmegen - Zwolle en Roosendaal – Arnhem. De laatste reed als stoptrein tussen Arnhem en Nijmegen. Volgens NS hielp de opdeling van de sneltrein bij het verminderen van vertragingen. Eind 2007 werd echter bekend dat hetzelfde bedrijf onderzoek deed naar een doorgaande intercity Zwolle - Roosendaal.
De voormalige stoptrein tussen Zutphen - Arnhem - Nijmegen ging rijden op het traject Zutphen - Arnhem - Ede-Wageningen. Tussen Arnhem en Ede bleef de stoptrein alleen in de spits elk half uur rijden. Tussen Zutphen en Arnhem reed de stoptrein op zondag de hele dag elk uur. De rechtstreekse stoptreinverbinding met Nijmegen van de stations tussen Zutphen en Arnhem was hiermee vervallen. In Elst stopten buiten de spits minder treinen.
De intercity's tussen Arnhem en Utrecht Centraal gingen vier keer per uur rijden en stopten altijd in Ede Wageningen. De intercity naar Den Helder stopte in Veenendaal-De Klomp. Driebergen-Zeist werd bediend door de intercity naar Den Haag. De laatste trein reed niet meer 's avonds en op zondagmorgen. Dan stopte de intercity Nijmegen-Den Helder op beide stations. De spitsstoptrein tussen Arnhem en Utrecht verviel. In plaats hiervan reed er een spitsstoptrein tussen Veenendaal Centrum en Utrecht.
In de dienstregeling van 2009 is de intercity naar Den Haag vervangen door een intercitydienst van Nijmegen naar Schiphol via Arnhem en Utrecht Centraal. Ook kwam de verbinding tussen Zwolle en Roosendaal weer terug door de twee intercitydiensten samen te voegen. Deze reed tussen Zwolle en Zutphen, tussen Arnhem en Nijmegen en tussen Breda en Roosendaal als stoptrein. In september maakte deze intercity door de studentendrukte in de spits een extra stop op station Arnhem Presikhaaf. Ook de stoptrein Zutphen - Nijmegen werd heringevoerd. Deze kwam terug als sprinter.
Treinen
De volgende treinseries stoppen in de dienstregeling 2020 in Arnhem:
Busvervoer
De volgende bussen stoppen momenteel in Arnhem:
Veluwe Tour
In samenwerking met de provincie Gelderland heeft Syntus een speciale toeristische buslijn ontwikkeld. Deze lijn heet de Veluwe Tour en rijdt langs verschillende toeristische attracties in de Veluwe. De lijn draagt de lijnnummer 400 en rijdt elk uur tussen Arnhem en Zwolle via Apeldoorn. Een rit duurt in totaal 2 uur en 50 minuten.
Bronnen, noten en/of referenties
|