Ganzedijk

In 1826 werden in het land van D.J. Mulder de resten gevonden van een middeleeuwse kruiskerk (mogelijk met een vrijstaande toren). In de kerk vond men skeletresten, handvatten van doodskisten en twee sarcofagen met kruisen op de deksels. Met het opgegraven puin werd in 1844 de Hoofdweg door Nieuw-Beerta verhard. Volgens andere berichten leek de plattegrond op die van de kerk en de (inmiddels verdwenen) toren van Woldendorp. Stratingh en Venema brengen deze in 1826 gevonden fundamenten in verband met het verdwenen kerkdorp Oost-Finsterwolde (zie daar). De opstrekkende heerd was tot 1821 in het bezit van de Nederlands-Hervormde kerk van Finsterwolde en ligt hemelsbreed ca. 1000 meter ten oosten van de kerk. Het dorp Oost-Finsterwolde was nog omstreeks 1475 min of meer intact, maar werd in 1501 voorzien van de opmerking aqua destructa (vernield door het water). Een aantal boerderijen verhuisde zuidwaarts naar Veenhuizen. Al in 1435 sloot de stad Groningen verdragen met een aantal Oldambtster dorpen, waaronder ook Oost-Finsterwolde of Veenhuizen. De restanten van deze buurtschap liggen direct ten noorden van de Tjamme. Later verhuisde men weer terug richting Ganzedijk. Op grond van dit alles valt aan te nemen dat men in 1826 inderdaad de kerk van Oost-Finsterwolde heeft gevonden.[2]

Ten noorden van Ganzedijk lag mogelijk ook het verdronken kerkdorp Megenham, Meyham of Meggeham, dat deel uitmaakte van het Reiderland. Volgens een document uit 1391 zou het grensriviertje de Tjamme vanuit Wynedaham langs Reiderwolde door Megenham naar Torpsen lopen; een ander document uit 1420 laat de Tjamme tussen Wynedaham en Megenham doorlopen, waarna het riviertje zijn weg zou vervolgen dóór Torpsen (dat we vermoedelijk in de omgeving van Finsterwolderhamrik moeten zoeken). Een Münsters parochieregister van omstreeks 1475 rekent Megalzem tot de parochies die geen geestelijken meer hebben. De plaats van het dorp Meg ham staat nog afgebeeld op een getekende kaart van ongeveer 1635 ten noorden van de Egyptische Dijk. Een bericht uit 1620 stelt dat de Tjamme uitmondde in de Dollard onder Megham bij Stocksterhorne, dat is in de omgeving van Drieborg. Een kaart uit 1719 tekent tenslotte op de kwelders ten noorden van de Egyptische Dijk Tia Ham is out landt.

Rijtjeshuizen uit de jaren 1960 aan de H.R. Remmersweg. Het plan was om deze huizen te slopen, maar uiteindelijk werden de huizen van binnen gerenoveerd.

Op 11 februari 2008 kwamen plannen in de openbaarheid om de 57 woningen van Ganzedijk te slopen en het gehucht op te heffen aangezien het een "spookdorp" zou zijn geworden.[3] Een architectenbureau, dat in opdracht van de gemeente Reiderland, de provincie Groningen en de regionale woningbouwcorporatie Acantus onderzoek deed naar de toekomst van het dorp, concludeerde dat het dorp ten dode was opgeschreven en dat sloop van de in slechte staat verkerende woningwetwoningen onontkoombaar was. De bewoners van Ganzedijk verzetten zich tegen deze - in hun ogen - voorbarige conclusie.[4] Het provinciebestuur zette het plan voorlopig in de ijskast.[5] De bewoners mochten zelf plannen voor de toekomst van het dorp ontwikkelen, die betrokken werden bij de besluitvorming.[6] Naar aanleiding van deze affaire zegde de PvdA-fractie van Reiderland het vertrouwen in de eigen wethouder Ruud Hietbrink op, die vervolgens zijn ontslag aanbood.[7][8]

Op 29 oktober 2008 presenteerden de bewoners hun alternatieve plan, Energiek Ganzediek (Niks hoezen plat), opgesteld door het actiecomité Ganzedijk blijft. De bewoners wilden dat het dorp zelf in zijn energie kon voorzien. Ook streefden zij naar de vestiging van een hotel en een winkel. Volgens de Stuurgroep Ganzedijk (bestaande uit gedeputeerde Pim de Bruyne, waarnemend burgemeester Lo van Kats, wethouder ad interim Auke ten Hoeve en bestuurder-directeur van Acantus, Harry Kremer) was partiële sloop echter nog steeds niet van tafel.[9][10]

Een jaar later werd alsnog besloten Ganzedijk te handhaven. Grofweg is 20% van de huurwoningen en 30% van de koopwoningen verdwenen en de rest is opgeknapt. Deze percentages komen overeen met wat ook in andere dorpen in het krimpgebied gebeurt. In tegenstelling tot deze andere dorpen kregen de eigenaren van de overige koopwoningen hulp bij het aanvragen van subsidie voor het tegen kostprijs opknappen van hun huizen.[11] Er werd een leefbaarheidsproject van gemaakt, waarbij ook een aantal woningen werden gesloopt en waarbij ook een vlindertuin en een speeltuin werden aangelegd. Het hele project kostte 2,2 miljoen euro. In opdracht van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) is de gang van zaken geëvalueerd. De conclusie van de SEV luidde: "De oplossing in Ganzedijk is sociaal een succes, maar de kosten zijn hoog. Daarmee is deze aanpak maar beperkt inzetbaar in andere krimpgebieden."[12]