Oezbeken
De Oezbeken (Oezbeeks: O‘zbek, meerv. O‘zbeklar of O‘zbekler) zijn een Turks volk in Centraal-Azië.
Oezbeken
| ||||
| Totale bevolking | 23 tot 29 miljoen | |||
| Verspreiding | Oezbekistan
Minderheden: Afghanistan, Tadzjikistan, Kirgizië, Kazachstan, Turkmenistan, Turkije, China (Sinkiang) | |||
| Taal | Oezbeeks | |||
| Geloof | Islam (Soennisme) | |||
| Verwante groepen | overige Turkse volkeren | |||
| ||||
| Oezbeken | |
| Naamgeving in Volksrepubliek China (taal-varianten) | |
| Vereenvoudigd | 乌兹别克族 |
| Traditioneel | 烏茲別克族 |
De meeste Oezbeken wonen in Oezbekistan (circa 21 miljoen). Daarnaast zijn er grote Oezbekische minderheden in Afghanistan (circa 3 miljoen), Tadzjikistan (circa 1 miljoen), Kirgizië (circa 700.000), Turkmenistan, (circa 450.000) Kazachstan (circa 535.000) en Rusland (circa 290.000, Russische volkstelling 2010).
Oezbeken spreken de Oezbeekse taal en zijn merendeels soennistische moslims.
Geschiedenis
Het gebied waar de Oezbeken wonen stond in vroegere tijden bekend om zijn rijkdom en cultuur en als een centrum voor kennis en onderwijs. Tweeduizend jaar geleden waren de Oezbeken succesvolle kooplieden, die handel dreven met Rusland, China en India. Dit alles trok de belangstelling van veroveraars.
In de 7e eeuw namen Arabische veroveraars de Islam mee, waarna een periode van bloei en rijkdom aanbrak. Vanaf de 9de eeuw kwamen de Turken vanuit het noorden het land binnen, in de 13de gevolgd door de Mongolen. De Turkse taal en cultuur bleven echter domineren, daar de legers van Djingiz Chan voornamelijk uit Turkstalige soldaten bestonden, die veelal achterbleven en trouwden met inheemse vrouwen.
In 1380 veroverde de Turk Timoer een groot deel van Azië. Met hem kwamen geleerden, kunstenaars en architecten naar het gebied. In 1501 viel het gebied uiteen. Vanuit het gebied rond het Aralmeer kwamen volken het land binnen. Dit waren voornamelijk de mensen van wie de huidige Oezbeken afstammen.
In de 20e eeuw veranderde het leven van de Oezbeken ingrijpend, nadat het Sovjetbewind kunstmatige grenzen had getrokken. Tot de oprichting van Oezbekistan in de jaren '20 beschouwden Oezbeken zich voornamelijk als leden van een bepaalde stam of clan, maar niet als burgers van een staat. In 1991 werd Oezbekistan na het uitvallen van de Sovjet-Unie een onafhankelijke staat. Tegenwoordig is Oezbekistan met zijn 30 miljoen inwoners het land met de grootste bevolking in Centraal-Azië. Van de bevolking is tachtig procent Oezbeeks.
| Turken in Europa: | Turken in België · Turken in Bulgarije · Turken in Cyprus · Turken in Duitsland · Turken in Kosovo · Turken in Nederland · Turken in Noord-Macedonië · Turken in Roemenië · Azerbeidzjanen · Balkaren · Gagaoezen · Karaïm · Karatsjaïers · Koemukken · Krim-Tataren · Lipka-Tataren · Nogai · Tsjoevasjen · Turken · Wolga-Tataren |
| Historische volkeren: Ottomanen · Hunnen · Avaren · Chazaren · Kyptsjaken · Koemanen · Petsjenegen · Gouden Horde · Krimkanaat · Kanaat Kazan | |
| Turken in Azië: | Altaj · Basjkieren · Chakassen · Dolganen · Jakoeten · Karakalpakken · Kazachen · Kirgiezen · Oeigoeren · Oezbeken · Salar · Quashqai · Toevanen · Tofalaren · Turkmenen |
| Historische volkeren: Seltsjoeken · Mammelukken · Oğuzen · Göktürken · Mogolrijk · Ghaznaviden · Kanaat Sibir |
| Officiële etnische groepen van de Volksrepubliek China |  |
|---|---|
|
Achang · Bai · Blang (Bulong) · Bonan · Buyi · Dai · Daur · De'ang · Dong · Dongxiang · Drung · Evenken · Gaoshan (Taiwanese aboriginals) · Gelao · Gin (Vietnamezen) · Han · Hani · Nanai (Hezhe) · Hui · Jingpo · Jino · Kazachen · Kirgiezen · Koreanen · Lahu · Lhoba · Li · Lisu · Mantsjoes · Maonan · Miao (Hmong) · Mongolen · Monpa (Menba) · Mulam (Mulao) · Naxi · Nu · Oeigoeren · Oezbeken · Oroqen · Pumi · Qiang · Russen · Salar · She · Shui · Tadzjieken · Tataren · Tibetanen (Zang) · Tu · Tujia · Wa (Va) · Yao · Yi · Yugur · Xibe · Zhuang | |
| Afrika: | Algerijnen · Angolezen · Beniners · Botswanen · Burkinezen · Burundezen · Centraal-Afrikanen · Comorezen · Congolezen · Djiboutianen · Egyptenaren · Equatoriaal-Guineeërs · Eritreeërs · Ethiopiërs · Gabonezen · Gambianen · Ghanezen · Guineeërs · Guinee-Bissauers · Ivorianen · Kaapverdiërs · Kameroeners · Kenianen · Lesothanen · Liberianen · Libiërs · Malagassiërs · Malawiërs · Malinezen · Marokkanen · Mauritaniërs · Mauritianen · Mozambikanen · Namibiërs · Nigerezen · Nigerianen · Oegandezen · Rwandezen · Santomezen · Senegalezen · Seychellers · Sierra Leoners · Sudanezen · Somaliërs · Swaziërs · Tanzanianen · Togolezen · Tsjadiërs · Tunesiërs · Zambianen · Zimbabwanen · Zuid-Afrikanen |
| Azië: | Afghanen · Armeniërs · Azerbeidzjanen · Bahreini · Bengalen · Bhutanezen · Birmezen · Bruneiers · Cambodjanen · Chinezen · Filipijnen · Georgiërs · Indiërs · Indonesiërs · Irakezen · Iranezen · Israëliërs · Japanners · Jemen · Jordaniërs · Kazachen · Kirgiezen · Koeweiters · Laotianen · Libanezen · Maldiviërs · Maleiers · Mongolen · Nepalezen · Noord-Koreanen · Oezbeken · Omanieten · Oost-Timorezen · Pakistanen · Palestijnen · Qatarezen · Russen · Saoedi's · Singaporezen · Sri Lankanen · Syriërs · Tadzjieken · Taiwanezen · Thai · Turken · Turks-Cyprioten · Turkmenen · Inwoners van de Verenigde Arabische Emiraten · Vietnamezen · Wit-Russen · Zuid-Koreanen |
| Europa: | Albanezen · Andorrezen · Armeniërs · Azerbeidzjanen · Belgen · Bosniërs · Britten · Bulgaren · Denen · Duitsers · Esten · Finnen · Fransen · Grieken · Grieks-Cyprioten · Hongaren · IJslanders · Ieren · Italianen · Kazachen · Kosovaren · Kroaten · Letten · Liechtensteiners · Litouwers · Luxemburgers · Macedoniërs · Maltezen · Moldaviërs · Monegasken · Montenegrijnen · Nederlanders · Noren · Oekraïners · Oostenrijkers · Polen · Portugezen · Roemenen · Russen · San Marinezen · Serviërs · Slovenen · Slowaken · Spanjaarden · Tsjechen · Turken · Wit-Russen · Zweden · Zwitsers |
| Noord-Amerika: | Amerikanen · Antiguanen · Antillianen · Bahamanen · Barbadanen · Belizanen · Canadezen · Costa Ricanen · Cubanen · Dominicanen (Dominica) · Dominicanen (Dominicaanse Republiek) · Salvadoranen · Grenadanen · Guatemalanen · Haïtianen · Hondurezen · Jamaicanen · Mexicanen · Nicaraguanen · Panamezen · Inwoners van Saint Kitts en Nevis · Saint Lucianen · Inwoners van Saint Vincent en de Grenadines · Trinidadanen |
| Zuid-Amerika: | Argentiniërs · Bolivianen · Brazilianen · Chilenen · Colombianen · Ecuadoranen · Guyanen · Paraguayanen · Peruanen · Surinamers · Uruguayanen · Venezolanen |
| Oceanië: | Australiërs · Fijiërs · Indonesiërs · Kiribatiërs · Marshalleilanders · Micronesiërs · Nauruanen · Nieuw-Zeelanders · Oost-Timorezen · Palauers · Bewoners van Papoea-Nieuw-Guinea · Salomonseilanders · Samoanen · Tonganen · Tuvaluanen · Vanuatuanen |
Bronnen, noten en/of referenties
|