Achaemeniden
De Achaemeniden waren het koningshuis van het oud-Perzische Rijk, zo genoemd naar hun voorouder Achaemenes. Het huis werd gesticht rond 559 v.Chr. door Cyrus de Grote en heerste over een wereldrijk tot de verovering door Alexander de Grote in 330 v.Chr.
Parsā
| |||||
| |||||
| |||||
| Kaart | |||||
 | |||||
| Het Achaemenidische Rijk in 490 v.Chr. | |||||
| Algemene gegevens | |||||
| Hoofdstad | Persepolis | ||||
| Talen | Oud-Perzisch | ||||
| Religie(s) | zoroastrisme | ||||
| Regering | |||||
| Regeringsvorm | koninkrijk | ||||
| Dynastie | Achaemeniden | ||||
| Staatshoofd | sjah | ||||
.svg.png)
.svg.png)
Achaemenidisch Perzië verenigde mensen en koninkrijken van elke belangrijke beschaving uit die tijd (behalve China). Voor het eerst waren de mensen van zeer verschillende culturen met elkaar in contact gebracht onder één heerser.
Geschiedenis
De eerste bekende vermelding van de Perzen bestaat uit een Assyrische inscriptie uit 844 voor Christus. Naar het gebied wordt hierin verwezen met de naam Parsu (Parsuash, Parsumash). Gedurende de volgende twee eeuwen waren Perzen en Meden onderworpen aan Assyrië, Babylonië, en een andere Arische stam, de Scythen. Het gebied van Parsuash werd in 719 v.Chr. bij het rijk gevoegd. Uiteindelijk kregen de Meden de zeggenschap over een onafhankelijk rijk, en de Perzen werden aan hen onderworpen.
De dynastie van de Achaemeniden werd door Achaemenes opgericht rond 700 voor Christus. Zijn zoon Teispes bracht nomadische Perzen ertoe om naar zuidelijk Iran te trekken rond 650 v.Chr. De eerste georganiseerde Perzische staat werd gevestigd. De Perzen veroverden geleidelijk aan grondgebied van het inheemse koninkrijk van Elam, waaronder het belangrijke gebied van Anshan. Nakomelingen van Teispes vertakten zich in twee lijnen, de ene lijn regeerde in Anshan, terwijl de andere over de rest van Perzië heerste.
Cyrus II en Cambyses II
Cyrus II de Grote verenigde de verdeelde koninkrijken rond 559 v.Chr.. Toen waren de Perzen nog onderworpen aan het Medenrijk dat door de grootvader van Cyrus, Astyages werd geregeerd. Cyrus bracht Perzen op de been en kwam in opstand, en stootte Astyages van de troon. Cyrus, nu de shah van een verenigd Perzisch koninkrijk, veroverde de rest van Medië rond 550 v.Chr.. Cyrus verenigde ook de Meden en Perzen en nog meer veroveringen volgden spoedig. Hij veroverde Lydië in Klein-Azië en verplaatste zijn manschappen naar Centraal-Azië. Tot slot marcheerde Cyrus triomfantelijk door de oude stad Babylon. Na deze overwinning kreeg hij naam als welwillende veroveraar. Hij stelde een beroemd handvest op. In dit handvest beloofde de koning om Babylon niet te terroriseren of zijn instellingen en cultuur te vernietigen. Cyrus werd gedood tijdens een veldslag tegen de Massagetae (of Saka's).
De zoon van Cyrus, Cambyses II, voegde Egypte toe aan het rijk.
Darius I en Xerxes I
Het imperium bereikte echter zijn grootste omvang onder Darius I. Hij leidde veroverende legers in de vallei van de rivier de Indus en in Europa. Zijn invasie van Griekenland werd gestopt na de Slag bij Marathon.
Het Perzische Rijk van de Achaemeniden was het grootste en krachtigste imperium tot dan toe. Het had een goed georganiseerd Perzisch leger. Maar nog belangrijker was dat het rijk goed werd geleid en efficiënt georganiseerd. Darius verdeelde zijn koninkrijk in ongeveer twintig provincies onder satrapen, of gouverneurs, van wie velen een persoonlijke band met de sjah hadden. Hij stelde een belastingsysteem op om elke provincie geld en middelen te laten afdragen aan de regering. Hij nam het geavanceerde postsysteem van de Assyriërs over en breidde het uit. Ook overgenomen uit het Assyrische Rijk werd het gebruik van geheime agenten, de Ogen en Oren van de Koning, die hem informeerden over de stand van zaken in het rijk. Hij legde de beroemde Koninklijke Wegen aan door oude handelsroutes te verbeteren. Daardoor werd handel met landen ver van het imperium mogelijk. Hij verplaatste het beleidscentrum van Perzië naar Susa, dicht bij Babylon en dichter bij het centrum van het koninkrijk. De Perzen stonden toe dat lokale culturen intact bleven. Dit kwam uiteindelijk het imperium ten goede, aangezien de veroverde volkeren geen behoefte voelden in opstand te komen.
Zijn zoon Xerxes probeerde ook om Griekenland te veroveren, maar hij werd in 480 voor Christus verslagen bij de Slag bij Salamis.
Verval
Artaxerxes I sloot vrede met de Grieken. Perzië was van alle buitenlandse zorgen bevrijd, maar tegelijkertijd begon bijna onmerkbaar het verval. Wanbeleid en corruptie deden zijn intrede. De financiële kracht begon af te nemen en op het militair apparaat werd bespaard.
Onder Darius II (Xerxes II en Sogdianus worden op de talrijke Babylonische tabletten niet genoemd) brokkelde het centrale gezag en de macht van de koning nog sneller af.
Na de dood van Darius II scheidden Egypte en de Levant zich af. Met de koningsvrede kreeg Artaxerxes II, in 386, de Griekse steden van Klein-Azië terug. Een hele reeks satrapen kwam tegen hem in opstand, maar hij wist sommigen onder hen tegen elkaar uit te spelen en zo de situatie meester te blijven.
Einde
Artaxerxes III bracht de luister van weleer terug. Hij heroverde de Levant in 351 v.Chr. en Egypte in 343 v.Chr.
Nadat in september 338 koning Artaxerxes III was overleden, bracht de machtige eunuch Bagoas diens jongste zoon Oarses op de troon; deze regeerde onder de naam Artaxerxes IV, en werd twee jaar later het slachtoffer van de intriges van Bagoas, die daarop de zoon van een broer van Artaxerxes III voor de opvolging voordroeg. Deze besteeg als Darius III in 336 v.Chr. ongeveer 44 jaar oud de Perzische troon.
De nieuwe koning was echter niet de gewillige marionet die Bagoas zich had voorgesteld. Hij begon onmiddellijk een persoonlijke koers te varen en kwam daardoor onvermijdelijk in aanvaring met de eunuch. In deze machtsstrijd trok Bagoas aan het kortste eind: hij moest zelf de gifbeker drinken die voor de koning was bestemd.
Uiteindelijk was het Alexander de Grote die de Achaemeniden versloeg: in 330 v.Chr. vernietigde hij hun hoofdstad Persepolis.
Religie
Tijdens de periode van de Achaemeniden, werd het Zoroastrisme de godsdienst van de heersers en de meeste mensen in Perzië. De stichter Zoroaster had vermoedelijk rond 600 voor Christus geleefd. De nieuwe godsdienst was een vervanging van de verering van traditionele Arische goden; het benadrukte een universele strijd tussen goede en kwade goden. Zoroastrisme en zijn mystieke leiders, genaamd Magi, zouden een bepalend element in de Perzische cultuur worden.
Stamboom van de Achaemeniden
Achaemenes .. – 675 | | +----- Teispes 675 – 640 | | Ariyamnes -+ | | | | | +-- Cyrus I 640 – 600 | | | + Arukku | | | + Cambyses I 600 – 559 | | | + Cyrus II de Grote koning van 559 – 530 | | | +-- Cambyses II 530 – 522 | | | +-- Gaumata (Bardiya) 522 +-- Arsanes | | +-- Hystaspes | | +-- Darius I 522 – 486 | | +-- Xerxes I 486 – 465 | | +-- Artaxerxes I 465 – 424 | | +-- Xerxes II 424 – 423 | +-- Darius II 423 – 404 | | +-- Cyrus de Jongere | | +-- Artaxerxes II 404 – 358 | | | | | +-- Artaxerxes III 358 – 338 | | | | | +--Arses 338 – 336 | +-- Ostanes | | +-- Arsanes | | +-- Darius III 336 -331
Tijdlijn van het Perzische Rijk
Zie ook
Externe links
Literatuur
- Pierre Briant, Histoire de l'Empire perse. De Cyrus à Alexandre, 1996, ISBN 9782213596679
 |
Zie de categorie Achaemenid Empire van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |