Mariaberg (Maastricht)

Mariaberg is een woonwijk in het westen van de Nederlandse stad Maastricht. Het is tevens een van de 44 officiële buurten binnen de gemeente Maastricht.

Mariaberg
Buurt van Maastricht
Kerngegevens
GemeenteMaastricht
WijkWest
Coördinaten50°50'46"NB, 5°40'35"OL
Oppervlakte54 ha.  
Inwoners (2017)4.975[1]
Overig
Postcode(s)6214
Buurtnummer09350201

Geografische ligging

Mariaberg wordt begrensd door de buurt Biesland in het zuiden, Belfort in het westen, Brusselsepoort in het noorden en Kommelkwartier in het oosten.[2] De buurt grenst tevens aan de Algemene Begraafplaats Tongerseweg. De ingang van de begraafplaats bevindt zich aan de Javastraat, tegenover de zogenaamde "witte huisjes".

Mariaberg bestaat uit drie delen:

  • Blauwdorp (ook wel Proosdijveld geheten), de historische arbeidersbuurt ten oosten van de Ruttensingel
  • het eigenlijke Mariaberg, tussen Ruttensingel en Florasingel
  • Trichterveld, ook wel de "witte huisjes" genoemd, ten westen van de Florasingel.

De buurt is gebouwd op heuvelachtig terrein, wat met name rondom de kerk goed zichtbaar is.

Naamgeving en geschiedenis
Volksplein (Blauwdorp)
Fatimaplein en voormalige kerk
"Witte huisjes" Trichterveld

De naam Proosdijveld geeft aan dat deze landerijen ooit bezit waren van de proosdij van Sint Servaas. De naam Blauwdorp ontstond doordat de Rooms-Katholieke woningbouwvereniging Sint Servatius in deze buurt veel woningen bouwde. De kleur blauw werd geassocieerd met katholieken, in tegenstelling tot rood (socialisten). De meeste straatnamen in Blauwdorp refereren aan ambachten en ambachtslieden. De straten rondom de kerk van Mariaberg zijn vernoemd naar bloemen en planten. De straatnamen in Trichterveld verwijzen naar plaatsen in voormalig Nederlands Indië.

Na de slechting van de vestingwerken van Maastricht werd begin 20e eeuw in dit deel van de stad de eerste grotere arbeiderswijk gerealiseerd. De eerste woningen aan de Proosdijweg werden, na een strenge selectie door het kerkbestuur, toegewezen aan “brave” katholieke arbeidersgezinnen. In 1917 bouwde de socialistische woningcorporatie Beter Wonen aan het Minister Goemans Borgesiusplantsoen arbeiderswoningen. De woningen van beide corporaties werden door een muur gescheiden. Deze scheiding was ook zichtbaar in het verenigingsleven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een gedeelte van Blauwdorp bij een bombardement getroffen, waarbij 28 doden vielen. Bij de stadsvernieuwing in de jaren 1970 en '80 zijn delen van Blauwdorp gesloopt; andere woningen werden gerenoveerd.

Het middendeel van de buurt, het eigenlijke Mariaberg, is ontstaan vanaf 1935, maar is grotendeels naoorlogs. Trichterveld werd direct na de Tweede Wereldoorlog gebouwd. Er heerste in die tijd grote woningnood en het toenmalige Ministerie van Wederopbouw en Huisvesting had een nieuw type noodwoning ontwikkeld, de bungalow. De gemeente Maastricht koos voor dit type noodwoning in Trichterveld. Aan de Madoerastraat kregen twaalf architecten de kans een proefwoning te bouwen. Uiteindelijk gaf het stadsbestuur de opdracht aan Frans Dingemans.

Voorzieningen

De buurt heeft een beperkt aantal basisvoorzieningen. Zo is er een klein winkelcentrum, enkele horecagelegenheden, een buurtcentrum en een school voor speciaal onderwijs (de Michaëlschool). De Rooms-Katholieke parochie Onbevlekt Hart van Maria beschikt sinds 2011 niet meer over een eigen kerkgebouw in Mariaberg; de parochie is samengevoegd met die van Wolder en Daalhof. De voormalige parochiekerk is sinds 2015 in gebruik als fitnesscentrum.

Architectuur en stedenbouw

Aan de randen van de wijk, langs de Tongerseweg, de Hertogsingel en de Sint Annalaan, ligt de oudste bebouwing, vooral herenhuizen uit eind 19e, begin 20e eeuw. Aan het Koningin Emmaplein ligt het voormalige tramstation uit omstreeks 1895 in neoclassicistische stijl.

Het Proosdijveld werd vanaf 1917 bebouwd door onder andere de woningbouwvereniging Beter Wonen. De complexen arbeiderswoningen van architectenbureau Gulden & Geldmaker zijn verwant aan de Amsterdamse School. Andere architecten die in deze buurt arbeiders- en middenstandswoningen bouwden zijn J.H.H. van Groenendael, H. de Ronde en Marres & Sandhövel.

In 1947 kwamen de 200 'noodwoningen' van architect Frans Dingemans in Trichterveld gereed. Het plan werd uitgevoerd als tuindorp met een open bebouwing van dubbele bungalows met tuinen. De witte huisjes zijn nog steeds zeer geliefd, alhoewel ze klein en enigszins gedateerd zijn. Op termijn worden de meeste "witte huisjes" of "bungalows" vervangen door nieuwbouw, echter in dezelfde stijl. Voor dit project is 15 tot 20 jaar uitgetrokken.

  • Villa Sint-Annalaan
  • School Volksbondweg
  • Middenstandswoningen Volksplein
  • Arbeiderswoningen Ambachtsweg

Het middendeel van de wijk, het eigenlijke Mariaberg, heeft een tuindorpachtige aanleg. De pleinen en het vele groen geven dit deel een geheel eigen karakter. Na de Tweede Wereldoorlog werden de flatgebouwen rond het Fatimaplein gebouwd. De bakstenen Onbevlekt Hart van Mariakerk uit 1951-53 is een van de laatste werken van architect Alphons Boosten. De niet meer als zodanig in gebruik zijnde parochiekerk, met haar onvoltooide ronde toren, vormt een imposante aanwezigheid in het centrum van de wijk.

Aan de Annadal-rotonde staat de hoge Annadalflat van Gerard Snelder uit 1961. Vlakbij bevindt zich een cluster gebouwen, waar oorspronkelijk een brouwerij, later de bekende meubelfabrikant Artifort was gevestigd. Een deel van het gebouw, inclusief de brouwerijkelders, is onlangs verbouwd tot appartementengebouw. Aan de Tongerseweg ligt het voormalige studiocomplex van de Regionale Omroep Zuid uit 1979, waar van 2006 tot 2012 het poppodium Muziekgieterij was gevestigd.

  • Vm. kerk Fatimaplein
  • Annadalflat
  • Nieuwbouw Artifort
  • ROZ-gebouw Bankastraat
Zie de categorie Mariaberg (Maastricht) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.