Wyckerpoort

Wyckerpoort ligt ingeklemd tussen de spoorlijn in het westen en de stadsautoweg N2 (President Rooseveltlaan) in het oosten. In het noorden en zuiden valt de buurtgrens samen met de binnenring van Maastricht. Wyckerpoort grenst in het westen aan Sint Maartenspoort, Wyck en Heugemerveld, in het zuiden aan Randwyck, in het oosten aan Scharn en Wittevrouwenveld, en in het noorden aan Nazareth en Limmel.[2]

De buurt bestaat uit een viertal deelgebieden:

• het spoorwegemplacement met ten westen van de spoorlijn Maastricht - Venlo het bedrijfsterrein van O-I Manufacturing (vroeger de Kristalunie), en ten oosten daarvan de Koninklijke Mosa-terreinen;
• de Generaalsbuurt, de noordelijke woonbuurt rondom het Old Hickoryplein (genoemd naar de Old Hickorydivisie, de Amerikaanse legerdivisie die op 13 en 14 september 1944 Maastricht bevrijdde);
• de Professorenbuurt, tussen Professor Moserstraat en Scharnerweg;
• zuidelijk van de Scharnerweg: de Oranjebuurt en het bedrijventerrein Heerderdwarsstraat.

Oude stationspasserelle en onvoltooide Koepelkerk, ca. 1925

Vooroorlogse huizen aan het Koningsplein

Wyckerpoort in 1962

Bouw van de A2-tunnel in 2014

Tunnel Scharnerweg en ambtenarenwijkje, 2018

De Scharnerweg, de Heerderweg en de Meerssenerweg zijn waarschijnlijk de oudste straten van Wyckerpoort. Hier treft men ook de oudste bebouwing aan. In 1883 vestigden een zoon en kleinzoon van Petrus I Regout, Louis I en Louis II Regout, een porseleinfabriek tussen de Meerssenerweg en de spoorweg. Dit bedrijf groeide later uit tot de tegelfabriek Koninklijke Mosa. De villa Wyckerveld, gebouwd voor een andere zoon van Petrus Regout, Eugène, dateert uit dezelfde periode.

De eerste plannen voor de woonwijk Wyckerpoort, toen nog Wyckerveld geheten, dateren uit 1919, toen stadsarchitect ir. Jos Cuypers een algemeen uitbreidingsplan opstelde. Op 1 januari 1920 werd Wyckerpoort, dat tot dan toe tot de gemeente Meerssen behoorde, door de gemeente Maastricht ingelijfd. Vanaf dat moment gingen de eerste grootschalige bouwprojecten van start.

Na de Tweede Wereldoorlog werd, gedeeltelijk op terreinen van het vroegere Mosa-stort, de Generaalsbuurt gebouwd. De royale dimensies van het Old Hickoryplein zijn een gevolg van het opzettelijk gunstiger voorstellen van de grondkosten.

In 1959 werd de tot dan toe rustige Wittevrouwenweg omgebouwd tot de ongelukkige A2-traverse, die volgens plannen in 2015 ondergronds zal verdwijnen.

Samen met Limmel, Nazareth en Wittevrouwenveld werd Wyckerpoort in 2005 onderdeel van de vogelaarwijk Maastricht-Noordoost. Door middel van extra investeringen hoopte men deze achterstandswijk om te vormen tot een zogenaamde prachtwijk. De gemeente Maastricht en de diverse woningcorporaties waren al langer bezig Wyckerpoort nieuwe kansen te bieden. Dit leidde tot een gezamenlijk plan voor Wyckerpoort en Wittevrouwenveld, waarbij het gebied rondom de kerk van Wittevrouwenveld en het Voltaplein in Wittevrouwenveld het nieuwe centrum voor de dubbelwijk moesten gaan vormen. Het nieuwe winkelcentrum, een nieuw buurtcentrum en een buurtpark zijn inmiddels in gebruik genomen. In Wyckerpoort heeft dit beleid met name in het noordelijk deel geleid tot leegstand van winkelpanden aan het Old Hickoryplein.

De bouw van de Koning Willem-Alexandertunnel, waardoor de Rijksweg 2 ondergronds verdween, leidde in Wyckerpoort tot grote overlast, maar heeft ook nieuwe perspectieven gebracht. Ondanks het feit dat in 2009 werd besloten dat er twee smalle tunnels boven elkaar gebouwd zouden worden in plaats van één brede tunnel, moest een deel van de bebouwing langs het stadstracé van de snelweg worden gesloopt. Nu de ondertunneling is afgerond, is de President Rooseveltlaan een groene stadsboulevard geworden met uitsluitend lokaal verkeer. Hierdoor is de barrière tussen Wyckerpoort en Wittevrouwenveld gedeeltelijk opgeheven.

In 2019 start de bouw van woningen langs de Parklaan of "Groene Loper". Op het terrein van het eerder gesloopte KPN-gebouw was een woongebouw gepland van architect Jo Coenen, maar dit plan ging vanwege de vastgoedcrisis niet door. Ook de woningbouwplannen voor het Mosaterrein aan de Meerssenerweg en de Professor Moserstraat werden om dezelfde reden uitgesteld.

Wyckerpoort biedt een beperkt aantal voorzieningen op het gebied van winkels en horeca. Aan de Scharnerweg bevinden zich enkele winkels. Het beleid is om winkels in de dubbelwijk Wyckerveld-Wittevrouwenveld te concentreren rondom het Voltaplein in Wittevrouwenveld. Voor de leegstaande winkels aan het Old Hickoryplein zijn tijdelijke invullingen gezocht.

De rooms-katholieke parochie Heilig Hart maakt sinds 1997 gebruik van de Koepelkerk. De voormalige parochiekerk van de Heilige Familie in Wyckerpoort-Noord is in 1999 gesloopt; hier staat thans het wijkcombinatiegebouw De Letterdoes. Verder zijn er enkele basisscholen en een middelbare school, het Sint-Maartenscollege. De Professor Pieter Willemsstraat was vroeger een echte scholenstraat. Behalve het Sint-Maartenscollege lagen hier twee andere scholen: de Maastrichtse huishoudschool (in de Villa Wyckerveld) en het Stella Maris College, later Stercollege (in een gebouw dat thans studenten huisvest).

De buurt is, mede door de nabijheid van Station Maastricht, per openbaar vervoer uitstekend bereikbaar.

De villa Wyckerveld was eind 19e eeuw een van de eerste bouwwerken in Wyckerpoort. Het ontwerp uit 1879 is van de Luikse architect Julien-Étienne Rémont. De villa, waarin lange tijd een huishoudschool was gevestigd, is in 1994 verbouwd tot appartementencomplex, waarbij een deel van het originele ontwerp is verloren gegaan. Al eerder was het bijbehorende park verkleind door de bouw van het Sint-Maartenscollege in 1965. Het in dezelfde straat gelegen Stercollege is in 2012 verbouwd ten behoeve van studentenhuisvesting.

De Koepelkerk (officieel Heilig Hartkerk) van de architecten Alphons Boosten en Jos Ritzen dateert grotendeels uit de jaren '20. De kerk met zijn koperen koepel is herkenbaar aanwezig in het Maastrichtse stadssilhouet. Tegenover de Koepelkerk verrees rond 1920 een ambtenarenwijkje met kenmerkende hoektorens, rode daken en ommuurde voortuinen. De woningen, eigendom van de woningbouwvereniging Woningzorg, hebben sinds eind jaren 90 de status van rijksmonument. Op het Koningsplein staat een grote galerijflat met daarvoor het Limburgs bevrijdingsmonument van Charles Eyck. Ertegenover, op het Oranjeplein, staat de torenflat van Gerard Holt uit 1960.

In het noordelijk deel van de buurt maakte in 2006 een winkelstrook aan de Meerssenerweg plaats voor praktijkwoningen van architectenbureau Bruls & Co. De fabrieksgebouwen van de Koninklijke Mosa aan de Meerssenerweg kunnen inmiddels voor een groot deel tot het industrieel erfgoed gerekend worden. Aan het Old Hickoryplein, op de plek van de gesloopte kerk, staat sinds 2001 een modern wijkcombinatiegebouw (school, buurthuis en sportaccommodatie) van architect Liesbeth van der Pol. In het noordoostelijke puntje van de buurt staat de voormalige Levensschool "Pater Fortis", een ontwerp van Theo Boosten uit 1959. Het gebouw werd door de tunnelwerkzaamheden bedreigd, maar werd toch behouden.

• 
  Villa Wyckerveld
• 
  Koepelkerk
• 
  Vernieuwd Oranjeplein
• 
  Bevrijdingsmonument
• 
  Mosa tegelfabriek
• 
  Old Hickoryplein
• 
  De Letterdoes
• 
  Voormalige Levensschool

• Website Wyckerpoort-Wiekerveld
• A2-plannen