Grand Prix-wegrace der Naties

Luchtfoto van het koninklijk park van Monza

Reeds tussen 1914 en 1921 werden in Turijn Grands Prix van Italië georganiseerd. In 1922 was de I. Gran Premio Delle Nazioni de eerste grote race, die op het nieuw gebouwde circuit in het koninklijke park van Monza ten noorden van Milaan verreden werd. In 1924 werd er voor het eerst door de F.I.C.M. met de Grand Prix der Naties een Grand Prix van Europa verreden, waarbij de winnaar tot Europees kampioen van het jaar gekroond werd. Ook in 1925 werden de Europese titels in de verschillende klassen tijdens de Grand Prix der Naties vergeven.

In het jaar 1932 was de Grand Prix der Naties wederom gastheer van de Grand Prix van Europa der F.I.C.M. De race werd voor het eerst op de 3,862 kilometer lange Pista del Littorio, die zich op het terrein van het vliegveld Rome-Urbe ten noorden van Rome bevond verreden. Vanaf 1933 werd de race in het fascistische Italië als Grand Prix van Italië georganiseerd. In 1935 vond er geen Grand Prix plaats, mogelijkerwijs omdat het land wegens de Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog in een moeilijke internationale situatie bevond.

Vanaf 1936 werd de Grand Prix wederom in Monza georganiseerd. In 1938 behoorde hij weer tot het voor het eerst uit meerdere evenementen bestaande Europees kampioenschap. In 1939 was de race voor 24 september voorzien, maar werd echter wegens de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog niet verreden.

In de jaren 1947 en 1948 vond de Grand Prix plaats in respectievelijk Milaan en Faenza, daar het parcours van Monza wegens zijn gebruik als militair vliegveld tijdens de Tweede Wereldoorlog eerst weer herbouwd moest worden. In aansluiting op de traditionele betekenis behield de race de naam Gran Premio delle Nazioni.

In 1949 stond de Grand Prix op de kalender van de nieuw in het leven geroepen wereldkampioenschap wegrace en werd op de inmiddels bijna volledig herstelde snelheidspiste van Monza verreden. In de daarop volgende jaren vormde de race begin september meestal de seizoensafsluiting van het wereldkampioenschap. In de jaren 1969 en 1970 vond de Grand Prix der Naties op het Autodromo Enzo e Dino Ferrari van Imola plaats.

Op 11 september 1954 kwam Rupert Hollaus in de training van de 125 cc voor de Grand Prix der Naties bij een ongeluk om het leven. Hij viel in de tweede Lesmo-bocht en liep daarbij een schedelbasisfractuur op waaraan hij nog diezelfde dag overleed. Daar de 23-jarige Oostenrijker reeds rekenkundig zeker was van de WK-titel, werd hij de eerste en tot op heden enige postume solo-wereldkampioen in de geschiedenis van het wereldkampioenschap wegrace.

Jarno Saarinens graf. Hij kwam samen met Pasolini om het leven tijdens de Grand Prix der Naties in 1973

Op 20 mei 1973 kwam het bij de Grote Prijs der Naties in Monza tot een van de zwaarste ongevallen in de geschiedenis van het wereldkampioenschap wegrace, waarvan de omstandigheden nooit volledig zijn opgeklaard. In de eerste ronde van de 250 cc-klasse brak Renzo Pasolinis motorfiets, op de tweede plek liggend, in de Curva Grande bij circa 220 km/u naar links uit. De Italiaan werd in de circuitbescherming gesleurd en was op slag dood. Zijn motorfiets vloog in een hoge boog terug op de baan en trof Jarno Saarinen, die direct achter hem lag, aan het hoofd. De Fin werd daardoor ca. 40 meter door de lucht geslingerd en verwondde zich bij het neerkomen op de baan eveneens dodelijk. De uit Pasolinis motorfiets lekkende benzine zette het wegdeel en de voor de veiligheid neergelegde strobalen in brand, waardoor de twaalf volgende bij de val betrokken coureurs zich allen met botbreuken, bloedingen en schaafwonden verwondden. In de daarop volgende uren ontbrandde een strijd tussen coureurs en raceleiding om de start van de komende races, die ten slotte afgezegd werden. Nog op dezelfde avond werd op een persconferentie verklaard, dat Pasolini de val door een rijdersfout veroorzaakt had. Zijn toenmalige teamchef Gilberto Milani en een door Sandro Colombo vervaardigde expertise gingen van een blokkering van de aandrijfas als oorzaak van het ongeluk uit. Andere bronnen voeren Pasos val op de vervuilde baan terug en geven de raceleiding de schuld voor het ongeluk. Deze had verzuimd in de voorgaande 350 cc-race Walter Villa, die door een technisch defect aan zijn Benelli de piste met olie bevuilde, uit de wedstrijd te nemen en de baan in de volgende 30 minuten racepauze te reinigen.

Als gevolg van dit ongeluk werd de Grand Prix der Naties enige tijd niet meer in Monza georganiseerd. Tot 1980 werd er gereden op Imola, Mugello en Misano. In 1981 keerde de race voor het eerst weer naar Monza terug, daarna wisselden de locaties Monza, Misano, Imola en Mugello elkaar af.

In 1990 vond in het Autodromo di Santamonica van Misano Adriatico de laatste Grand Prix der Naties plaats. Vanaf 1991 werd hij vervangen door de Grand Prix van Italië.