TT Assen

In 1922 werd de Motorclub „Assen en Omstreken" opgericht die begin 1925 het plan opvatte om een wegwedstrijd te organiseren. Reeds in 1922 waren er al plannen om een Nederlandse wedstrijd in België te organiseren, dit omdat het tot dan toe verboden was wedstrijden op de openbare weg te organiseren.[1] Met de nieuwe Motor- en Rijwiel­wet van 1924 werd de mogelijkheid geboden hiervoor een ontheffing aan te vragen. De aanleg van een nieuwe weg tussen Rolde en Borger was voor voorzitter Dieters van de Motorclub Assen en Omstreken reden om opnieuw over een wegwedstrijd na te denken.[1]

Op zaterdag 11 juli 1925[2] verschenen 27 renners aan de start voor de eerste TT over een parcours met een lengte van 28,4 kilometer. Het parcours verliep niet over een glad gestreken circuit, maar over klinker- en zandwegen tussen de driehoek Rolde – Borger – Schoonloo. Uiteindelijk wisten vijf coureurs de finish te halen. Arie Wuring (BSA) was de enige die in de kwartliter-klasse de eindstreep haalde, in de 350 cc kwamen er drie aan de meet, waarvan Hajo Biezo op een New Imperial de snelste was. In de 500cc-klasse wist Piet van Wijngaarden, met een gemiddelde van 91,4 km/u de wedstrijd te winnen.[3] De snelste raceronde kwam op naam van Bertus van Hamersveld met een ronde van 104,0 km/u.[3]

Circuit van Drenthe tussen 1926 en 1954

Bij de tweede editie van de TT in 1926 werd er op een nieuw parcours gereden dat langs de volgende punten voerde: De Haar, Barteldsbocht (bij Assen), Oude Tol (halverwege Hooghalen), Hooghalen, Laaghalen en Laaghalerveen. Er werden dat jaar twee nieuwe klassen aan het evenement toegevoegd, de 750- en 1000 cc. De organisatie had hoge verwachtingen van het evenement en er werden dan ook tribunes gebouwd bij de start in Hooghalen en in Laaghalerveen om de verwachte bezoekers te herbergen. Uiteindelijk werden er slechts 2600 kaartjes verkocht.[4]

Hoewel er in 1926 al rijders uit België middels KNMV-inschrijving meededen aan de TT, werd de TT officieel vanaf 1927 een internationale wedstrijd alhoewel niet alle bekende renners van die tijd deelnamen aan de wedstrijd doordat het ingeklemd lag tussen de TT van Man en de Grand Prix van Duitsland.[4][5] 14.000 toeschouwers kwamen op de derde editie af, wat door de organisatoren als succesvol werd bestempeld.[5] Vanwege het geringe aantal inschrijvingen werd er niet gereden in de 1000 cc en ook voor de 750 cc zou na 1927 het doek vallen. 's Ochtends werden de wedstrijden in de 350- en 750 cc (met slechts twee deelnemers) tegelijkertijd verreden, terwijl 's middags 175, 250 en 500cc-klassen gezamenlijk van start gingen. Winnaar in de 350 cc was Han van Kooten op Harley-Davidson en Hendrik van der Veen wist met een Scott de 750 cc te winnen. In de 175 cc waren de Duitse DKW-motoren superieur, maar doordat de beide machines uitvielen wist de Nederlander Wuring zijn tweede overwinning te behalen. In de kwartliterklasse wist geen enkele coureur over de finish te komen en in de 500cc-klasse werd de Ier Stanley Woods winnaar. In de daarop volgende jaren zou Woods de TT nog zes maal in verschillende klassen weten te winnen.

De tiende editie van de TT Assen in 1934 werd op 23 juni 1934 verreden. De wedstrijd was tegelijkertijd de elfde Grand Prix van Europa der F.I.C.M. Er werd in de klassen 175-, 250-, 350- en 500 cc gestreden om het Europees kampioenschap. Het evenement bereikte daarmee zowel een nieuw bezoekersrecord als deelnemersrecord, 60.000 mensen kwamen op het evenement af en er deden 120 renners mee.[6] De podiumplaatsen in zowel de 175- als 500cc-klasse waren een onderonsje tussen de lage landen. Het Belgische podium in de 175 cc werd gevormd door winnaar Yvan Goor op Benelli en Gaston Barbé en Maurice van Geert op respectievelijk plaats twee en drie.[7] In de 500 cc werd de Belg Pol Demeuter op FN Europees kampioen. De Belg „Noir“ werd tweede en de derde plek was voor de Nederlander Arie van der Pluym.[7] In de kwartliterklasse ging de titel naar Walfried Winkler uit Duitsland en Jimmie Simpson won bij de 350 cc.

Waar het Europees kampioenschap in 1934 nog over één evenement werd verreden, werden in 1938 en 1939 bij verschillende evenementen, waaronder de TT Assen, punten verzameld voor het kampioenschap. In Assen werd 1939 gedomineerd door coureurs en motoren uit Duitsland. In de drie verreden klassen (250-, 350- en 500 cc) kwamen de overwinningen op naam van respectievelijk Ewald Kluge (DKW), Siegfried Wünsche (DKW) en Georg Meier (BMW). De editie van 1939 zou in verband met de Tweede Wereldoorlog de voorlopig laatste worden.

Hoewel er in de Tweede Wereldoorlog geen wedstrijden werden verreden, werd het TT-gevoel op papier in leven gehouden. In 1942 verscheen er een TT-special met voorbeschouwing over een fictief te verrijden race.[8] Na de oorlogsjaren waren de tribunes, rondenborden en andere uitmonstering van het circuit niet meer in bruikbare staat en diende het circuit een opknapbeurt te ondergaan alvorens er een wedstrijd georganiseerd zou kunnen worden. Begin augustus 1946 kreeg de KNMV vergunning om vier wedstrijden te organiseren. Zandvoort, de ZZ-races, de Twentse Tourist Trophy Tubbergen en de TT Assen stonden op het Nederlandse programma. De internationale toppers van voor de oorlog namen niet deel, waardoor de races door de Nederlanders werden gewonnen.

In de loop van 1947 verschenen er berichten in de krant dat de TT in 1947 niet door zou gaan in vanwege onenigheid tussen coureurs verenigd in de Nederlandse Rennersbond en de organisatoren over de startgelden. Nadat de onenigheid was bijgelegd ging het evenement toch door.[9] Ook kwamen de internationale coureurs weer in Assen aan de start. Omdat de Isle of Man TT en de Grote Prijs van Europa in Bern vrijwel gelijktijdig werden verreden, zou de TT Assen de eerste krachtmeting tussen de Britse en continentale rijders worden.[9] De Italiaanse coureurs namen met hun 250 cc Moto Guzzi's deel aan de 350cc-klasse. De organisatie had echter het vermoeden dat de motoren niet mee zouden kunnen komen met de Engelse Velocettes en Nortons en besloot om voor de zekerheid een apart prijzenschema voor de 250cc-machines in te stellen.

Het jaar erop kwamen er tegen de 100.000 bezoekers af op de TT, die dat jaar voor de 18^e keer werd verreden. In de 125cc-klasse wist Dick Renooy op de Nederlandse Eysink-motorfiets de Spaanse en Italiaanse motoren voor te blijven. Ken Bills en Artie Bell wonnen respectievelijk de 350- en 500cc-klasse.

drukte bij de TT van Assen in 2007 (stekkenwaltribune)

In 1949 stelde de FIM voor het eerst een wereldkampioenschap in, waarin ook de TT Assen werd opgenomen. In Assen werden races in 3 klassen verreden, de 125-, 350- en 500 cc. In eerste instantie was het de bedoeling om de 350- en 500cc-klassen tegelijkertijd te laten verrijden in twee series en een finale, dit werd echter door de FIM afgewezen.[10] De 125cc-klasse legde 7 ronden af (115,75 km); de 350 cc 15 ronden (248 km) en de 500 cc 16 ronden (264,58 km).

In 1951 reed de Italiaan Umberto Masetti met zijn 500 cc Gilera een snelste ronde met een gemiddelde van 161,4 km/u. In 1954 kwam de Brit Geoff Duke tot 169,7 km/u maar toen was een deel van het traject tussen Assen en Hooghalen geasfalteerd.

Vanaf 1955 wordt niet meer op een stratencircuit geraced maar op het TT-Circuit Assen waarvan het huidige permanente circuit een (klein) deel uitmaakt.

De editie van 1962 werd overschaduwd door een dodelijk ongeval. Tijdens de laatste trainingsdag ging de Nederlander Hans Schuld onderuit en overleed aan zijn verwondingen.[11] Datzelfde jaar deed ook een nieuwe raceklasse haar intrede, de 50 cc, die daarmee de lichtste klasse werd van het wereldkampioenschap. In deze klasse streden de Nederlander Jan Huberts en zijn stalgenoot bij Kreidler Anscheidt om de tweede plaats, die met 0,9 seconde voorsprong in het voordeel van Huberts werd beslecht. De overwinning in de eerste 50cc-race was voor Ernst Degner op Suzuki.

In 2020 was er voor het eerst sinds de tweede wereldoorlog geen TT in Assen, omdat vanwege de heersende COVID-19 in Nederland maandenlang geen evenementen georganiseerd mochten worden. Een alternatieve datum later dat jaar bleek niet haalbaar[12].

• Dirk Renooy, 125 cc Eysink, 1948
• Paul Lodewijkx, 50 cc Jamathi, 1968
• Wil Hartog, 500 cc Suzuki, 1977
• Jack Middelburg, 500 cc Yamaha, 1980
• Egbert Streuer en Bernard Schnieders LCR/Yamaha zijspan, 1987
• Egbert Streuer en Peter Brown LCR/Yamaha zijspan, 1991
• Hans Spaan, 125 cc Honda, 1989

• Drikus Veer (geb. 1919) deelnemer in de periode 1937 tot 1957.
• Boet van Dulmen
• Jan van Veen
• Jan de Vries won diverse GP's in de 50cc-klasse, maar wist nooit de TT van Assen op zijn naam te zetten. Hij werd wel drie keer tweede in Assen.
• Aalt Toersen
• Henk van Kessel
• Rob Bron reed verdienstelijk in de 500cc-klasse, maar wist nooit te winnen. Werd in 1971 tweede achter Giacomo Agostini
• Cees Doorakkers
• Wilco Zeelenberg
• Jurgen van den Goorbergh
• Jasper Iwema
• Hugo van den Berg
• Scott Deroue

(gekleurde achtergrond = als Europees Kampioenschapsevenement verreden)

Editie	Jaar	Circuit	Klasse	Winnaar
1	1925	Rolde-Borger-Schoonloo	250 cc	Arie Wuring (BSA)
			350 cc	Hajo Bieze (New Imperial)
			500 cc	Piet van Wijngaarden (Norton)
2	1926	Circuit van Drenthe	175 cc	Geert Timmer (Francis-Barnett)
			250 cc	Gerard Dieter (New Imperial)
			350 cc	John Moos (BSA)
			500 cc	Piet van Wijngaarden (Norton)
			750 cc	Arthur Dom (Scott)
			1000 cc	Jan de Roode (Indian)
3	1927	Circuit van Drenthe	175 cc	Arie Wuring (Rex-Acme)
			250 cc	geen coureur behaalde de finish
			350 cc	Han van Kooten (Harley-Davidson)
			500 cc	Stanley Woods (Norton)
			750 cc	Hendrik van der Veen (Scott)
4	1928	Circuit van Drenthe	175 cc	Les Crabtree (Excelsior)
			250 cc	Syd Crabtree (Excelsior)
			350 cc	Stanley Woods (Norton)
			500 cc	Graham Walker (Rudge)
5	1929	Circuit van Drenthe	175 cc	Les Crabtree (Excelsior)
			250 cc	Wal Handley (Motosacoche)
			350 cc	Freddie Hicks (Velocette)
			500 cc	Ernie Nott (Rudge)
6	1930	Circuit van Drenthe	175 cc	Piet van Dinter (DKW)
			250 cc	Arthur Geiss (DKW)
			350 cc	Arthur Simcock (AJS)
			500 cc	Graham Walker (Rudge)
7	1931	Circuit van Drenthe	250 cc	Henry Tyrell-Smith (Rudge)
			350 cc	Stanley Woods (Norton)
			500 cc	Percy "Tim" Hunt (Norton)
8	1932	Circuit van Drenthe	175 cc	Eric Fernihough (Excelsior)
			250 cc	Ted Mellors (New Imperial)
			350 cc	Stanley Woods (Norton)
			500 cc	Percy "Tim" Hunt (Norton)
9	1933	Circuit van Drenthe	175 cc	Yvan Goor (Benelli)
			250 cc	Ted Mellors (New Imperial)
			350 cc	Stanley Woods (Norton)
			500 cc	Stanley Woods (Norton)
10	1934	Circuit van Drenthe	175 cc	Yvan Goor (Benelli)
			250 cc	Walfried Winkler (DKW)
			350 cc	Jimmie Simpson (Norton)
			500 cc	Pol Demeuter (FN)
11	1935	Circuit van Drenthe	250 cc	Walfried Winkler (DKW)
			350 cc	Walter Rusk (Norton)
			500 cc	Jimmie Guthrie (Norton)
12	1936	Circuit van Drenthe	250 cc	Arthur Geiss (DKW)
			350 cc	John White (Norton)
			500 cc	Jimmie Guthrie (Norton)
13	1937	Circuit van Drenthe	250 cc	Walfried Winkler (DKW)
			350 cc	John White (Norton)
			500 cc	Karl Gall (BMW)
14	1938	Circuit van Drenthe	250 cc	Ewald Kluge (DKW)
			350 cc	Ted Mellors (Velocette)
			500 cc	Georg Meier (BMW)
15	1939	Circuit van Drenthe	250 cc	Ewald Kluge (DKW)
			350 cc	Siegfried Wünsche (DKW)
			500 cc	Georg Meier (BMW)