houden

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  houden    (hulp, bestand)
  • IPA:/ 'hɑudə(n) /
  • IPA: /ˈɦɑʊdə(n)/
Woordafbreking
  • hou·den
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘niet afstaan, tegenhouden’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 [1]
  • afkomstig van:
Middelnederlands: houden
Oudnederlands: haldan
Germaans: *haldanan
Indo-Europees: *kelǝ- (heffen)
  • Verwant in Germaans:
West: Engels: hold (Angelsaksisch: healdan), Duits: halten, (Oudhoogduits: haltan), Nedersaksisch hollen, holden (Oudsaksisch haldan), Fries: hâlde (Oudfries: halda).
Noord: Zweeds: hålla, Deens/Noors: holde, (Oudnoords: halda), IJslands/Faeröers: halda
Oost: Gotisch: haldan
  • Afkomstig van *holden old => oud met verlies van de l in de tegenwoordige tijd en het voltooid deelwoord [2]
stamtijd
onbepaalde
wijs		 verleden
tijd		 voltooid
deelwoord
houden
/'ɦɑʊ.də(n)/		 hield
/'ɦild/		 gehouden
/ɣə.'ɦɑʊ.də(n)/
klasse 7 volledig

Werkwoord

houden

  1. overgankelijk niet laten varen, het bezit ervan niet verliezen
    • Hij hield het huis, maar zij kreeg de kinderen bij de echtscheiding. 
  2. huisdieren verzorgen
    • Piet hield kleurkanaries. 
  2. het ~ met een verhouding hebben met iemand
    • Hij hield het met zijn dienstmeid. 
  2. ~ van liefhebben, liefde voelen voor iemand
    • Hij hield heel veel van haar. 
  2. het ~ op concluderen tot iets
    • De politie hield het op een inbraak, maar later bleek dit onjuist. 
  2. wederkerend zich ~: de schijn aannemen van wat genoemd wordt
Synoniemen
Hyponiemen
   
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • De teugels in handen houden
de leiding houden, de baas blijven
  • De touwtjes in handen houden.
de leiding houden, de baas blijven
  • De vinger aan de pols houden
in de gaten houden of alles goed gaat
  • Een herinnering levend houden.
zorgen dat je iets niet vergeet
  • Een oogje in het zeil houden
iets in de gaten houden
  • Een slag om de arm houden
niet direct alles vertellen of voorzichtig zijn om toekomstige problemen voor te zijn
  • Een spreekbeurt houden.
  • Een zondagse steek houdt geen week.
er rust geen zegen op het werk dat iemand op zondag doet
  • Geen steek houden
niet relevant zijn, niet van toepassing zijn
  • Het been stijf houden
vast houden aan wat iemand zelf wil zonder hierin te veranderen
  • Het hoofd (net) boven water kunnen houden
net genoeg inkomen hebben om te kunnen leven
  • Het hoofd koel houden.
rustig blijven
  • Iemand de hand boven het hoofd houden
Hem/haar beschermen
  • Iemand in bedwang houden.
iemand in bedwang houden
  • Iemand in de gaten houden.
iemand zorgvuldig observeren
  • Iemand in gijzeling houden.
  • Iemand kort houden
niet veel krijgen of mogen
  • Iemand onder schot houden.
  • Iemand op de hoogte houden.
iemand informeren
  • Iemand verantwoordelijk houden voor iets.
zeggen dat iemand de oorzaak van iets slechts is
  • Iemand voor de gek houden.
iemand een leugen vertellen in de hoop dat die ander het geloofd
  • Iemand voor het lapje houden
iemand iets wijs maken of voor de gek houden
  • Iets in de gaten houden.
iets zorgvuldig blijven observeren
  • Iets in petto houden
een mededeling voor later bewaren
  • Iets op afstand houden.
geen toenadering zoeken
  • Iets op peil houden.
  • Iets tegen het licht houden.
iets zorgvuldig onderzoeken
  • Iets ten doop houden.
  • Iets voor zich houden.
iets niet aan een ander vertellen, iets geheim houden
  • In het rechte spoor houden
ervoor zorgen dat iemand geen verkeerde dingen doet
  • In toom houden.
in bedwang houden
  • Laten we het daar maar op houden.
laten we maar doen alsof het waar is
  • Onder de duim houden
in bedwang houden, iemand de baas zijn
  • Rekening houden met iets.
iets meenemen in een beslissingsproces
•  Het beoogde filmtheater kreeg een nieuw ontwerp omdat gedurende de bouw bleek dat er onvoldoende rekening was gehouden met een luchtbehandelingsinstallatie. [3] 
  • Ruggespraak houden
eerst ergens over moeten overleggen
  • Steek houden
relevant zijn, van toepassing zijn
  • Voet bij stuk houden
niet toegeven, bij de eigen ideeën blijven
  • Woord houden
doen wat iemand beloofd heeft
  • Zich gedeisd houden.
  • Zich katoen houden
Zich rustig houden
  • Zich op de vlakte houden
niet uitkomen voor de eigen mening
  • Zich van de domme houden
doen alsof je er niets van weet
  • de hand boven het hoofd houden
in bescherming nemen, (ten onrechte) buiten schot houden
Vertalingen
    1. niet laten varen, het bezit ervan niet verliezen   
    2. huisdieren verzorgen   
    de touwtjes in handen houden   
  • Duits: die Fäden in der Hand behalten
    een herinnering levend houden   
  • Duits: eine Erinnerung wachhalten
    een oogje in het zeil houden   
  • Duits: ein wachsames Auge auf eine Sache haben, eine Sache im Auge behalten
    een spreekbeurt houden   
  • Duits: einen Vortrag halten
    een zaak aanhouden   
  • Duits: eine Verhandlung vertagen
    het hoofd koel houden   
  • Duits: einen kühlen Kopf behalten
    iemand in bedwang houden   
  • Duits: jemanden in Schach halten
    iemand in de gaten houden   
  • Duits: jemanden im Auge behalten
    iemand in gijzeling houden   
  • Duits: jemanden als Geisel (fest)halten
    iemand onder schot houden   
  • Duits: jemanden mit einer Waffe in Schach halten
    iemand op de hoogte houden   
  • Duits: jemanden auf dem Laufenden halten
    iemand verantwoordelijk houden voor iets   
  • Duits: jemanden für etwas verantwortlich machen
    iemand voor de gek houden   
  • Duits: jemanden zum Narren halten
    iets in de gaten houden   
    iets op afstand houden   
    iets op peil houden   
    iets tegen het licht houden   
    iets ten doop houden   
  • Duits: etwas aus der Taufe heben
    in toom houden   
    laten we het daar maar op houden   
  • Duits: Belassen wir es dabei.
    rekening houden met iets   
  • Duits: mit etwas rechnen, etwas berücksichtigen
    zich gedeisd houden   
  • Duits: auf Tauchstation gehen, nichts von sich hören lassen

Gangbaarheid
  • Het woord houden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Verwijzingen
  1. "houden" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. houden op website: Etymologiebank.nl
  3. Tubantia Buurman ‘Viking’ vraagt rechter om bouwstop filmtheater Judah Bolink 23-04-19
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.