Nigeriaans voetbalelftal

In 1994 nam Nigeria voor het eerst deel aan het hoofdtoernooi van het wereldkampioenschap voetbal, nadat het land eerder dat jaar de Afrika Cup had gewonnen in Tunesië. Uit dank voor die prestatie kregen de spelers van de nationale selectie een voor een een driekamerflat van de militaire leider van Nigeria, generaal Sani Abacha, bovenop de 20.000 gulden per persoon.[1]

"We zijn naar de Verenigde Staten gekomen om aan te tonen dat Nigeria capabel genoeg is op een eindronde uit te komen", zei de Nederlandse bondscoach Clemens Westerhof na de imponerende 3-0 zege in de openingswedstrijd tegen Bulgarije. Zijn elftal won ook van Griekenland (2-0) en moest in de groepsfase alleen zijn meerdere erkennen in vice-wereldkampioen Argentinië: 1–2.

Zeventien van de 22 WK-spelers kwamen destijds uit in Europese competities, met als gevolg dat de voorbereiding van Westerhof op de mondiale titelstrijd verstoord werd. Niet alle spelers kregen van hun werkgever vrijaf voor het spelen van oefeninterlands. Een aantal weigerde zelf om telkens op te draven. Westerhof bleek bovendien niet bij alle spelers even geliefd te zijn. De selectie was tijdens de WK-eindronde verdeeld in een pro- en een anti-Westerhofkamp. Peter Rufai, de oud-doelman van Go Ahead Eagles, maakte deel uit van die laatste groep, net als middenvelder Augustine Okocha van Eintracht Frankfurt en Rashidi Yekini, de spits van Vitoria Setubal[2].

Met name Yekini stak zijn ongenoegen over Westerhof zelden onder stoelen of banken. De 30-jarige aanvaller, die tijdens de WK-kwalificatie maar liefst zeventien doelpunten had gemaakt, opende vlak voor de finale van de Afrika Cup de aanval. Volgens de Afrikaanse voetballer van het Jaar (1993) zou Westerhof zich meer bezighouden met transfers dan met de coaching. "Alle internationals denken er zo over, maar de meesten durven hun mond niet open te doen", zei Yekini in een interview. "Als je niet van zijn diensten als spelermakelaar gebruikmaakt, word je uit het team gezet." Ook bij het WK kwam het tot een confrontatie tussen Westerhof en Yekini. De spits was woedend op de coach, toen hij in de wedstrijd tegen Griekenland na 68 minuten werd gewisseld.

In de achtste finale verloor Nigeria vervolgens met 2-1 van de latere vice-wereldkampioen Italië. Na de nederlaag tegen Italië moest Westerhof het veld ruimen. Hij werd opgevolgd door zijn toenmalige assistent Jo Bonfrère, die twee jaar later in Atlanta de olympische titel won. De uitschakeling bij het WK-debuut was volkomen onnodig, zo concludeerden vele media. Nigeria stond kort voor tijd met 1-0 voor tegen tien Italianen, toen de Afrikanen zich frivoliteiten meenden te kunnen permitteren. Dat liep fout af, waarna Roberto Baggio het duel in de verlenging besliste in het voordeel van de Azzurri.

Twintig jaar later maakte regisseur John Appel een documentaire over de vijf bewogen jaren (1989-1994) dat Westerhof bondscoach was van het West-Afrikaanse land[3] "Je moet bevriend zijn met de mensen met poen", zei Westerhof bij de presentatie van de documentaire in het Olympisch Stadion in Amsterdam. "Poen is macht en macht is waardering. Het nationale team was een ongeorganiseerde bende toen ik kwam. Het was een bushteam, met voetballers van overal en nergens. Alle spelers droegen een ander tenue. Er was nooit geld. Ik besloot rechtstreeks zaken te doen met de directe kring rond president Sani Abacha. Hij maakte het geld op een gegeven moment rechtstreeks naar mij over. Toen kon ik werken."

Tot veler verrassing won de Nigeriaanse ploeg de gouden medaille op de Olympische Spelen van 1996. Dat gebeurde onder leiding van de Nederlandse bondscoach Jo Bonfrère, die tijdens het toernooi een beroep deed op twee dispensatiespelers: verdediger Uche Okechukwu (28) van Fenerbahçe en middenvelder Emmanuel Amunike (25) van Sporting Lissabon. Laatstgenoemde nam de winnende treffer (3-2) voor zijn rekening in de finale tegen Argentinië.

"Ik heb heel hard gewerkt om ze goed te laten voetballen, om discipline in het elftal te krijgen en ze de bereidheid bij te brengen om voor elkaar te werken", vertelde hij later in een interview met de Volkskrant.[4] "Dat is een enorme klus geweest. Elke dag weer schreeuwen, misschien wel honderd keer op een dag trainingen stilleggen als een speler ging lopen met de bal terwijl een ander vrijstond. Maar uiteindelijk willen ze hard werken en dan kun je door hele dikke muren heen gaan."

Nadat Nigeria Brazilië met 4-3 had verslagen in de halve finale, zette de Afrikaanse ploeg met de Nederlandse coach de kroon op het werk. Nooit eerder waren Afrikaanse voetballers op de Olympische Spelen verder gekomen dan de derde plaats. Ghana had in 1992 de bronzen medaille gewonnen bij de Spelen van Barcelona.

Bonfrère, door zijn spelers 'Bonfrère Jo' genoemd, had het vrijwel voortdurend aan de stok met de kritische pers uit Nigeria, die volges de Limburger veel invloed had.[5]. "Zij vonden dat ik mijn selectiebeleid, opstelling en speelwijze moest veranderen." Ook na de eerste wedstrijd in het olympisch toernooi werd Bonfrère voorgehouden dat hij alles verkeerd deed. Na afloop van de finale in Athens weigerde hij vragen van de Nigeriaanse pers te beantwoorden.

De Joegoslavische wereldburger Bora Milutinović, die eerder als coach werkzaam was geweest in de Verenigde Staten, Mexico en Costa Rica, fungeerde bij het Wereldkampioenschap voetbal 1998 in Frankrijk als de baas van de Super Eagles. Nigeria begon het toernooi indrukwekkend met overwinningen op Spanje (3-2) en Bulgarije (1-0). Maar opnieuw ontstond tweespalt en frictie, net als vier jaar eerder in Amerika was gebeurd. Na nederlagen tegen Paraguay (1-3) en Denemarken (1-4) moest de ploeg opnieuw voortijdig naar huis.

"De ploeg was wereldtop, maar tijdens het WK in '98 herkende ik ze niet meer", zei Bonfrère later tegen het weekblad Voetbal International. "Zijn dit wel dezelfde spelers, vroeg ik me af. Het probleem was dat niet de coach, maar de spelers de baas waren."[6]

Milutinovic maakte na het toernooi plaats voor Thijs Libregts. De Rotterdammer won de strijd om de 'erebaan' van tal van andere Nederlandse kandidaten, zoals Ruud Gullit, Henk ten Cate en Ruud Krol. Libregts werd echter na een paar maanden in dienst van de NFA alweer ontslagen. Bonfrère werd zijn opvolger, terwijl hij na zijn vertrek in 1996 nog had gezegd nooit meer terug te gaan naar Lagos. "Er is sprake van desorganisatie en je wordt tegengewerkt door officials en politici die op alles hun stempel willen drukken."

Ook in 2002 moesten The Super Eagles voortijdig naar huis. Dat was een hard gelag voor bondscoach Adegboye Onigbinde, die bij Nigeria's derde WK-optreden miminaal had ingezet op een evenaring van de tot dusver beste prestaties (1994 en '98): een plaats in de tweede ronde. Maar die opdracht bleek te hoog gegrepen. Het onheil riep de coach deels over zichzelf af door in de voorbereiding twee oudgedienden (Sunday Oliseh en Finidi George) buiten de selectie te houden. Voorafgaand aan het beslissende duel tegen Zweden had president Olusegun Obasanjo zowel de coach als een aantal spelers telefonisch een hart onder de riem gestoken[7].

Na het WK-toernooi in Duitsland (2006) te hebben gemist, wist Nigeria zich wel te plaatsen voor de eerste WK-eindronde op het eigen Afrikaanse continent. Voorafgaand aan de eindronde in Zuid-Afrika eindigde Nigeria voor de zevende keer als derde in het toernooi om de Afrika Cup, dat ditmaal werd gehouden in Angola. In de strijd om de derde plaats versloegen de Super Eagles, in 1980 en 1994 winnaar van de beker, Algerije met 1-0 door een treffer van Victor Obinna. Desondanks werd bondscoach Shaibu Amodu kort daarop ontslagen door de Nigeriaanse bond.[8] Hij kreeg veel kritiek op het matige spel van de nationale selectie.

De ploeg stond daarna onder leiding van de ervaren Zweedse bondscoach Lars Lagerbäck. Hij was in februari aangesteld door de Nigeriaanse voetbalbond na het ontslag van Amodu. Hij had vooraf hoge verwachtingen van zijn selectie. "De halve finale? Dat is zeker mogelijk. Er loopt zo veel kwaliteit rond, nu moeten we er een team van maken. Je begint altijd aan een toernooi met de overtuiging dat je meedoet om de eindzege", aldus Lagerbäck in april[9] De keuze viel uiteindelijk op Lagerbäck, die juist door het mislopen van het WK 2010 zijn baan als bondscoach van Zweden opzegde. Hij bekleedde die functie sinds 2000. In eerste instantie nog samen met Tommy Söderberg; sinds 2002 stond Lagerbäck alleen aan het roer.

Op de eindronde wist Nigeria geen indruk te maken. De ploeg verloor in de openingswedstrijd met 1-0 van Argentinië door een vroege treffer van verdediger Gabriel Heinze. Ook het tweede duel ging verloren voor The Super Eagles. Nigeria kwam op 17 juni in Bloemfontein weliswaar aan de leiding tegen Griekenland door een doelpunt van Kalu Uche, maar nog voor rust kwamen de Grieken langszij via Dimitrios Salpigidis, waarna Vasilis Torosidis het vonnis in de tweede helft velde.

In de derde en beslissende wedstrijd tegen Zuid-Korea deed Lagerbäck een beroep op oudgediende Nwankwo Kanu. De oud-speler van Ajax, 33 jaar inmiddels, was in de wedstrijden tegen Argentinië en Griekenland nog negentig minuten lang op de bank gebleven. Ook ditmaal begonnen de Nigerianen goed. Na twaalf minuten zette Kalu Uche de ploeg op voorsprong. Een verdedigende fout lag even later ook aan de basis van de gelijkmaker. Bij een vrije trap van de Koreanen dacht Rabiu Afolabi dat hij alle tijd had. Lee Jung-soo profiteerde: 1-1. Kort na rust nam Zuid-Korea de leiding via Park Chu-Young. Yakubu Aiyegbeni bepaalde de eindstand op 2-2 door twintig minuten voor tijd een strafschop te benutten. Door de puntendeling eindigden de Nigerianen als vierde en laatste in de groep en was het WK-avontuur opnieuw voortijdig ten einde.

Nigeria wist zich onder leiding van oud-international Stephen Keshi te plaatsen voor de WK-eindronde 2014 in Brazilië. Ditmaal wist het West-Afrikaanse land door te dringen tot de tweede ronde. Daarin verloor de ploeg met 2-0 van Frankrijk, al was Nigeria in de achtste finale 70 minuten lang gelijkwaardig aan Les Bleus, dat Mark Geiger en Vincent Enyeama dankbaar mocht zijn, zo schreef de Volkskrant na afloop van het duel[10]

De Amerikaanse scheidsrechter vergat Blaise Matuidi aan het begin van de tweede helft rood te geven. Doelman Enyeama van Nigeria ging ruim tien minuten voor tijd opzichtig in de fout, waarna de Franse middenvelder Paul Pogba de bal binnen kon koppen. In blessuretijd werd het nog 2-0 door een eigen doelpunt van verdediger Joseph Yobo.

Direct na de uitschakeling tegen Frankrijk (2-0) maakte Keshi bekend met onmiddellijke ingang te stoppen als bondscoach.[11] Hij maakte zijn afscheid wereldkundig via Twitter: "Vrienden, het was een mooie tijd en ik heb van elk moment genoten. Het was een eer om de SuperEagles te coachen. Het is echter tijd om ermee te stoppen".

Nigeria presenteerde Paul Le Guen op 19 juli 2016 als de nieuwe bondscoach van het nationale voetbalelftal als opvolger van de opgestapte oud-Ajacied Sunday Oliseh. Een dag later echter werd duidelijk dat de 52-jarige Fransman toch niet de nieuwe leidsman van Nigeria zou worden. Bij het tekenen van het contract bleek dat hij in Nigeria moest komen wonen en Le Guen weigerde dat.[12]

Na die mislukking stelde de bond de voormalige interim-bondscoach Salisu Yusuf aan. Hij won als speler van de Nigeriaanse club El Kanemi Warriors tweemaal de nationale beker. Ook was hij actief als trainer-coach van drie Nigeriaanse clubs. Yusuf kreeg later Gernot Rohr naast zich. De Duitser werd op 9 augustus 2016 aangesteld als technisch adviseur van de nationale ploeg.[13]

Op zaterdag 7 oktober 2017 wist Nigeria zich dankzij een 1-0 zege op Zambia als eerste Afrikaanse land te plaatsen voor de WK-eindronde 2018 in Rusland. De enige treffer in die wedstrijd kwam in de 73ste minuut op naam van Arsenal-invaller Alex Iwobi. Het wordt de zesde WK-deelname voor The Super Eagles. Bij de loting voor het WK werd Nigeria ingedeeld in poule D samen met Argentinië, IJsland en Kroatië. In de eerste wedstrijd van de WK-eindronde, op zaterdag 16 juni, verloren de Nigerianen in Kaliningrad met 2-0 van Kroatië door een eigen doelpunt van Oghenekaro Etebo en een rake strafschop van sterspeler Luka Modrić.