Sparta Rotterdam

De officiële geschiedenis van de Rotterdamsche Cricket & Football Club Sparta begint op Eerste Paasdag, zondagmiddag 1 april 1888. Tussen de ochtenddiensten en de middagdiensten op deze Eerste Paasdag van de Nederlands-hervormde kerk aan de Hoogstraat en de rooms-katholieke kerk aan de voormalige Houttuin[2] werd in de tuin van het huis van de eerste penningmeester, een pand gelegen aan het voormalige Oostvestplein[3] Sparta opgericht.

De club werd opgericht door acht leerlingen in de leeftijd van 13 tot 16 jaar. Vijf van hen waren leerlingen van de toenmalige H.B.S. aan het Van Alkemadeplein.[4] De resterende drie waren leerlingen van het Erasmiaans Gymnasium aan de Coolvest, de naam van de in 1888 nog niet gedempte Coolsingel. Alle oprichters en de overige eerste leden van Sparta woonden in de wijken Stadsdriehoek, Cool, Rubroek of Crooswijk.

De club begon als cricketclub, maar nadat de jongens een geschikte bal geschonken kregen, hielden ze zich vanaf juli 1888[5] ook bezig met de recentelijk uit Groot-Brittannië overgewaaide voetbalsport.

In het eerste jaar speelden de leden van Sparta in hoofdzaak onderlinge wedstrijden. Deze werden tussen de 35-urige lesweek en de hierbij komende 20-urige werkweek in verschillende samenstelling gespeeld bij de Delftsche Poort,[6] bij de brouwerij van Heineken[7] of op het plein van de Grote of Sint-Laurenskerk.[8]

In 1888 bestond de KNVB nog niet. Van een overkoepelende organisatie was geen sprake wat resulteerde in onderlinge uitdagingen die door de clubs naar elkaar verzonden werden. Enkele van deze uitdagingen zijn bewaard gebleven.[9] De eerste uitdaging om een voetbalwedstrijd te komen spelen die Sparta ontving, is gedateerd 28 december 1888, ruim 38 weken na de oprichtingsdatum. De wedstrijd, gepland voor 30 december 1888, werd niet gespeeld door onbespeelbaarheid van het veld van de tegenstander.

Vanaf april 1889 vonden de wedstrijden en de oefeningen plaats op een officieel door de wethouder aangewezen terrein ten westen van De Heuvel in Rotterdam-West.[10] In deze periode kreeg Sparta ook het eerste clublokaal, op de Delfshavensedijk, ter beschikking.

In maart 1890 sloot Sparta zich aan bij de Nederlandsche Voetbal en Atletiek Bond (voorloper van de huidige KNVB). Op 18 december 1892 versloeg Sparta de Amersfoortsche FC met wat nog steeds een recorduitslag voor een Nederlandse competitiewedstrijd is: 17-0. Rechtsbuiten Freek Kampschreur scoorde 9 van de 17 doelpunten en is hiermee nog altijd mede-recordhouder in Nederland.

Promotie naar de hoogste klasse volgde in 1893. In datzelfde jaar was Sparta de eerste Nederlandse club die een wedstrijd tegen een buitenlandse tegenstander speelde. In een vriendschappelijke wedstrijd werd met 0-8 van Harwich & Parkeston FC verloren. Toen een jaar later een wedstrijd tegen het Engelse Felixstowe FC op het programma stond, werd om een nieuwe vernedering af te wenden besloten dat Sparta een elftal zou opstellen waarin de beste spelers van heel Nederland waren opgenomen. De eerste wedstrijd van een officieus Nederlands voetbalelftal was daarmee een feit. (Einduitslag: 1-1.)

Sparta richtte in 1894 de Rotterdamse Voetbalbond op. Men probeerde in 1896 een primeur te organiseren op het gebied van vrouwenvoetbal. Voor een voorgenomen wedstrijd van een dameselftal van Sparta tegen de English Ladies Footballclub gaf de Nederlandse Voetbal Bond echter geen toestemming.[11]

Sparta betoonde zich in deze periode ook op andere gebieden een innovator. In de loop der jaren werden door Sparta onder andere in Nederland geïntroduceerd: de kopbal, een doel met een lat en netten (voor die tijd werd een touw tussen de palen gespannen) en felgekleurde shirts. Dat rood-witte tenue werd in 1899 afgekeken tijdens een bezoekje van het Spartabestuur aan het Engelse Sunderland FC. De eerste Sparta-shirts waren tweedehands Sunderland-shirts.

Behalve als innovator stond Sparta bekend als een club die soms lastig was. In 1897 trok men zich bijvoorbeeld tijdelijk terug uit de competitie vanwege de vermeende partijdigheid van de scheidsrechters.

Vanaf 1900 speelde Sparta een voortrekkersrol binnen de organisatie van het Nederlandse voetbal. Het bestuur van de Nederlandse Voetbalbond bestond destijds grotendeels uit Spartanen en vanaf 1901 werden door Sparta wedstrijden om de Zilveren Bal georganiseerd (destijds het belangrijkste 'bekertoernooi').

De eerste officiële thuiswedstrijd van het Nederlands elftal vond in 1905 plaats op initiatief van Sparta in de persoon van Kees van Hasselt. Op 14 mei 1905 werd de Belgische ploeg met 4-0. verslagen. De wedstrijd vond plaats op wat inmiddels al een jaar of tien het Sparta-terrein was: het Schuttersveld in Crooswijk. Korte tijd later verhuisde men naar een terrein aan de nabijgelegen Prinsenlaan.

Kampioensfoto van Sparta uit 1913. Staand tweede van links aanvoerder Bok de Korver.

Sportief bouwden de voetballers van Sparta vanaf 1893 een naam op als 'de eeuwige nummer 2'. In haar eerste vijftien jaar in de Hoofdklasse bereikte de club zes maal de tweede of derde plaats. Hierin kwam in 1909 verandering. Zowel in dat jaar als in 1911, 1912, 1913 en 1915 behaalde Sparta het landskampioenschap. In 1916 werd de club afdelingskampioen. Daarnaast won Sparta in 1909, 1910 en 1911 de N.B.L.O.-beker. Deze was de inzet van de strijd tussen de nummers 1 en 2 van de beide afdelingen van de K.N.V.B. Na 3 jaar werd de strijd gestaakt omdat de N.B.L.O. zo snel na het begin van deze serie geen nieuwe beker ter beschikking wilde stellen. In 1910 en 1913 werd de Zilveren Bal gewonnen. Dat Sparta in deze periode voor het eerst gebruikmaakte van een trainer, de Engelsman Edgar Chadwick, zal ongetwijfeld aan het succes hebben bijgedragen. Sterspelers Bok de Korver, Huug de Groot en Cas Ruffelse speelden eveneens een belangrijke rol.

Op 15 oktober 1916 verhuisde Sparta voor de laatste keer, deze keer naar de polder Spangen in Rotterdam-West. De verhuizing werd voor een groot deel particulier gefinancierd door een groep van 27 inwoners van Rotterdam. Het Sparta-stadion werd, naar Engels voorbeeld, het middelpunt van de later gebouwde woonwijk en stond vanwege zijn voorgevel met twee torentjes al snel bekend als Het Kasteel.

In 1918 bracht Prins Hendrik als eerste lid van het Koninklijk Huis een officieel bezoek aan een wedstrijd van Sparta. In de jaren die volgden bezochten ook Koningin Wilhelmina, Prinses Juliana en prins Bernhard het stadion, onder meer om jaarlijks de Bloedtransfusiewedstrijd bij te wonen: een initiatief voor het goede doel dat Sparta bij het gouden jubileum een hoge onderscheiding van het Nederlandse Rode Kruis opleverde.

Sparta in augustus 1963

De Schietribune

Hoewel Sparta in de periode na de Eerste Wereldoorlog afdelingskampioen werd in 1925 en 1929, diverse malen op slechts een punt van de titel de tweede plaats bereikte in 1924, 1926, 1928, 1931 en 1940 en met enige regelmaat de Zilveren Bal won (in 1923, 1925, 1929, 1934, 1935 en 1951) brak de tweede echte glorieperiode pas in 1952 aan.

In 1953 en 1956 werd Sparta afdelingskampioen; in 1952, 1954 en 1955 werd het tweede. In 1956 kwalificeerde men zich via het kampioenschap, onder leiding van de Engelse coach Denis Neville, naar de nieuw ingestelde eredivisie. Sparta's bestuurslid Jos Coler was in juni 1954 aanwezig bij de "slaapkamerconferentie" van vier voorzitters die leidde tot de invoering van het betaalde voetbal in Nederland. In 1958 won Sparta voor de eerste maal de KNVB beker en een jaar later werd Sparta, voor het eerst sinds 1915, landskampioen. Denis Neville wordt binnen Sparta als een legendarische trainer beschouwd. De tribune waar zich de luidruchtigste Sparta-supporters bevinden werd op 1 april 2001 naar hem vernoemd. Op 13 oktober 1957 had Sparta in eigen huis nog met 1-7 klop gekregen van DOS, de latere landskampioen. Aanvoerder Rinus Terlouw was volledig van slag af na de kus van Jayne Mansfield, die de aftrap verrichtte.[12]

Als gevolg van het kampioenschap speelde Sparta in de Europa-cup 1. Nooit eerder kwam een Nederlandse club in dit toernooi zo ver als Sparta. Na winst in de eerste ronde tegen IFK Göteborg lootte Sparta in de kwartfinale de Schotse landskampioen Rangers FC uit Glasgow. De thuiswedstrijd ging met 2-3 verloren, maar in het Ibrox-stadion won Sparta onder het oog van 83.000 toeschouwers verrassend met 0-1. De Schotten trokken in de stromende regen, onder het oog van ruim duizend Nederlandse supporters, de beslissingswedstrijd op het Londense Highbury met 3-2 naar zich toe.

De club was door de successen in de jaren vijftig behoorlijk uit haar jasje gegroeid. In 1961 nam Sparta daarom het jeugdcomplex Nieuw-Vreelust in gebruik. In 1962 begon men met de bouw van de Schietribune, die in 1963 in gebruik werd genomen. De capaciteit van het stadion kwam hierdoor op 31.000 plaatsen.

Ook in 1963 besloot men tot het oprichten van de scouting. Onder leiding van Hans Sonneveld trok een team van scouts langs de velden op zoek naar jonge talenten. In de jaren die volgden heeft dit werk Sparta vele tientallen goede voetballers opgeleverd.

Legendarisch is een gebeurtenis in de wedstrijd Sparta-Feyenoord op 15 november 1970. Met een hoge uittrap raakte Feyenoord-keeper Eddy Treijtel een meeuw, die dood op het veld neerviel. Hans Eijkenbroek, de aanvoerder van Sparta nam het dode dier bij de vleugel[13] en gooide hem over de zijlijn voor de eretribune, waar een medewerker van Sparta hem opraapte. Enige jaren geleden schonk de familie van deze medewerker de originele meeuw aan het Sparta museum. Ook bij Feyenoord zegt men de meeuw te hebben, maar deze bewering wordt door alle ter zake beschikbare nieuwsbronnen ontkracht.

Bekerwinst Sparta tegen ADO in 1966, aanvoerder Eykenbroek met de beker

In de jaren zestig won Sparta nog twee maal de KNVB beker (1962, 1966). In de seizoenen 1966/1967 tot en met 1970/1971 behoorde Sparta altijd tot de subtop en in de begin jaren 70 finishte Sparta zelfs bij de 1e 4 (doelsaldi: 1971-1972 +35 (73-38), 1972-1973 +48 (85-37)) en was Sparta een taaie opponent voor Ajax, Feyenoord en FC Twente, maar daarna nam het succes af. Sparta ontwikkelde zich gedurende de seizoenen 1973/1974-1980/1981 tot middenmoter, in de seizoenen 1977/1978 en 1981/1982-1984-1985 tot subtopper (in de seizoenen 1983-1984 en 1985-1986 werd bijvoorbeeld nog meegedaan aan het Europacup-III-toernooi), en in de seizoenen 1985/1986-1989/1990 weer tot een vaste speler in de middenmoot. Enkele spelers sedert de eind jaren 70 waren Arie van Staveren, Ton Marijt, Louis van Gaal, Luuk Balkestein en Adri van Tiggelen. In het seizoen 1979/1980 debuteerden Danny Blind, Ronald Lengkeek, Ruud Geels en Gerard van der Lem voor Sparta. In de begin jaren 80 speelden ook David Loggie en Ron van den Berg bij Sparta.

In 1996 werd onder leiding van trainer Henk ten Cate nog wel een goed seizoen beleefd. Sparta eindigde dat jaar als zesde en was verliezend bekerfinalist. Dit was niet genoeg om de gevolgen van de verpaupering van de wijk Spangen en het uitblijven van zekerheid over de toekomst tegen te houden. De voetbalclub zakte in de daaropvolgende jaren af tot de degradatiezone.

Deze terugval had meerdere oorzaken. Ten eerste was er het ontbreken van gemeentelijke steun. Waar andere gemeentes in de jaren zeventig hoge subsidies aan hun voetbalclubs verstrekten, werd dit door de gemeente Rotterdam geweigerd, omdat Rotterdam drie profclubs telt. Gevolg hiervan was dat andere clubs in de jaren zeventig en tachtig vaak de talenten van de Spartaanse voetbalschool konden kopen met overheidsgeld. Door deze ontwikkeling hebben ruim honderd spelers Het Kasteel verruild voor andere clubs die wel subsidiegelden ter beschikking hadden.

Daarnaast kreeg Sparta te maken met een huisvestingsprobleem. De gemeente Rotterdam wilde de locatie van Het Kasteel al sinds de jaren zeventig gaan gebruiken voor woningbouw. Ondanks de vele voorstellen van Burgemeester & Wethouders om naar een andere locatie te verhuizen kwam hier door tegenwerking van derden en de gemeenteraad keer op keer niets van terecht. Dat Het Kasteel inmiddels een verouderd stadion was, was echter wel duidelijk. Sparta liep hierdoor decennialang veel geld mis.

Eind jaren negentig werd, na drieëntwintig jaar onderhandelen over andere locaties, door het college van B&W besloten dat het nieuwe stadion in Spangen zou worden gebouwd. Het Kasteel met de torentjes bleef daarbij behouden. Het stadion, dat in 2000 werd geopend met een wedstrijd tegen de Schotse topclub Rangers FC, kreeg de vertrouwde Rotterdamse naam: Spartastadion Het Kasteel.

Sportief ging het inmiddels bergafwaarts met Sparta. In het seizoen 1998/1999 moest deelname aan de eredivisie voor het eerst via de nacompetitie worden veilig gesteld. In het seizoen 2000/2001 werd wederom onder trainer Willem van Hanegem op deze manier ternauwernood lijfsbehoud afgedwongen. In het daaropvolgende seizoen 2001/2002 volgde echter de onvermijdelijke klap, onder leiding van trainer Frank Rijkaard degradeerde Sparta voor het eerst in het betaalde voetbal naar de Eerste divisie.

Aan de neergang bleek daarmee nog geen einde te zijn gekomen: het eerste seizoen in de Eerste Divisie was een rampjaar voor Sparta. De club werd achtste en haalde hierdoor niet eens de nacompetitie. In 2003 dreigde Sparta bovendien failliet te gaan. Door de bemoeienis van een groep Sparta-gezinde zakenlieden bestaande uit Rick Moorman, Alex Klein, Hans van Heelsbergen, Rene Roodenburg, Erik Achten, Simon de Jong, Willem de Jong, Ger Bloemhoff en Henk Roodenburg werd de dreiging afgewend. De gemeente Rotterdam speelde toen wel een ondersteunende rol in de redding van Sparta: zij kocht de aandelen van de BV Stadion Sparta tegen de marktconforme prijs aan na bemiddeling van vastgoedgigant Leo de Jong. Textielmagnaat Hans van Heelsbergen kreeg de leiding over het nieuwe Spartabestuur. De dagelijkse leiding van de club kwam in handen van algemeen directeur Peter Bonthuis.

In het seizoen 2003-2004 begon Sparta weer voorzichtig de weg naar boven in te slaan. In het KNVB bekertoernooi werd zelfs de halve finale gehaald, die Sparta na strafschoppen verloor van FC Utrecht. In de competitie deed Sparta lang mee om het kampioenschap maar moest op het eind toch afhaken.

Het seizoen 2004-2005 werd een succesvol jaar. Sparta deed tot op de laatste speeldag mee voor het kampioenschap, dat uiteindelijk naar Heracles Almelo ging. De topscorerslijst van de Eerste Divisie werd aan het eind van het seizoen aangevoerd door drie Spartanen: Danny Koevermans (24 doelpunten), Ricky van den Bergh (22) en Riga Mustapha (22). In de nacompetitie werd vervolgens de eerste wedstrijd verloren. Naar aanleiding daarvan werd trainer Mike Snoei ontslagen. Oud-Spartaan Adri van Tiggelen volgde hem tijdelijk op. Sparta won de laatste vijf wedstrijden en promoveerde op 9 juni 2005 naar de eredivisie.

Sparta behaalde in het seizoen 2005-2006 onder de nieuwe trainer Wiljan Vloet een 14e plaats. Het volgende seizoen werd afgesloten met een 13e plaats. In 2007 werd Vloet opgevolgd door Gert Aandewiel. Hij kon echter geen resultaten boeken en werd op 11 november op non-actief gesteld. Na een tijdelijke leiding door weer Adri van Tiggelen werd op 24 december 2007 Foeke Booy hoofdtrainer. Sparta eindigde het seizoen opnieuw als dertiende. Het eerste en laatste volledige seizoen onder leiding van Booy werd tevens afgesloten met een enigszins teleurstellende dertiende plaats. Dit resultaat werd gerealiseerd met een opmerkelijk jong elftal met veel spelers uit de eigen jeugd. Als beloning voor de opleiding kreeg Sparta in 2009, naast weer een groot aantal kampioenselftallen, de titel Beste jeugdopleiding van Nederland. Sparta beëindigde het seizoen 2009/2010 op de zestiende plaats en moest nacompetitie spelen. Onder leiding van Aad de Mos werd na een beslissende wedstrijd tegen stadgenoot SBV Excelsior het klassebehoud uit handen gegeven.

In het eerste seizoen na de degradatie werd de ambitie uitgesproken om direct terug te keren op het hoogste niveau. De nieuwe trainer Jan Everse had op papier de beschikking over een goede selectie, met onder anderen Kevin Strootman, Lerin Duarte, Nathan Rutjes, Joey Godee en Ruud Knol. De kersverse technisch directeur Rob Baan haalde bovendien een aantal gelouterde spelers, zoals Johan Voskamp en Rene van Dieren. Het seizoen begon redelijk met onder meer een historische 12-1 thuisoverwinning tegen Almere City FC. Debutant Johan Voskamp scoorde acht keer in die wedstrijd. In de eerste periode eindigde Sparta op een tweede plek en de verwachting was dat de club zou meedoen om het kampioenschap. De prestaties werden na de goede start echter minder en minder, en Sparta eindigde uiteindelijk op de negende positie, de slechtste rangschikking uit de historie. Jan Everse en Rob Baan waren inmiddels opgestapt en interim-trainer Jos van Eck kon het tij niet keren. Als dank voor de geleverde 'prestaties' werden tot vreugde van de supporters meer dan vijftien spelerscontracten door de nieuw aangetreden directie niet voortgezet. Tevens werd Wiljan Vloet aangesteld in een dubbelfunctie als algemeen en technisch directeur. Hij volgde hiermee Peter Bonthuis en Rob Baan op.

De nieuwe trainer Michel Vonk beschikte dit seizoen over een bijna volledige nieuwe selectie. Van het elftal dat degradeerde waren alleen Joey Godee en Donavan Slijngard nog over en de meeste aankopen van Rob Baan waren inmiddels alweer vertrokken. Tevens werd topscorer Johan Voskamp weggekocht door het Wisła Kraków van Robert Maaskant. Wiljan Vloet stelde derhalve een bijna compleet nieuwe selectie samen, onder andere Jeroen Veldmate, Mark Veldmate, Steef Nieuwendaal, Jeremy Bokila, Gijs Luirink, Nico Pellatz, Jaime Bruinier en Toni Varela kwamen Sparta versterken. Ondanks stevige kritiek van de supporters, vooral vanwege het betonvoetbal dat Michel Vonk placht te spelen eindigde Sparta op een 2e plek. Na de winterstop mocht er, na 8 overwinningen op rij, zelfs even aan de titel gedacht worden. Deze moest echter aan FC Zwolle gelaten worden. In de play-offs stelde Sparta teleur en kwam het niet verder dan de eerste ronde. Willem II, dat uiteindelijk ook promoveerde, was over twee wedstrijden te sterk.

De verwachtingen waren dit seizoen hooggespannen. Er vertrokken geen bepalende spelers en Wiljan Vloet kon opnieuw enkele spelers halen, onder wie Pieter Nys en Danny Buijs. Tevens stonden de talenten Iliass Bel Hassani en Mimoun Mahi op het punt van doorbreken. Sparta speelde een constant seizoen en hoewel het voetbal niet altijd even goed was en er vlak voor de winterstop onnodig veel punten verspeeld werden stond de club in februari 2013 op een comfortabele voorsprong. Met een 1-4 overwinning in en tegen FC Volendam leek de titel Sparta bijna niet meer te kunnen ontgaan. Sparta stortte echter in, met een 1-5 thuisnederlaag tegen FC Den Bosch als dieptepunt. Tot overmaat van ramp werd de verjaardagswedstrijd thuis tegen FC Emmen met 1-0 verloren. Wiljan Vloet kon zijn protegé niet meer beschermen en ontsloeg Michel Vonk. Zijn opvolger Henk ten Cate bleef tot de laatste wedstrijd ongeslagen. In die laatste wedstrijd, de finale van de play-offs, verloor Sparta pas in de laatste minuut van Roda JC, en miste daardoor op een haar na de promotie naar de Eredivisie.

Twee dagen na het echec in Kerkrade werd Adri Bogers aangesteld als hoofdcoach. Tevens werd Cor Pot toegevoegd aan de Raad van Commissarissen. Hij kreeg de portefeuille technisch beleid toebedeeld. Na een aanvaring met Wiljan Vloet vertrok Pot alweer snel. Hij werd opgevolgd door Leo Beenhakker. Ook Bogers moest gaandeweg het seizoen het veld ruimen, waarna Gert Kruys werd aangesteld, op voorspraak van Leo Beenhakker. Niet veel later vertrokken Wiljan Vloet en de volledige Raad van Commissarissen, onder druk van sponsoren en supporters. Slechts nieuwbakken RvC lid Leo Beenhakker mocht aanblijven, zij het in een andere functie. Onder de leiding van Kruys beleefde Sparta een dramatische tweede seizoenshelft en eindigde de club op een 16e plaats, het slechtste resultaat ooit. Maar doordat de club de tweede periodetitel had behaald, mocht zijn ploeg toch deelnemen aan de play-offs promotie/degradatie. Sparta richtte zichzelf daarin op en won van achtereenvolgens FC Eindhoven en NEC Nijmegen, dat daardoor degradeerde. In de derde en beslissende barragewedstrijd bleek FC Dordrecht, dat seizoen maandenlang koploper in de eerste divisie, echter te sterk over twee duels.

Na het missen van promotie in het vorige seizoen moest Sparta pas op de plaats maken. De club wordt niet meer gezien als kampioenskandidaat en Leo Beenhakker moest samen met de teruggekeerde Dolf Roks een nieuwe selectie samenstellen. Mimoun Mahi en Donovan Slijngard vertrokken noodgedwongen, terwijl huurling Paul Gladon juist terugkeerde van FC Dordrecht. Verder werden er vooral jonge talentvolle spelers aangetrokken, aangezien Sparta geen budget meer had voor gearriveerde spelers. Thomas Verhaar kwam over van VOC. Kruys bleef voorlopig aan als trainer, maar werd in november uiteindelijk toch ontslagen. Zijn opvolger was Alex Pastoor. Michael Reiziger werd assistent. Sparta presteerde na de winterstop wisselvallig, maar had op de laatste speeldag het behalen van playoffs alsnog in eigen hand. De thuiswedstrijd tegen het reeds geplaatste De Graafschap eindigde echter in 1-1 en doordat concurrent VVV-Venlo met 3-1 van kampioen N.E.C. won greep Sparta naast een playoff ticket. Sparta werd dit seizoen 8e.

Trainer Pastoor, inmiddels een half jaar in dienst, haalde in de zomer van 2015 de bezem door de selectie. Spelers als Robert van Boxel, Roderick Gielisse, Paul Gladon, Steef Nieuwendaal, Jeremy de Nooijer, Pieter Nys, Denis Mahmudov, Kenny Teijsse, Renzo Roemeratoe, Dalvin Havertong en Yalany Baio verlieten de club, al dan niet noodgedwongen. Sparta trok vooral relatief onbekende spelers aan, zoals Ryan Sanusi, Loris Brogno, Christian Supusepa, Mart Dijkstra, Kenneth Dougall, Roland Bergkamp en Paco van Moorsel. Vertrekkend RvC lid Leo Beenhakker (hij verliet de club in de zomer van 2015) had een grote hand in het aantrekken van een aantal van deze spelers. Sparta begon het seizoen zonder veel verwachtingen. De degradanten Go Ahead Eagles en vooral NAC Breda waren de grote favorieten voor de titel, terwijl Sparta zich het behalen van play-offs als doelstelling had opgelegd. Hoewel Sparta tegen pijnlijke nederlagen aanliep bij zowel Go Ahead als NAC was het op het eigen Kasteel ongenaakbaar. Alle thuiswedstrijden werden in winst omgezet en ook in de uitwedstrijden sprokkelde Sparta voldoende punten bijeen. Sparta kroonde zich tot winterkampioen, met 5 punten voorsprong op naaste achtervolger VVV Venlo. Sparta kwam voortvarend uit de winterstop terwijl de concurrentie punten bleef verspelen. Voorafgaand aan de thuiswedstrijd tegen Go Ahead Eagles, op zondag 28 februari, ontving de club uit handen van de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb de zogeheten Koninklijke Erepenning vanwege de maatschappelijke verdiensten van de ruim 125 jaar oude club uit Spangen.[14] Sparta won vervolgens het duel tegen de club uit Deventer met 3-1 en behaalde daarmee de dertiende thuisoverwinning op rij. Dat betekende een evenaring van het clubrecord uit het seizoen 1966-1967. Sparta leek op sublieme wijze op het kampioenschap af te stomen, maar de maand maart bracht zorgen. Uit bij FC Oss en thuis tegen Emmen verbloemden late goals nog het slechte spel van Sparta, maar uit bij Almere werd tegen de eerste nederlaag sinds oktober 2015 aangelopen. Vervolgens kwam Sparta thuis tegen Fortuna, thuis tegen NAC en uit bij Helmond Sport niet verder dan een 1-1 gelijkspel, waardoor Sparta in vier wedstrijden 9 punten verloor en de voorsprong op VVV was geslonken tot 7 punten. Sparta herpakte zichzelf echter op tijd en op maandag 11 april werd een 3-1 overwinning op Jong Ajax behaald. Sparta kon niet meer ingehaald worden en werd kampioen.[15] In de resterende 3 wedstrijden van het seizoen was de pijp duidelijk leeg en werd er alleen nog gewonnen in de uitwedstrijd bij MVV. Uit bij Volendam (direct na het kampioenschap) verloor Sparta met 2-0 en Dordrecht bezorgde Sparta op de laatste speeldag haar eerste thuisnederlaag, op het Kasteel werd het 2-3.[16]

In december 2014 besloot de KNVB tot herinvoering van de Tweede Divisie vanaf het seizoen 2016/17. In deze eerste hernieuwde jaargang spelen de top zeven van beide Topklassen en vier beloftenteams van profclubs uit de Beloftencompetitie. In 2016 plaatste Jong Sparta zich voor de op twee na hoogste voetbalcompetitie in Nederland.

In het seizoen 2016/2017 keerde Sparta na zes seizoenen terug in de Eredivisie. Met nog steeds Alex Pastoor aan het roer won de ploeg negen van zijn 34 competitiewedstrijden en werd zeven keer gelijkgespeeld. Een 3-1 winst uit bij het al gedegradeerde Go Ahead Eagles op de slotdag van de competitie zorgde voor lijfsbehoud. Sparta eindigde hierdoor als 15e met 34 punten. Dit waren er net zoveel als nummer 16 N.E.C., maar het doelsaldo van Sparta was beduidend beter.

Sparta beleefde een matige start van het seizoen 2017/18. In de eerste wedstrijd ging de ploeg met 3-0 onderuit op het kunstgras van promovendus VVV-Venlo. De kritiek op coach Pastoor nam gaandeweg toe. Hij wist alleen te winnen van FC Twente en FC Groningen. Op zondag 17 december 2017 kreeg Pastoor zijn ontslag, vlak na de 7-0 oorwassing van de Rotterdamse club voor eigen publiek tegen stadgenoot Feyenoord. Hoofd jeugdopleiding Dolf Roks, die in het verleden al als trainer, assistent en technisch directeur werkzaam was bij de Kasteelclub, nam zijn taken op interim-basis over, tot en met de uitwedstrijd tegen FC Groningen. Ook dat duel ging met ruime cijfers verloren: 4-0. Een dag later stelde de club oud-speler Dick Advocaat aan. De voormalig bondscoach van Oranje tekende voor een half jaar en kreeg de opdracht mee om Sparta te behouden voor de eredivisie. Fred Grim en Cor Pot werden aangesteld als assistent-trainer. Ondanks de aanwezigheid van het trio bleef Sparta niet behouden voor de Eredivisie; na een 0-0 uit en 1-3 thuis tegen FC Emmen in de finale van de play-offs zal de Kasteelclub in het seizoen 2018/19 weer in de Eerste divisie uitkomen.

Sparta draaide onder de nieuwe trainer Henk Fraser een wisselvallig seizoen. Sparta won nog wel de eerste periode, maar kon in het restant van de competitie de latere kampioen FC Twente niet bijbenen en eindigde uiteindelijk als tweede op de ranglijst. Topscorer van Sparta in de reguliere competitie werd Lars Veldwijk met 24 goals, gevolgd door Mohamed Rayhi(13) en Halil Dervişoğlu(10). In de eerste ronde van de play-offs werd Top Oss met relatief gemak aan de kant gezet waarna eredivisionist De Graafschap de tegenstander was in de allesbeslissende finale. Na een valse start op het Kasteel (1-2 na een late goal van Youssef El Jebli) moest Sparta minimaal twee keer scoren op De Vijverberg om te promoveren. Lange tijd bleef het 0-0 en leek Sparta promotie mis te lopen. In het laatste kwartier wist Sparta echter alsnog twee goals te maken. Eerste benutte de ingevallen Dervişoğlu een rebound nadat Veldwijk tot twee keer toe op de keeper Nigel Bertrams was gestuit en in de 84e minuut knikte Adil Auassar een scherp aangesneden hoekschop van Laros Duarte binnen. De Graafschap was aangeslagen en de 0-2 voorsprong van Sparta kwam niet meer in gevaar waardoor Sparta na één seizoen afwezigheid weer promoveerde naar de Eredivisie.

Sparta begon na zijn terugkeer in de Eredivisie met acht punten in vier wedstrijden. Na nederlagen tegen Ajax en AZ volgden er zeven punten uit de volgende drie wedstrijden. Daarna werd het punten sprokkelen. Mede door ook nog overwinningen op Vitesse en AZ, stond de ploeg in de winterstop op de elfde plaats.

Tussen 1931 en 1939 was de jaarlijks gespeelde Bloedtransfusiewedstrijd tussen Sparta en Feijenoord een begrip in Rotterdam. De opbrengst van deze liefdadigheidswedstrijd kwam geheel ten goede van de in Rotterdam gevestigde bloedtransfusiedienst van het Rode Kruis. Deze serie wedstrijden ontstond uit de vriendschap tussen Jan Wolff en de voorzitter van de bloedtransfusiedienst. Deze Dr. H.C.J.M. van Dijk was naast zijn werk voor de bloedtransfusiedienst werkzaam als geneesheer in het Sint Franciscus Gasthuis aan de Schiekade.

Jan Wolf wist de besturen van diverse clubs ervan te overtuigen alle mogelijke medewerking aan de organisatie van de benefietwedstrijd te geven. Diverse clubs lieten hem weten tegen Sparta te willen spelen voor het goede doel. Uiteindelijk viel de keuze op Feijenoord als sparringpartner voor Sparta. Een bijkomend voordeel voor de organisatie was dat Sparta Het Kasteel gratis ter beschikking van het Rode Kruis stelde.

De grote inspanningen van Dr. H.C.J.M. van Dijk en Jan Wolff wekte grote interesse binnen en buiten de sportwereld. Een belangstelling die werd vergroot toen bleek dat de prijsuitreiking jaarlijks zou worden gedaan door een lid van het Koninklijk Huis. In de praktijk waren dit Prins Hendrik en na diens overlijden Prinses Juliana.

De beste voetballers van Rotterdam en Antwerpen speelden tussen 1909 en 1959 een jaarlijkse onderlinge wedstrijd om de Maas- en Scheldebeker. Afgesproken werd om de wedstrijd om de beurt op Het Kasteel Sparta Rotterdam in Rotterdam en De Bosuil Royal Antwerp Football Club in Antwerpen te spelen. De beker werd in 1909 ter beschikking gesteld door Antwerpenaar P. Havenith en Rotterdammer Kees van Hasselt.

Direct na de bombardementen van 1940 en 1943 werd Het Kasteel ter beschikking gesteld voor het werk van het Rode Kruis. De terreinen werden gebruikt voor de opvang van de bewoners van Rotterdam die bijna alles kwijt waren geraakt. Voor deze groep werden op initiatief van het bestuur 200 à 300 plaatsen van alle wedstrijden gespeeld op het terrein gereserveerd.

In deze periode speelde naast Sparta onder meer VOC, Neptunus, Excelsior, RFC en Feijenoord regelmatig hun thuiswedstrijden op Het Kasteel. Een intensieve bespeling van de velden die werd georganiseerd door de plannerscapaciteiten van administrateur Jan Wolff, waarbij niet kon worden voorkomen dat de faciliteiten voor trainingen verre van optimaal waren door de omstandigheden.

In 1943, 1944 en 1945 werd Het Kasteel gebruikt als centraal uitdeelpunt van voedsel voor honderden bewoners van de omliggende wijken. Vanwege de verslechterde omstandigheden worden de competities op 10 november 1944 stopgezet. De Arbeitseinsatz en, de mede door bemiddeling vanuit Sparta, ondergedoken personen leidden tot een grote daling in het aantal voor de wedstrijden beschikbare leden.

Na de bevrijding in 1945 maakten strijders uit Engeland, Canada en de Verenigde Staten gebruik van het terrein. Ook het Rode Kruis en de Binnenlandse strijdkrachten maakten met regelmaat gebruik van Het Kasteel. Tussen het werk van deze humanitaire organisaties door werd vanaf 20 mei 1945 de Bevrijdingscompetitie gespeeld. Sparta won de eerste naoorlogse wedstrijd die werd gespeeld in Rotterdam met 5-0 van RFC.

Bijgewerkt tot 27 augustus 2019

Nr.	Nat.	Naam	Contract	Vorige club
Keepers
#		Michael Fabrie	2020	Eigen jeugd
#		Tim Coremans	2021	ADO Den Haag
#		Ariel Harush	2020	Hapoel Beer Sheva
Verdedigers
#		Suently Alberto	2020	N.E.C.
#		Jurgen Mattheij	2020	SBV Excelsior
#		Lorenzo Soares Fonseca	2021	Eigen jeugd
#		Bart Vriends	2020	Go Ahead Eagles
#		Dirk Abels	2021	Jong PSV
#		Khalid Karami	2020	Vitesse
#		Lassana Faye	2020	Vitesse
Middenvelders
#		Deroy Duarte	2021	Eigen jeugd
#		Laros Duarte	2022	Jong PSV
#		Bryan Smeets	2021	Top Oss
#		Abdou Harroui	2022	Eigen jeugd
#		Dante Rigo	2020	Jong PSV
#		Adil Auassar	2020	Roda JC
Aanvallers
#		Ragnar Ache	2021	Eigen jeugd
#		Halil Dervişoğlu	2021	Eigen jeugd
#		Mohamed Rayhi	2020	N.E.C.
#		Denzel James	2020	vv Noordwijk
#		Lars Veldwijk	2020	FC Groningen
#		Joël Piroe	Gehuurd	PSV

In 2008 is bij de viering van de 120e verjaardag van Sparta de Wall of Legends & Fans onthuld. De 33 voetballers die 200 of meer competitiewedstrijden voor het eerste elftal van Sparta hebben gespeeld, zijn geëerd met een eigen steen in deze muur. Het zijn:

Het bondselftal kwam voor het eerst in actie op 6 februari 1894. Het Nederlands elftal (toen nog bondselftal) speelde, na het sluiten van een overeenkomst tussen Sparta en de Nederlandsche Voetbal & Atletiek Bond, op deze dag een voetbalwedstrijd tegen de Engelse club Felixstowe. De kosten en de baten werden door de bond en Sparta gedeeld. De Engelsen wonnen de eerste wedstrijd van een officieel Nederlands elftal met 0-1 door een doelpunt van de heer Howard.

Tussen 1894 en 1906 speelde diverse Spartanen in het elftal van de bond. Hieronder volt een overzicht van hun namen. Tussen haakjes staat vermeld hoeveel interlands zij speelden terwijl ze bij Sparta onder contract stonden.

31 spelers kwamen na 1905 toen ze voor Sparta speelden, tevens uit voor het Nederlands elftal:[18] Tussen haakjes staat vermeld hoeveel interlands zij speelden terwijl ze bij Sparta onder contract stonden.

Sparta-speler Wout Holverda werd in maart 1984 wel geselecteerd voor het Nederlands elftal, maar hij werd in de bewuste wedstrijd (tegen Denemarken) niet opgesteld.
Ook Dennis de Nooijer speelde eenmalig voor het Nederlands elftal, echter was dit geen officiële interland maar een vriendschappelijke wedstrijd tegen een amateurclub.
Op 24 april 1996 leverde Sparta voor het laatst een speler voor Oranje. Guus Hiddink selecteerde toen John Veldman voor een vriendschappelijke wedstrijd tegen Duitsland. (Nederland verloor met 1-0.)

Spartanen die nog voor het Nederlands elftal speelden nadat ze Sparta al hadden verlaten, zijn:

• Sparta Rotterdam - Almere City FC 12-1, 20 augustus 2010

In deze wedstrijd debuteerde spits Johan Voskamp voor Sparta. Hij maakte acht van de twaalf goals[19]

• Ajax - Sparta Rotterdam 9-0, 8 december 1985
• Ajax - Sparta Rotterdam 9-0, 18 maart 2001

• Sparta Rotterdam - Feyenoord 0-7, 17 december 2017

In 1909 componeerde Jaap Blazer ter gelegenheid van Sparta's eerste landskampioenschap een Marsch voor piano, opgedragen aan de RV en AV Sparta. Een fragment:

Wel een der schoonste namen

Op den lijst van den NVB

Is het Rotterdamsche Sparta

De eeuwig nummer twee.

Nu eind'lijk dan gebroken

Met de oude manier van doen

Is zij na twintig jaren

Neerlandsch Kampioen.

Bij het kampioenschap van 1925 werden op Blazers compositie twee aanvullende coupletten gemaakt. Cor Emeis maakte in zijn aanvulling voor het eerst gebruik van de spelling van de clubnaam om de tekst af te sluiten.

En nu, in vijfentwintig

Is, luid klink' ons "Hoera"!

Kampioen van hare afdeeling

S...P...A...R...T...A...!

Omstreeks 1930 is de tekst voor het laatst veranderd door Jan Wolf, die gedurende vele jaren actief was als eindredacteur van clubblad De Spartaan, administrateur en bestuurslid. Van Jan Wolf werd gezegd dat: "Hij deed of Sparta van hem was." Deze versie doet tegenwoordig onder de naam Spartamarsch nog dienst als Sparta's clublied:

Het lied hangt vlak bij de voormalige hoofdingang aan de muur

Rood-Wit is onze glorie

Rood-Wit zit ons in ’t bloed

Bij neerlaag of victorie

In voor- en tegenspoed

Rood-Wit gaat nooit verloren

En jaren nog hierna

Zullen wij laten horen

S-P... A-R... T-A...!

Deez'vlag zij is ons heilig

Reeds tal van jaren lang

Bij Rood-Wit zijn wij veilig

Zijn wij voor niemand bang

Wij zweren bij die kleuren

En zingen hoe 't ook ga

Bij wat ook moog' gebeuren

S-P... A-R... T-A...!

Vanaf het seizoen 1920-1921 werd in het weekblad De Sport door J. Lutz een cartoon over een Sparta-supporter met de weinig verhullende naam `Den Optimist` gepubliceerd. In latere jaren nam Charles Cocheret het maken van de tekeningen in het weekblad De Sportkroniek voor zijn rekening. In de cartoons speelde de kanarie Sparta-Piet een belangrijke rol.

De strip is bedacht en gedurende een lange reeks van jaren geschreven door journalist Doe Hans. Een wollen replica van de vogel werd Sparta's mascotte. Een tijd lang hing het kooitje bijvoorbeeld bij Sparta in het doel. De naam Sparta-Piet werd spreekwoordelijk voor de fanatieke Sparta aanhanger.

In 1953 blies supporter Frans Heijster deze Sparta Piet-traditie nieuw leven in door een kanariepiet in een kooitje mee te nemen naar alle uit- en thuiswedstrijden. Na de dood van het vogeltje werd het vervangen door een wollen exemplaar. Frans Heijster stond bekend als "de Sparta-Piet" en groeide uit tot een landelijke beroemdheid. In 1978 werd hij, vanwege zijn toewijding aan de club, onderscheiden met de ere-medaille in zilver van de Orde van Oranje-Nassau. In 1988 stopte Frans Heijster, na 35 jaren van trouwe dienst, met het meedragen van zijn karakteristieke vogelkooitje.

Sinds het seizoen 2000 is Sparta-Piet een groene vogel in Sparta-tenue. Als officiële mascotte van De Spartaantjes, de kidsclub voor jeugdige Sparta-fans, luistert hij de thuiswedstrijden met zijn aanwezigheid op.

Het rood-witte mannendiner werd voor het eerst gehouden ter gelegenheid van het gouden jubileum van Sparta in 1938. Op deze bijeenkomst werd op initiatief van Abraham Emeis besloten het diner, waar alleen mannen mogen komen, jaarlijks op de verjaardag van de club te organiseren.

De gedachte achter het diner was van oorsprong om de onderlinge band tussen spelers, trainers, medewerkers, leden en supporters te versterken. De bijeenkomsten, in de loop der jaren gehouden in onder meer hotel Atlanta, hotel Hilton, restaurant Engels en het World Trade Center, lieten zich karakteriseren door het sterk clubgebonden en traditionele karakter van de avonden.

In de laatste 15 jaar, sinds het afscheid van het organiserende Comité van Tien, heeft het diner het exclusieve karakter enigszins verloren. Naast de Spartaanse gasten zijn bekende Nederlanders, journalisten en mensen van andere verenigingen tijdens de afgelopen edities te gast geweest bij het jaarlijkse diner.

Sinds de jaren zeventig zijn diverse Rood-witte vrouwendiners gehouden. Na jaren van onregelmatige frequentie wordt dit diner tegenwoordig jaarlijks gehouden.

Een grote editie van het Rood-witte mannendiner is in 2008 gehouden op de honderdtwintigste verjaardag van Sparta, een week later gevolgd door het Rood-witte vrouwendiner. Beide avonden waren gevuld met een ruim programma van entertainment, culinaire hoogstandjes, speciale gasten en diverse verrassingen.

Het Delfsblauw Bord met de afbeelding van Het Kasteel erop wordt uitgereikt door directie/management van Sparta Rotterdam, onder de volgende voorwaarden:

• Medewerker moet 12,5 in onafgebroken in dienst zijn
• Als vrijwilliger 25 jaar onafgebroken actief zijn
• Speler heeft 250 officiële wedstrijden gespeeld in het eerste van de club
• Personen met bijzondere verdiensten voor de club

• Sparta naar vóóóre! – Spartaanse kreet die regelmatig gebezigd wordt door Spartafan Jules Deelder, in zijn verhalen over de jaren 50.
• Zullen wij laten horen: S.P.A.R.T.A. – Laatste regels van de Spartamarsch die vaak als yell worden aangeheven.
• Spartabal – Kreet om aan te geven dat Sparta het balbezit zou verdienen, bijvoorbeeld bij een inworp.
• Sparta is de club van Rotterdam. – Yell waarmee Feyenoord op de hak genomen wordt. De kreet wordt ook door tegenstanders van Feyenoord gevoerd om de spot te drijven met de club van Zuid.
• Boeren (van Zuid) of kortweg Zuid – Bijnaam voor Feyenoord, dat uit Rotterdam-Zuid komt. Veel bewoners van Zuid zijn of stammen af van migranten uit Limburg, Zeeland, Gelderland en Brabant. Dezen zijn vaak voormalig boeren.
• Hoeren – Scheldnaam voor stadsgenoot Excelsior. Stamt uit de jaren 90 toen Excelsior de satellietclub van Feyenoord werd.
• Schopt Poten Armen Ribben Tot Appelmoes – Backroniem waarmee in het verre verleden de fysieke, Engelse speelstijl van Sparta werd beschreven.
• In The Winning Mood – Fanzine dat vanaf 1992 onafhankelijk van de club wordt uitgegeven. Het is daarmee het oudste voetbalfanzine van Nederland. In de zomer van 2006 werd de papieren versie opgeheven.[20] In The Winning Mood bestaat sindsdien alleen nog als website.
• Andro Knel-bokaal – Cup waar de supporterselftallen van Sparta en NAC Breda om strijden op de middag voorafgaand aan competitieduels tussen beide clubs. De prijs is vernoemd naar de in 1989 bij de SLM-ramp omgekomen voetballer Andro Knel, die enkele maanden voor zijn overlijden van Sparta naar NAC was getransfereerd.

Zie de categorie Sparta Rotterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Sparta Rotterdam – seizoen 2019/20
Abels · Ache · Alberto · Auassar  · Coremans · D. Duarte · L. Duarte · Fabrie · Faye · Fonseca · Fortes · Harroui · Harush · Van Hoeven · Joosten · El Kachati · Karami · Lipman · Mattheij · Meerstadt · Mijnans · Piroe · Pinto · Rayhi · Reith · Rigo · Smeets  · Vriends · Coach: Fraser · Assistent-coach: Jalink · Assistent-coach: Ranković · Assistent-coach: Rijsdijk

	Sparta Rotterdam
Historie: Geschiedenis · Prinsenlaan · Schuttersveld Derby's: Rotterdamse derby (met Excelsior en Feyenoord) · Rijnmondse derby (met FC Dordrecht, Excelsior en Feyenoord) Stadioncomplex: Spartastadion Het Kasteel Overzichten: Lijst van spelers · Lijst van trainers · Lijst van Europese wedstrijden · Lijst van internationals Seizoenspagina's: 1954–1990 · 1990/91 · 1991/92 · 1992/93 · 1993/94 · 1994/95 · 1995/96 · 1996/97 · 1997/98 · 1998/99 · 1999/00 · 2000/01 · 2001/02 · 2002/03 · 2003/04 · 2004/05 · 2005/06 · 2006/07 · 2007/08 · 2008/09 · 2009/10 · 2010/11 · 2011/12 · 2012/13 · 2013/14 · 2014/15 · 2015/16 · 2016/17 · 2017/18 · 2018/19 · 2019/20 Overig: R.V. & A.V. Sparta · Sparta AV · Vrouwen · Categorie