Keizer Maximiliaan I

Door zijn huwelijk met Maria van Bourgondië in 1477 werd Maximiliaan na haar voortijdige dood in 1482 de feitelijke machthebber over de Nederlanden en de Franche-Comté, als regent voor zijn troongerechtigd vierjarig zoontje Filips, de latere koning-gemaal in Castilië. In 1486 werd hij gekozen tot Rooms-koning en 22 jaar later, in 1508, door paus Julius II tot keizer van het Heilige Roomse Rijk gekroond. Hij was echter de facto al keizer sinds 1493, het jaar waarin zijn vader overleed.

Nadat een sluimerend conflict met de stad Gent in 1488 oversloeg naar Brugge zetten de Brugse stedelingen hem op 5 februari 1488 gevangen en executeerden ze talrijke personen van zijn aanhang. In hun strijd om autonomie die bekend staat als de tweede Vlaamse opstand, hield Brugge hem meer dan vier maanden gevangen in de stad. Op 16 mei werd hij onder voorwaarden vrijgelaten. Hij herriep de voorwaarden, echter eerst nadat zijn vader Frederik III met een rijksleger naar Brugge opmarcheerde.

In 1494 viel het Franse leger, onder bevel van koning Karel VIII, Italië binnen, wat leidde tot de Italiaanse Oorlog van 1494 - 1498, de eerste van de Italiaanse Oorlogen. Die konden slechts na zijn dood, in 1525, door de Slag bij Pavia tijdens de Italiaanse Oorlog van 1521 - 1526 in het voordeel van het rijk worden beslecht.

Maximiliaans zoon Filips werd in 1494 meerderjarig verklaard en nam vanaf dan persoonlijk het bewind in handen, waardoor het regentschap van Maximiliaan verviel. Na het overlijden van Filips in 1506 gingen de Nederlanden en de Franche-Comté naar zijn zesjarige zoontje Karel. In 1508 hield hij samen met zijn achtjarige kleinzoon Karel een tweedaagse Blijde Intrede in Antwerpen. Tot 1515 stond Karel onder het voogdijschap van zijn grootvader Maximiliaan. Deze had het echter te druk met zijn andere regeringstaken en militaire campagnes en hij liet zich, met instemming van de Staten-Generaal, in de Nederlanden vervangen door zijn dochter Margaretha van Oostenrijk, die daarmee de eerste landvoogdes van de Nederlanden werd. Deze functie zou ook onder Karel en zijn opvolgers blijven bestaan.

Om de toenemende druk te verminderen die ontstaan was door verdragen afgesloten tussen de heersers van Frankrijk, Polen, Hongarije, Bohemen en Rusland, pleegde Maximiliaan in juli 1515 in Wenen overleg met koning Wladislaus II van Hongarije en Bohemen, en met diens broer Sigismund I van Polen. Het daar afgesproken dubbelhuwelijk (de Wiener Doppelhochzeit) tussen twee kleinkinderen van Maximiliaan (Ferdinand en Maria) en de enige kinderen van Wladislaus (Anna en Lodewijk) zorgden ervoor dat elf jaar later ook Hongarije en Bohemen toevielen aan het Huis Habsburg.

Portret van Maximiliaan I door Peter Paul Rubens

Keizer Maximiliaan I

Op 19 augustus 1477 huwde hij te Gent met Maria van Bourgondië, de dochter van Karel de Stoute en erfgename van Bourgondië. Het paar kreeg drie kinderen:

• Filips de Schone (22 juni 1478 - 25 september 1506), trouwde met Johanna van Castilië
• Margaretha (10 januari 1480 - 1 december 1530), trouwde met Johan van Aragón en Filibert II van Savoye
• Francis (2 september 1481 – 26 december 1481). Begraven te Brussel, Koudenberg

Maximiliaan sloot op 22 juli 1489 een huwelijk met de handschoen met Anna van Bretagne; dit huwelijk werd voor oktober 1491 ontbonden.

Op 16 maart 1494 huwde Maximiliaan met Bianca Maria Sforza. Uit dit huwelijk werden eveneens geen kinderen geboren.

Naast zijn kinderen uit zijn huwelijk met Maria van Bourgondië had hij een aantal onwettige kinderen:

• Joris van Oostenrijk (Gent, 1504 - Luik, 4 mei 1557) was een zoon van Maximiliaan en Margaretha van Edelsheim. Joris werd in 1526 bisschop van Brixen, in 1538 bisschop van Valencia en in 1544 prins-bisschop van Luik.
• Leopold van Oostenrijk (1505 - Cordoba, 27 september 1557) was een zoon van Maximiliaan en Margaretha van Edelsheim. Leopold werd in 1541 bisschop van Cordoba. Hij had een natuurlijke zoon, Maximiliaan van Oostenrijk (Jaén, 13 november 1555 - Santiago de Compostela, 1 juli 1614), die in 1596 bisschop van Cadiz werd, in 1601 bisschop van Segovia en in 1603 aartsbisschop van Santiago de Compostela.
• Dorothea van Oostenrijk. Zij trouwde met Johan I van Oost-Friesland, heer van Durbuy, gouverneur der landen van Overmaas en drossaard en kastelein van Valkenburg. Anna van Oostfriesland-Durbuy, een dochter van Doreothea en Jan, trouwde met Joost van Bronckhorst-Gronsveld.
• Barbara Disquis, ('s-Hertogenbosch, 1482 - 22 september 1568) een gevolg van zijn bezoek aan 's-Hertogenbosch in 1481. Zij trad op 15-jarige leeftijd in een klooster en verbleef daar tot haar overlijden.

Maximiliaan overleed in 1519 in de stad Wels in Opper-Oostenrijk. Voor zijn grafmonument in de Hofkerk in Innsbruck had hij opdracht gegeven om 40 levensgrote bronzen standbeelden te laten gieten, 28 ervan zijn ooit voltooid. Hij werd echter bijgezet in de hofkapel van zijn geboorteplaats, Wiener Neustadt. Als keizer werd hij opgevolgd door zijn kleinzoon Karel V. Zijn eigen zoon Filips de Schone was immers al overleden in 1506.

• Hermann Wiesflecker, Kaiser Maximilian I. Oldenbourg, München 1971–1986 (5 volumes).
• Hermann Wiesflecker, Maximilian I. Die Fundamente des habsburgischen Weltreiches, Verlag für Geschichte und Politik, Wien, München 1991, ISBN 3-7028-0308-4.
• Manfred Hollegger, Maximilian I, 1459–1519, Herrscher und Mensch einer Zeitenwende, Kohlhammer, Stuttgart 2005, ISBN 3-17-015557-1.
• Francis Rapp, Maximilien d'Autriche, Paris, Tallandier, 2007.
• Larry Silver, Marketing Maximilian: The Visual Ideology of a Holy Roman Emperor, Princeton & Oxford, Princeton University Press, 2008.
• Jelle Haemers, De strijd om het regentschap over Filips de Schone (1482-1488), Gent, Academia Press, 2014.
• Gisela Naegle, Ecrire au père, écrire au prince: relations diplomatiques et familiales dans la correspondance de Maximilien Ier et de Marguerite d'Autriche, in: Bulletin van de Vereniging van de Adel, April 2016.
• Pierre Terjanian (red.), The Last Knight. The Art, Armor, and Ambition of Maximilian I, 2019, ISBN 9781588396747.

De Amsterdamse Keizersgracht is vernoemd naar Maximiliaan.

Zie de categorie Maximilian I, Holy Roman Emperor van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.