Lijst van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog: 1943

1 januari

• Het Rode Leger lanceert een offensief naar de kust van de Zwarte Zee.

3 januari

• De Sovjets boeken grote terreinwinst in de Kaukasus.

9 januari

• De in Stalingrad gelegerde Duitse divisies volgen het bevel van Hitler op en weigeren te capituleren.

12 januari

• Fezzan wordt door de Fransen veroverd.

13 januari

• De RAF groep No 8 (Pathfinder) wordt hernoemd tot 8 (PFF) Group waarbij hun hoofdkwartier verhuisde naar Castle Hill House, Huntingdonshire.

14 januari

• De eerste vergadering van de Verenigde stafchefs tijdens de conferentie van Casablanca gaat door.

15 januari

• Concentratiekamp Vught wordt in gebruik genomen.

16 januari

• Zware bombardementen op Berlijn.

17 januari

• Zware bombardementen op Berlijn.

20 januari

• Chili breekt met de asmogendheden.
• De Sovjets winnen terrein over heel het front.

22 januari

• 1181 patiënten en 50 personeelsleden van de Joodse psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch worden vanuit Apeldoorn naar Auschwitz gedeporteerd.

23 januari

• De Britten maken zich meester van Tripoli.
• Zeventien Nederlanders ter dood veroordeeld wegens het verspreiden van illegale lectuur.

24 januari

• De Duitsers vernielen de haven van Marseille.

26 januari

• Ook de Fransen bereiken Tripoli. Aldaar voegen ze zich bij het Britse achtste leger,

27 januari

• Eerste Amerikaanse luchtaanval op Duitsland. Wilhelmshaven wordt gebombardeerd.

28 januari

• Duitse troepen ontruimen de Kaukasus.
• Mobilisatie van alle Duitse mannen van 16 tot 65 jaar.

29 januari

• Het achtste leger bereikt de Tunesische grens.

30 januari

• Op de herdenkingsdag van Hitlers machtsovername bombardeert de RAF Berlijn. Himmler en Göring moeten tijdens het gebeuren hun redevoeringen onderbreken en een schuilkelder in vluchten.

31 januari

• Hitler bevordert Friedrich Paulus tot generaal-veldmaarschalk, omdat een generaal-veldmaarschalk zich nog nooit in de Duitse geschiedenis had overgegeven.
• Paulus geeft zich kort na zijn bevordering over aan het Rode Leger.
• Admiraal Karl Dönitz bevorderd tot opperbevelhebber van de Duitse vloot.

1 februari

• Sovjetoffensief bij de Zee van Azov en in de Oekraïne.

2 februari

• Het zuidelijke deel van het ingesloten 6e Duitse leger, bij Stalingrad, capituleert, daarmee is de slag om Stalingrad ten einde.

5 februari

• Mussolini wijzigt zijn regering, zijn schoonzoon Ciano treedt af als minister van Buitenlandse Zaken.
• Generaal Hendrik Seyffardt, de leider van het Vrijwilligerslegioen Nederland, neergeschoten.

6 februari

• Generaal Seyffardt overlijdt aan zijn verwondingen.
• Razzia’s op studenten in Nederland.

8 februari

• De Sovjets veroveren Koersk.

9 februari

• De Japanners ontruimen Guadalcanal.

10 februari

• Brandstichting in het Gewestelijk Arbeidsbureau te Amsterdam door Gerrit van der Veen.
• Deportatie van alle Joodse wezen.

14 februari

• De Sovjets heroveren Rostov en Vorosjilovgrad.
• Het Afrikakorps valt aan in Tunesië en maakt zich meester van Gafsa.

16 februari

• Het Rode Leger herovert Charkov.

17 februari

• Instelling van de verplichte arbeidsdienst door Vichy-Frankrijk.

20 februari

• Duitsers boeken vorderingen in Tunesië.

21 februari

• Herderlijke brief van de Nederlandse bisschoppen, die de Jodenvervolgingen en de deportatie van arbeiders naar Duitsland veroordeelt.

24 februari

• Duitse opmars in Tunesië tot staan gebracht.

27 februari

• Noors commando legt de productie van zwaar water in de fabriek van Norsk Hydro lam.

1 maart

• Zware geallieerde luchtaanval op Berlijn.

3 maart

• De Italiaanse troepen worden van het oostfront teruggeroepen.

6 maart

• Duitse nederlaag te Médenine in Tunesië.

9 maart

• Duitse tegenaanval en het Rode Leger moet zich terugtrekken naar de Donets.

10 maart

• Overwinning van de Vrije Fransen te Ksar Ghilane, in Tunesië.

11 maart

• Instelling van de Nederlandse Landwacht, later Landstorm genoemd.

13 maart

• Publicatie van de loyaliteitsverklaring, welke van de Nederlandse studenten geëist gaat worden.

15 maart

• De Duitsers heroveren Charkov.

16 maart

• Groot aantal bedrijven in Nederland door de Duitsers gesloten.

18 maart

• De geallieerden bevrijden Gafsa.
• Frans Guyana sluit zich aan bij Vrij Frankrijk.

24 maart

• Artsenstaking in Nederland.

27 maart

• De geallieerden doorbreken de Marethlinie in Zuid-Tunesië.
• Grote aanval van de RAF op Berlijn.
• De Persoonsbewijzencentrale (PBC) van Gerrit van der Veen overvalt met succes het Bevolkingsregister van Amsterdam en steekt deze in brand.

31 maart

• Rotterdam weer hevig gebombardeerd, 401 doden.

1 april

• Arrestatie van vooraanstaande Nederlandse politici (Nationaal Comité van Verzet) als gevolg van verraad van Anton van der Waals.
• De geallieerden zetten hun opmars in Tunesië voort.

5 april

• Amerikaanse vliegtuigen bombarderen de Erla-fabriek in Mortsel. De meeste bommen misten hun doelwit en vielen op de gemeente Oude God. 936 mensen kwamen om. Zie Bombardement op Mortsel.

7 april

• Contact van het Britse achtste leger en het Amerikaanse eerste leger in Tunesië.

10 april

• De geallieerden bevrijden Sfax.

12 april

• Duitsers vinden in het Russische Katyn massagraven met daarin ongeveer 3 000 lijken met Poolse identiteitspapieren. Tijdens latere opgravingen werden nog eens 1 200 lijken gevonden. Zie Bloedbad van Katyn.

16 april

• De Sovjets trekken over de Koeban.

19 april

• Opstand in het getto van Warschau, die eerst op 16 mei neergeslagen wordt.

26 april

• De diplomatieke betrekkingen tussen de Sovjet-Unie en de Poolse regering te Londen worden verbroken wegens het verzoek der Polen aan het Internationale Rode Kruis een onderzoek naar ‘de moord van Katyn’ in te stellen.
• De RAF bombardeert Duisburg.

29 april

• Op last van Hitler beveelt generaal Friedrich Christiansen het opnieuw in krijgsgevangenschap wegvoeren van de leden van het voormalige Nederlandse leger. Gevolg zijn stakingen in heel Nederland; arbeiders en industriëlen weigeren te werken. Ongeveer tweehonderd executies.

1 mei

• Politiestandrecht in Nederland afgekondigd, eerst in enkele provincies, daarna landelijk. Iedereen moet om 20u00 binnen zijn.

3 mei

• Duits offensief bij de Koeban loopt op een mislukking uit.

5 mei

• Nederlandse studenten moeten zich melden. Ongeveer 3 000 studenten worden naar Duitsland gedeporteerd.

6 mei

• Nederlandse mannen tussen de 18 en 35 jaar moeten zich melden bij de arbeidsbureaus.

7 mei

• Bevrijding van Tunis en Bizerte.

12 mei

• Begin van de derde conferentie van Washington.
• De laatste troepen van de asmogendheden geven zich over in Tunesië. De Noord-Afrikaanse Veldtocht is beëindigd.

13 mei

• Op alle radiotoestellen in Nederland wordt beslag gelegd.

15 mei

• Vorming van een Conseil National de la Résistance (CNR) in Frankrijk.
• In Moskou wordt de Komintern ontbonden.

16 mei

• De RAF bombardeert de Möhne- en Ederstuwdammen in het Ruhrgebied. Het gevolg zijn grote overstromingen.

17 mei

• Amerikaanse landing op Attu bij de Aleoeten

20 mei

• Ook de Joden in Amsterdam moeten zich melden voor deportatie naar Westerbork.
• Zes Nederlanders worden gefusilleerd wegens sabotage.

23 mei

• Zwaar geallieerd bombardement op Dortmund.

24 mei

• Karl Dönitz trekt zijn vloot van U-boten terug uit het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan. De Slag om Atlantische Oceaan is voor de Duitsers verloren. Dit is echter niet het einde van de U-bootoorlog. Een jaar later (mei 1944) zal de eerste U-boot met een Schnorkelvoorziening in dienst treden.

26 mei

• Razzia's in Amsterdam. Er worden ca. drieduizend Joden opgepakt.

30 mei

• Japanners op Attu capituleren.
• Charles De Gaulle komt in Algiers aan.

3 juni

• In Algiers wordt het Comité français de Libération Nationale opgericht. Charles De Gaulle en Henri Giraud zijn de leiders.

4 juni

• Op de luchtlijn Lissabon-Londen wordt een KLM-vliegtuig neergeschoten. De bemanning en passagiers komen allen om het leven. De Duitsers dachten dat Winston Churchill zich in het toestel bevond.

11 juni

• De geallieerden nemen de eilanden Pantelleria en Lampedusa in.

20 juni

• Opnieuw razzia's in Amsterdam. Dit keer worden er 5 700 Joden opgepakt.

23 juni

• De verzetsgroep van Johannes Post overvalt vier kantoren op één dag (Sleen, Zweeloo, Oosterhesselen en Nieuweroord).

26 juni

• Arrestatie van honderden Nederlandse artsen.
• Generaal-Kommisar Fritz Schmidt gedood bij een val uit een Franse trein.

29 juni

• Amerikaanse landing op het Australische deel van Nieuw-Guinea.

Europa 1 juli 1943

Zuidoost-Azië 1 juli 1943

5 juli

• Unternehmen Zitadelle (Operatie Citadel), het Duitse zomeroffensief bij Koersk, gaat van start.

10 juli

• Amerikaanse en Britse troepen landen op Sicilië.

12 juli

• De geallieerden veroveren Syracuse.
• Het Rode Leger lanceert een tegenoffensief in de richting van Orel.

13 juli

• De Franse Antillen stellen zich achter het Comité français de Libération Nationale.

16 juli

• Johannes Post en Celina Kuijper worden op 16 juli 1943 gearresteerd in pension 'De Roo' in Ugchelen door de SD'ers Lamberts en Doppenberg. Johannes Post wordt later bevrijd maar overleeft de oorlog niet. Celina Kuijper is niet meer vrij gekomen.

17 juli

• Amerikaanse luchtaanval op de Fokkerfabriek. Door misworp komen de bommen echter in Amsterdam-Noord in de omgeving van de Bloemenbuurt terecht waar een enorme verwoesting wordt aangericht. Het dodental ligt op 185 en er worden 120 gewonden geteld.

19 juli

• Geallieerde luchtaanval op Rome.

20 juli

• Geallieerde zege in Agrigento

23 juli

• De Amerikanen veroveren Palermo.
• Het Duitse zomeroffensief is vastgelopen.

24 juli

• De RAF voert een zwaar bombardement op Hamburg uit.

25 juli

• Bijeenkomst van de Fascistische Grote Raad in Rome. Mussolini wordt afgezet als leider van het land en wordt gearresteerd.
• Maarschalk Pietro Badoglio vormt een nieuwe regering in Italië. Alle fascistische organisaties worden ontbonden.

26 juli

• De Sovjets lanceren een nieuw offensief om de Duitsers terug te dringen.

31 juli

• Henri Giraud benoemt tot opperbevelhebber van de Franse strijdkrachten.
• De kerk in Staden (West-Vlaanderen) wordt via een luchtaanval getroffen door vijf fosforbrandbommen, ook enkele huizen branden af.

Europa 1 augustus 1943

Zuidoost-Azië 1 augustus 1943

1 augustus

• De Amerikaanse luchtmacht bombardeert de Roemeense olievelden.

4 augustus

• Het Rode Leger herovert Orel.

5 augustus

• De geallieerden bevrijden Catania.

6 augustus

• In de buurt van Charkov lanceren de Sovjets een nieuw offensief.

14 augustus

• Rome wordt tot open stad verklaard.
• Eerste Amerikaanse luchtaanvallen op Oostenrijk.

17 augustus

• Begin van de conferentie van Quebec.
• De geallieerden bezetten Messina.
• De RAF bombardeert het Duitse onderzoekscentrum voor de V1 en V2 in Peenemünde.

18 augustus

• De Duitsers op Sicilië capituleren.

19 augustus

• Begin van de onderhandelingen tussen de geallieerden en Italië over een wapenstilstand.
• De Amerikaanse luchtmacht bombardeert de vliegvelden Gilze-Rijen en Souburg. De aanval mislukt voor een groot deel. In het dorp Hulten bij Gilse-Rijen vallen 26 burgerdoden en in Souburg 12.

23 augustus

• Het Rode Leger herovert Charkov.

24 augustus

• Himmler, Reichsführer-SS en Gestapo-leider, wordt ook minister van Binnenlandse Zaken.

28 augustus

• Bevrijding van de New Georgia-eilanden (deel van de Salomonseilanden) door de geallieerden.

Europa 1 september 1943

Zuidoost Azië 1 september 1943

3 september

• Geallieerde landing te Reggio in Calabrië.
• Ondertekening van de wapenstilstand tussen Italië en de geallieerden.

8 september

• Het gebied tussen de Donetsbekken wordt door de Sovjets veroverd.

9 september

• Geallieerde landing bij Salerno.

10 september

• De Duitsers nemen Rome in.

12 september

• Mussolini wordt door een Duits commando, onder leiding van Otto Skorzeny, bevrijd uit zijn gevangenschap.
• Het grootste deel van de Italiaanse vloot is naar de geallieerde havens vertrokken.

13 september

• Chiang Kai-shek gekozen tot president van de Chinese Republiek.

16 september

• Britse en Amerikaanse troepen maken in Italië contact met elkaar.
• Zwaar geallieerd bombardement op Napels.

19 september

• Fiume door Joegoslavische partizanen veroverd.

22 september

• De Duitsers ontruimen Sardinië en Corsica.

23 september

• In Salo, aan het Gardameer, proclameert Mussolini de Italiaanse Socialistische Republiek.

24 september

• Overval op het gemeentehuis van Amerongen

25 september

• Smolensk wordt door het Rode Leger bevrijd.

29 september

• Einde van razzia's in Amsterdam. Tienduizend Joden, waaronder de voorzitters van de Joodse Raad worden opgepakt.
• Eerste Silbertannemoord in Meppel.

Europa 1 oktober

Zuidoost Azië 1 oktober 1943

1 oktober

• De geallieerden trekken Napels binnen.

7 oktober

• Het Rode Leger vestigt een bruggenhoofd aan de Dnjepr.

9 oktober

• De vierde conferentie van Moskou gaat van start.

10 oktober

• Anglo-Amerikaans bombardement op Enschede. Het dodental ligt op 151.

13 oktober

• De Italiaanse regering verklaart Duitsland de oorlog.

15 oktober

• Proclamatie van de onafhankelijkheid van de Filipijnen in Manilla. Het land sluit zich aan bij Japan.

18 oktober

• Aktion Silbertanne waarbij schrijver A.M. de Jong om het leven komt.

19 oktober

• Grote arrestaties in het onderduik netwerk te Hoorn.

22 oktober

• In Amsterdam worden acht Nederlanders gefusilleerd.

25 oktober

• Het Rode Leger verovert in Oekraïne Dnjepropetrovsk.

Europa 1 november 1943

Zuidoost-Azië 1 november 1943

1 november

• Amerikaanse landing op Bougainville (Salomonseilanden).

3 november

• Mussolini laat Ciano arresteren.

6 november

• Het Rode Leger bevrijdt de stad Kiev.

9 november

• Reorganisatie van het Comité National de la France Libre (CNFL). De Gaulle wordt alleen leider van de organisatie.

11 november

• RAF-groep nr. 100, een gespecialiseerde en geheime ondersteuningsformatie van de afdeling RAF Bomber Command binnen de Royal Air Force, wordt opgericht. Deze vliegtuigformatie zou zich tijdens de Tweede Wereldoorlog bezighouden met elektronische oorlogsvoering tegen Duitse nachtjagers en luchtverdedigingssystemen. Sommige bronnen vermelden dat deze groep werd opgericht op 23 november 1943.
• In Oyonnax wordt als verzetsdaad een illegaal defilé georganiseerd met ongeveer tweehonderd deelnemers.

18 november

• Hevige bombardementen op Berlijn.

20 november

• Amerikaanse landing op de Gilberteilanden.

22 november

• Hevige bombardementen op Berlijn.

23 november

• Begin van de conferentie van Caïro.
• Hevige bombardementen op Berlijn.

24 november

• Nabij Makin brengt een Japanse onderzeeboot het Amerikaanse escortevliegdekschip USS Liscome Bay (CVE-56) tot zinken.

26 november

• Hevige bombardementen op Berlijn.

27 november

• Japanners trekken zich terug van de Gilberteilanden.

28 november

• Begin van de conferentie van Teheran.

29 november

• Colombia verklaart de oorlog aan de asmogendheden.

Europa 15 december 1943

Zuidoost Azië 1 december 1943

2 december

• De RAF bombardeert Berlijn.
• Eerste transport Weense Joden komt aan in Auschwitz.

4 december

• In bevrijd Joegoslavië wordt een voorlopige regering onder leiding van Tito gevormd.
• In Caïro vindt overleg plaats tussen Roosevelt, Churchill en İsmet İnönü, president van Turkije.

9 december

• Maarschalk Pietro Badoglio, de nieuwe Italiaanse premier, maakt bekend dat het Italiaanse leger zich bij de geallieerden heeft aangesloten.

12 december

• Vriendschapsverdrag tussen de Sovjet-Unie en de Tsjechische regering in ballingschap.
• De Verenigde Staten roepen Hongarije, Bulgarije en Roemenië op om zich tegen Duitsland te keren.

13 december

• Zware luchtaanvallen schakelen Schiphol voor de rest van de oorlog uit als basis voor de Duitse luchtmacht.

16 december

• Amerikaanse landing op Nieuw-Brittannië.
• De RAF bombardeert Berlijn.

22 december

• Overdracht aan Syrië en Libanon van de bevoegdheden die tot nu toe door Frankrijk werden uitgeoefend.

23 december

• De RAF bombardeert Berlijn.

24 december

• Dwight D. Eisenhower wordt benoemd tot opperbevelhebber van de Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force (SHAEF).

26 december

• Ter hoogte van de Noordkaap wordt het Duitse slagschip Scharnhorst door eenheden van de Britse marine tot zinken gebracht.

31 december

• Zjytomyr door het Rode Leger heroverd.

• Grootboek van de Tweede Wereldoorlog deel I: Van München tot Pearl Harbor, The Reader Diggest, ISBN 9064070113
• Enigma, the battle for the code, Hugh Sebag-Montefiore, ISBN 0-75381-130-8
• The Chronological Atlas of World War II, Barrie and Frances Pitt, ISBN 0-333-44881-2
• The Second World War, John Keegan, ISBN 0-7126-7348-2
• Hitler and his generals, Helmut Heiber & David M. Glantz, ISBN 1-929631-09-X