Sardinië

Reeds in het steentijdperk speelde de Monte Arci een belangrijke rol. Deze uitgedoofde vulkaan was een van de centrale vindplaatsen van obsidiaan dat gebruikt werd voor speerpunten en snijwerktuigen. Ook nu nog kan het vulkanische glas gevonden worden op de berghellingen.

De prehistorische tijd in Sardinië wordt gekenmerkt door de typische bouwwerken in natuursteen die Nuraghi genoemd worden. Er zijn ongeveer 7000 van deze constructies in meer of minder complexe structuren. Het bekendste complex is wel Su Nuraxi di Barumini in de provincie van Cagliari. De Nuraghi werden gebouwd in de periode van ca. 1800 tot 250 voor Chr. Het hoogtepunt van de cultuur, die samenviel met de Bronstijd, lag tussen 1200 en 900 voor Chr. De bevolking deed aan landbouw en veeteelt, mijnbouw en produceerde brons.

Er waren heilige plaatsen (met name waterputten) en graven (Dolmen). Men weet dat de bevolking al contact had met de Myceners. Er is zelfs verondersteld dat de architectuur van de Myceners afgeleid was, maar dat is niet direct bewezen.[1][2]

Sardinië onderhield in deze periode nauwe contacten met Cyprus. Bronzen spiegels en drievoeten uit Cyprus werden eerst ingevoerd en daarna geïmiteerd. Sommige bronzen beeldjes die gegoten werden volgens de verlorenwastechniek, dateren van voor het jaar 900 v. Chr.

Aan het begin van de achtste eeuw voor Christus stichtten de Feniciërs een aantal steden op Sardinië: Tharros, Bithia, Sulcis, Nora en Karalis (Cagliari). De Feniciërs kwamen oorspronkelijk uit de Levant. Zij dreven handel in het Middellandse zeegebied. Ze richtten in het hele gebied steunpunten op. Sardinië nam een speciale plaats in wegens de ligging ten opzichte van Carthago, Spanje, de Rhônedelta en het gebied van de Etrusken. Verder was al in die tijd de mijnstreek rond Iglesias belangrijk voor de winning van metalen, zink en lood. De steden lagen op strategische punten, vaak schiereilanden of eilanden voor de kust, die makkelijk verdedigbaar waren en natuurlijke havens vormden. Na de Feniciërs namen de Puniërs (uit de oorspronkelijk Fenicische kolonie Carthago) in dat deel van de Middellandse zee de macht over. Dit was rond 550 voor Christus. De Puniërs (een verbastering door de Romeinen van het woord voor Feniciërs uit het Grieks, Phoinike) breidden hun invloed uit tot bijna geheel Sardinië. Daarna namen de Romeinen Sardinië over in 238 voor Christus. De Romeinen hadden daarvoor wel een oorlog uitgevochten met Carthago, de Eerste Punische Oorlog. Een jaar na het einde van de oorlog brak er een opstand uit onder de Carthaagse huurlingen. Ze zorgden ervoor dat de Romeinen op vreedzame wijze het eiland konden bezetten. Toen ze Sardinië in handen kregen, kregen ze een redelijk ontwikkelde stedelijke cultuur en infrastructuur in handen. Voor de Romeinen was Sardinië samen met Sicilië en Etrurië de graanschuur voor de stad Rome totdat ze Egypte veroverden. De Punische cultuur bleef vrij sterk op Sardinië, ook onder het Romeinse bestuur. Tharros, Nora, Bithia, Antas en Monte Sirai zijn nu archeologische plaatsen waar de antieke architectuur en stadsplanning nog goed te zien is terwijl Karalis is uitgegroeid tot de huidige hoofdstad van Sardinië, Cagliari.

Giudicati van Sardinië

Locatie van Sardinië binnen Italië

Spiaggia di Portixeddu (Fluminimaggiore-Buggerru)

Na de val van het West-Romeinse Rijk na de Grote Volksverhuizing werd Sardinië onderworpen aan verschillende overheersingen. Vanaf 456 na Christus bezetten de Germaanse Vandalen het eiland vanuit Noord-Afrika, waarna de Byzantijnen het ongeveer 80 jaar later "bevrijdden". Vanaf 711 vielen de Arabieren regelmatig het eiland aan. Om die reden werd in de negende eeuw na Christus Tharros verlaten, na meer dan 1800 jaar bewoning, en het huidige Oristano gebouwd. In de strijd tegen de Arabieren werd de hulp ingeroepen van de maritieme republieken Pisa en Genua. In het begin van de 11e eeuw werd een poging om het eiland te overwinnen gemaakt door moslims in Spanje en Portugal. De enige verslagen van die oorlog zijn afkomstig uit Pisan en Genoese kronieken. De christenen wonnen, maar daarna werd het vorige Sardijnse koninkrijk totaal ondermijnd en verdeeld in vier kleine giudicati: Cagliari (Calari), Arborea (Arbaree), Gallura, Torres of Logudoro

Vanaf 1063 vormde er zich een politiek bestel uniek voor de geschiedenis van Sardinië, waarin het territorium verdeeld werd in Giudicati (afgeleid van rechters). De markantste figuur uit de late Middeleeuwen was Eleanora van Arborea, de vrouw die de grondslag legde voor een wetsbestel dat tot 1827 geldig bleef, de Carta de Logu. In dezelfde periode nam de invloed van de Kroon van Aragón toe totdat de Aragonezen in 1324 na de slag bij Lucocisterna, in een coalitie met Valencianen en koning Sanç van Majorca Sardinië inlijfden. Uit deze tijd stammen de zogenaamde Aragonese torens die langs de kust werden gebouwd ter bescherming van het eiland tegen de Arabieren. Op de plaatsen van de oude Fenicische steden, die op strategische punten liggen, kan men deze torens nog terugvinden, vaak gebouwd met de stenen van de oude bouwwerken. Een mooi voorbeeld van dit hergebruik is nog terug te vinden in de kerk van Santa Giusta bij Oristano waar men de Fenicische stad Othoca heeft teruggevonden.

De Catalaans-Aragonese cultuur was zo sterk dat nu nog rond Alghero het Catalaans als officiële taal erkend is.

Van 1718 tot 1861 (de Risorgimento) vormde Sardinië met Piëmont het Koninkrijk Sardinië. De ontwikkeling van de infrastructuur verliep langzaam. Onder Karel Felix werd de belangrijkste verkeersader van noord naar zuid aangelegd, de Strada Statale die nu nog zijn naam draagt. In 1883 reden de eerste treinen tussen Cagliari en Sassari, de belangrijkste steden van Sardinië. Onder Mussolini werden de moerassen bij Oristano drooggelegd en werd de grondslag gelegd voor de meest succesvolle landbouwgemeenschap op Sardinië, Arborea. Ook stichtte Mussolini Carbonia, zo genoemd vanwege de rijke steenkoolmijnen in dit gebied. In de tijd na de Tweede Wereldoorlog nam het belang van de steenkool af en die van de toeristische sector toe. Pogingen om meer werkgelegenheid te scheppen zijn vaak mislukt doordat de goedkope arbeid de hoge transportkosten niet voldoende kon compenseren.

Sinds 1948 is Sardinië een autonome regio. Met name het noordelijke deel van Sardinië (La Maddalena, Costa Smeralda), en het gebied rond Cagliari is toeristisch flink ontwikkeld.

In de jaren-1970 en jaren-1980 streefde een deel van de bevolking naar de onafhankelijkheid van Sardinië, eventueel samen met het Franse eiland Corsica. De meesten deden dit vreedzaam, maar een militante minderheid richtte de Nationaal Anarchistische Insurrectionistische Organisatie op en pleegde bomaanslagen, sabotage en ontvoeringen. Ten slotte werden de leiders opgepakt en tot lange gevangenisstraffen veroordeeld, zoals Francisco Porcu die levenslang kreeg.

Op het eiland zijn anno 2015 meerdere politieke bewegingen actief die streven naar onafhankelijkheid van Italië. Een ervan stelt zelfs een staatsvorm voor waarin Sardinië een overzees kanton zou worden van Zwitserland: Canton Marittimo.[3]