Gerrit van der Veen

Gerrit van der Veen zette de Persoonsbewijzencentrale op, waar mensen een persoonsbewijs konden bestellen. Dit werd gedaan door leden van Groep 2000, waar Van der Veen zelf lid van was. Er zijn ongeveer 80.000 persoonsbewijzen op deze manier gemaakt op de drukkerij van Frans Duwaer. Tijdens de oorlog hebben dankzij deze activiteiten duizenden mensen arrestatie door de bezetter weten te ontlopen. Het vervalsen van de echte Persoonsbewijzen was een enorme klus, die Gerrit van der Veen op zich nam. Zijn eerste vervalsingen waren nog niet van echt goede kwaliteit, maar al snel vond hij een manier waarop hij het watermerk op een heel precieze wijze kon namaken. Aanvragers van een nieuw persoonsbewijs moesten hier naar draagkracht voor betalen. Mensen met veel geld betaalden veel, mensen met weinig geld kregen het soms voor niks. Gerrit van der Veen was niet uit op winst, hij wilde zo veel mogelijk mensen uit de handen van de Duitsers houden.

Op 10 februari 1943 stichtte Van der Veen brand in het Gewestelijk Arbeidsbureau in Amsterdam aan de Passeerdersgracht 28-32, maar door te weinig brandmiddelen was de schade gering.

In Amsterdam was het voor de bezetters erg eenvoudig om mensen via de goed georganiseerde officiële gemeentelijke persoonsadministratie (bevolkingsregister, nu Basisregistratie Personen) op te sporen. Daarom besloot Van der Veen samen met Willem Arondeus, Rudi Bloemgarten, Johan Brouwer, Sam van Musschenbroek, Coos Hartogh, Henri Halberstadt, Karl Gröger, Guus Reitsma, Koen Limperg, Sjoerd Bakker, Cornelis Leende Barentsen, Willem Beck, Cees Honig, Cornelis Roos en Frieda Belinfante het gebouw van het bevolkingsregister aan de Plantage Middenlaan op te blazen. De aanslag vond plaats op 27 maart 1943. De aanslag lukte gedeeltelijk; er ontstond een brand die door de brandweer bewust slecht werd geblust. Vijftien procent van de administratie was vernietigd, maar er was een duplicaat in Den Haag. Een aantal leden van de verzetsgroep werd opgepakt. Van der Veen zelf wist als enige (nog) uit handen van de Duitsers te blijven. Naast de deur van het adres Plantage Kerklaan 36 is een gedenkplaat aangebracht ter nagedachtenis aan hen, die hiervoor hun leven op het spel hebben gezet.

Op de ochtend van zaterdag 29 april 1944 'kraakten' Gerhard Badrian, Gerrit van der Veen, Verbiest, Hans van Gogh en Frans Meijer zeer succesvol de Landsdrukkerij in Den Haag. Ze namen vellen met in totaal 10.000 persoonsbewijzen mee voor de overbelaste PBC.

In de vroege ochtend van dinsdag 2 mei 1944 ging van der Veen samen met een paar andere verzetsstrijders naar het Huis van Bewaring aan de Weteringschans, waar zijn vrienden opgesloten zaten. Gerrit kon niet leven met de gedachte dat zijn verzetsvrienden waren opgepakt en wilde hen bevrijden. Mede door oververmoeidheid en blootstelling aan continue spanning, begon hij steeds meer risico's te nemen. Elke actie moest nog groter en gevaarlijker zijn dan de vorige.

Ondanks dat zijn medewerkers Gerrit op het hart hadden gedrukt niet naar de Weteringschans te gaan, omdat hij als leider te belangrijk was en hij de groep moest blijven aansturen, weigerde hij thuis te blijven. Zodoende vertrok een handjevol verzetsleden naar de gevangenis om hun kameraden te bevrijden. Een bewaker die in het complot zat deed de poort open. Van der Veen werd verrast door een waakhond, trok zijn pistool en schoot op de hond. Het schot alarmeerde de bewakers. In de chaos die daarna ontstond, werd Van der Veen in zijn rug getroffen door een kogel, die zijn benen verlamde. Hij wist desondanks te ontkomen naar een onderduikadres. De huisarts Julius de Clercq Zubli gaf hem daar eerste medische hulp.

Twee weken later werd hij op zijn onderduikadres – een pand aan de Prinsengracht, waar uitgeverij De Spieghel was gevestigd – alsnog opgepakt. Tegelijk met hem werden uitgeefster Tine van Klooster en zijn gezellin Suzy van Hall gearresteerd. Bij een tweede bezoek aan het onderduikadres werd ook de arts De Clercq Zubli gearresteerd. Deze kwam later in Sachsenhausen terecht. Hij overleefde de oorlog. Omdat de Duitsers bang waren dat andere verzetsleden zouden proberen hun leider te bevrijden, werden er verschillende geruchten verspreid over waar Van der Veen gevangen zat. En waar normaal gesproken een terechtstelling enkele weken na vonnis werd uitgevoerd, werd dit in de zaak van Van der Veen en zijn vrienden al een paar dagen later gedaan. Begin juni 1944 zijn zij in de duinen bij Overveen gefusilleerd. Van der Veen ligt met zijn vrienden begraven op de erebegraafplaats in Overveen.