Palermo (stad)

In de 7e of 8e eeuw v.Chr. stichtten de Feniciërs op de plaats van de stad een kolonie. De stad werd destijds Ziz (bloem) genoemd. De naam verwees naar het vruchtbare land errond. De Grieken, die in Zuid-Italië belangrijke koloniën in bezit hadden, noemden de stad later Panormos, wat Grieks is voor volledige haven, en wat vervolgens onder de Romeinen de Latijnse naam Panormus werd.

In 408, 406 en 391 v.Chr. deden Syracuse en vloten van andere Griekse koloniën pogingen om de stad op de Carthagers te veroveren. Palermo werd in tegenstelling tot veel andere Siciliaanse steden nooit een Griekse stad, maar het lag wel in de buurt van de grens met het Griekstalige oosten. In 275 v.Chr. lukte het Pyrrhus van Epirus toch om de stad een tijdlang te bezetten.

De Romeinen veroverden Palermo tijdens de Eerste Punische Oorlog. Onder keizer Augustus werd Palermo een belangrijke havenstad en vestigden voormalige Romeinse legionairs zich er.

Nadat de Vandalen hun rijk hadden gevestigd in het huidige Tunesië in 429, vielen ze meermalen Sicilië binnen en veroverden ook Palermo. De stad verloor haar belangrijke positie en viel in 535 toe aan het Byzantijnse Rijk.

In 831 veroverden de Arabische Aghlabiden Palermo en werd het een van de belangrijkste steden van het Middellandse Zeegebied. Palermo werd weer een belangrijke haven en een cultureel centrum. De stad werd uitgebreid met nieuwe wijken en vele bouwwerken. Rond 1050 had de stad ongeveer 350.000 inwoners. In het Europa van die tijd hadden alleen Constantinopel en Córdoba meer inwoners.

In 1072 veroverden Normandiërs onder leiding van Rogier I de stad en het Emiraat Sicilië. Aan het begin van de 12e eeuw werd de stad de hoofdstad van het Graafschap Sicilië en vanaf 1130 van het Koninkrijk Sicilië. Ten tijde van de Normandische heerschappij ontstonden vele kerken en paleizen in de Arabisch-Normandische stijl, zoals het kasteel La Zisa, dat lijkt op een Arabisch woestijnkasteel en de kerk San Giovanni degli Eremiti. De culturele bloeitijd onder de Normandiërs zette zich voort na 1194, toen de Hohenstaufen de macht overnamen. Frederik II gaf de stad een nieuwe glans met talrijke paleizen en de stichting van een Siciliaanse dichterschool.

16e-eeuwse kaart van Palermo

Nadat de laatste Hohenstaufse koning gedood werd, nam de Franse Karel van Anjou de stad en het eiland over. Karel verplaatste de hoofdstad van zijn rijk naar Napels. Palermo verloor aan betekenis en de armoede van de bevolking leidde in 1282 tot volksopstand die de Siciliaanse Vespers wordt genoemd. Door deze opstand eindigde het bewind van Karel van Anjou in Sicilië. De woede van de bevolking richtte zich op de Fransen, van wie er alleen al in Palermo 2000 werden gedood.

Na de opstand werd Peter III van Aragón koning van Sicilië. In de daaropvolgende eeuwen zouden verscheidene buitenlandse dynastieën heersen over Sicilië, maar Palermo werd nooit meer hun zetel en zodoende raakte de stad in verval. In 1860 veroverde Garibaldi Palermo op het Koninkrijk der Beide Siciliën en een jaar later ging Sicilië deel uitmaken van het Koninkrijk Italië.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte Palermo zwaar beschadigd. Veel inwoners uit het oude centrum verhuisden naar nieuwbouwwijken aan de stadsrand. Na de oorlog nam de toestroom van mensen van het Siciliaanse platteland enorm toe. Er werden in hoog tempo nieuwbouwwijken gebouwd, die een zeer chaotisch karakter hebben. In de jaren na de oorlog tot aan het einde van de twintigste eeuw werd de stad beheerst door de Cosa Nostra, de Siciliaanse maffia. De stad werd in die tijd opgeschrikt door vele moorden, waaronder die op de rechters Falcone en Borsellino. De antimaffia burgemeester Leoluca Orlando (ambtstijd 1985-2000) zorgde voor een ommekeer door de maffia en de allesoverheersende corruptie te bestrijden. Onder Orlando ontstond een culturele opbloei die wordt gesymboliseerd door de heropening van het Teatro Massimo in 1997.

Vele facetten van de rijke geschiedenis zijn in de stad nog te herkennen aan onder meer de bouwstijl van gebouwen, zoals invloed van Arabieren, Normandiërs, Romeinen en Byzantijnen.

• Museo Archeologico Regionale: archeologisch of oudheidkundig museum
• Ignazio Mormino: museum van kunst en archeologie of oudheidkunde
• Paleontologisch museum
• Regionale galerij van Sicilië (gehuisvest in het Palazzo Abatellis)
• Museo del Risorgimento (gewijd aan Garibaldi en zijn Mille)
• Oratorio del Rosario di San Domenico (stucwerk van Serpotta)
• Oratorio del Rosario di Santa Cita (stucwerk van Serpotta)
• Oratorio di San Lorenzo (stucwerk van Serpotta)
• Teatro Biondo
• Teatro Massimo
• Teatro Politeama
• Porta Felice
• San Domenico, barokkerk
• San Agostino (13e eeuw), kerk
• San Ignazio all'Olivella, barokkerk
• SS.Trinità (La Magione), kerk
• SS.Salvatore, kerk (17e eeuw), vooral gebruikt als auditorium

• Quattro Canti (piazza Vigliena), plein
  • San Giuseppe dei Teatini, barokkerk

• Piazza Pretoria met:
  • Palazzo Pretorio, paleis
  • Fontana Pretoria, indrukwekkende fontein (16e eeuw)

• Piazza Bellini met:
  • Santa Maria dell'Ammiraglio (La Martorana)
  • San Cataldo, Arabisch-Normandische kerk
  • Santa Caterina, kerk met barokinterieur

• Piazza Marina, plein in de wijk Kalsa met vele palazzo's met:
  • Giardino Garibaldi
  • Santa Maria della Catena, kerk
  • Santa Maria dello Spasimo, gotische kerk gebruikt voor tentoonstellingen
  • Museo Internazionale delle Marionette, marionettenpoppenmuseum
  • Santa Maria degli Angeli (La Gancia)
  • Palazzo Abatellis, museum van voornamelijk Siciliaanse (oude) kunst
  • Palazzo Chiaramonte

• Piazza della Vittoria, plein in Zuid-Palermo met:
  • Porta Nuova, poort bekroond door een sierlijke loggia in renaissancestijl
  • Cappella Palatina, kapel met mozaïeken, gelegen in het Palazzo dei Normanni
  • Palazzo dei Normanni, voormalig koninklijk paleis van de Normandiërs, nu zetel van het Siciliaanse Parlement
  • San Giovanni degli Eremiti, Arabisch-Normandische kerk
  • Palazzo Arcivescovile en het Museo Dioceano
  • kathedraal van Palermo, opgetrokken in een mengeling van vele bouwstijlen (1184)

• Catacomben van de Capucijnen
• Ponte dell'Ammiraglio, middeleeuwse brug
• San Giovanni dei Lebbrosi, Arabisch-Normandische kerk
• La Zisa, Arabisch-Normandisch lustslot
• La Cuba, Arabisch-Normandisch lustslot
• La Cubula, klein vierkant bouwwerk in Arabisch-Normandische stijl
• Palazzina Cinese, koninklijk paleis bij het Parco della Favorita
• Villa Malfitano, villa in libertystijl, met schitterende tuin
• Villino Florio, villa in libertystijl
• Monte Pellegrino, 606 meter hoge berg in een natuurpark
• Mondello, buitenwijk

Het heeft een voetbalclub (US Palermo), die in de subtop van de serie A (Italiaanse eerste klasse) en in het UEFA Cup-toernooi gespeeld heeft, en dit na jarenlang te hebben geploeterd in de onderste regionen van de serie B (Italiaanse tweede klasse). Maar sinds 2017 is ze opnieuw gedegradeerd.

US Palermo speelt haar wedstrijden in het Stadio Renzo Barbera. Dit stadion werd gebruikt toen Palermo speelstad was bij het WK voetbal van 1990.

• De gemeente Palermo

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Palermo op Wikimedia Commons.

Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Palermo.