Koninklijke DSM NV

De omzet van DSM was in 2018 ca. € 9 miljard. Ongeveer twee derde van de totale omzet wordt behaald met de verkoop van voedingsingrediënten (Nutrition) en de rest in de divisie Performance Materials. De winstmarges zijn voor beide divisies ongeveer gelijk. In 2018 werd in Nederland 5% van de omzet behaald, in de rest van Europa bijna een derde, 22% in Noord-Amerika en 12% in de Volksrepubliek China.[1]

Over 2017 rapporteerde DSM een boekwinst van 1250 miljoen euro op de verkoop van haar aandelenbelang van 33,5% in Patheon N.V. Koper Thermo Fisher Scientific Inc. betaalde in totaal € 1,5 miljard. In 2018 profiteerde DSM van een brand in een grote vitaminefabriek bij concurrent BASF.[4] De prijzen stegen en DSM kon meer afzetten waardoor het bedrijfsresultaat met zo'n 0,3 miljard euro steeg.[1] Dit effect was tijdelijk en in het vierde kwartaal van 2018 normaliseerde de prijzen weer.

DSM: Omzet en Resultaten 2012-2018

DSM is in 1902 opgericht als staatsbedrijf voor de exploitatie van ondergrondse steenkoolreserves in Limburg. Later zijn daar de productie van ammoniak en kunstmest bijgekomen op basis van bijproducten die vrij kwamen bij het vergassen van steenkool. In 1960 behaalden de Nederlandse steenkoolmijnen een recordproductie van 23 miljoen ton. De kostprijs lag echter hoger dan die van geïmporteerde steenkool. Bovendien werd er een grote gasvondst gedaan in het Groningse Slochteren. Dit leidde tot het regeringsbesluit om de steenkolenmijnen te sluiten. In 1965 werd hiermee begonnen en in 1973 werd de laatste mijn gesloten. In dat jaar werd ook besloten om de afkorting DSM voortaan als naam te dragen.

Na sluiting van de mijnen werd, om de daaruit voortvloeiende werkloosheid tegen te gaan, nieuwe industrie ontwikkeld in Limburg. Een van de zwaartepunten in die ontwikkelingen was de petrochemische industrie die werd opgezet onder de vlag van het oude mijnbouwbedrijf DSM. De naam bleef daarbij behouden. Voor DSM trad hiermee een nieuwe fase in. Al sinds de jaren 1930 had DSM chemische kennis vergaard en de chemische activiteiten sterk uitgebreid. In eerste instantie lag de nadruk sterk op bulkchemicaliën, maar later verschoof de productie meer naar eindproducten zoals plastics en industriële en fijne chemicaliën.

De Nederlandse Staat was tot 1989 de enige aandeelhouder. DSM ging in dat jaar naar de beurs en de Staat verkocht in twee transacties in totaal 69% van de aandelen. In februari 1996 bracht de overheid nogmaals 20% naar de markt en ten slotte werd in maart 1996 het laatste aandelenbelang verkocht.

De geleidelijke verschuiving van activiteiten resulteerde in 2002 in de verkoop van de petrochemische fabrieken aan het Saoedische bedrijf SABIC. In 2007 stopte DSM definitief met de bulkchemie. De onderneming legt zich nu toe op producten die toepassingen vinden in, onder andere, de voedingsmiddelenindustrie, de gezondheidssector, automobielindustrie, verf en bouw.[6]

In de 21e eeuw richt het bedrijf zich in toenemende mate op de opkomende markten in onder andere China en India.

In januari 2012 maakte DSM bekend samen met het Amerikaanse bedrijf POET te investeren in een fabriek voor de productie van bio-ethanol uit maiskolven, bladeren en stengels die op de akkers achterblijven na de oogst. DSM levert zo’n 30 enzymen en een unieke gistsoort om de plantenresten in ethanol om te zetten. De fabriek werd gebouwd in de Amerikaanse staat South Dakota en de productiecapaciteit bedraagt zo'n 75 miljoen liter op jaarbasis. Het betrof een investering van 250 miljoen dollar, gelijk verdeeld over de twee joint venture partners.[7]

In november 2013 splitste DSM een deel van haar farmadivisie DSM Pharmaceuticals Products (DPP) af en bracht deze vervolgens samen met het Amerikaanse private equitybedrijf JLL Partners onder in een joint venture.[8] DSM heeft een aandelenbelang van 49% in de joint venture.[9] Het was al langer bekend dat DSM een partner zocht voor DPP die in 2012 een omzet realiseerde van € 543 miljoen en werk bood aan 2400 mensen.[9] Direct na de oprichting werd de Canadese branchegenoot Patheon opgekocht.[8] De totale waarde van de transactie bedroeg US$ 2,6 miljard waarbij de waarde van DPP was vastgesteld op US$ 670 miljoen.[9] De nieuwe combinatie gaat verder als DPx en had in 2014 een omzet van $ 2 miljard en telde zo’n 8300 werknemers wereldwijd.[10] In juli 2016 kreeg Patheon een beursnotering aan New York Stock Exchange.[11] DSM verkocht bijna 5 miljoen aandelen voor ruim US $ 100 miljoen.[11] Het chemiebedrijf houdt 53,5 miljoen aandelen en tegen de introductiekoers van $ 21 komt de totale waarde op ruim US$ 1 miljard uit.[11] DSM’s partner in Patheon, JLL Partners, verkocht geen aandelen. Na de verkoop is het belang van DSM in Patheon gedaald naar 34%.[11] Medio mei 2017 maakte Thermo Fisher Scientific een bod bekend op heel Patheon.[12] Thermo Fisher betaalt US$ 7,2 miljard, inclusief US$ 2 miljard aan schulden, of US$ 35 per aandeel. Bij dit bod vertegenwoordigt het belang van DSM in Patheon een waarde van US$ 1,7 miljard.

In maart 2015 kondigden DSM en CVC Capital Partners een samenwerkingsverband aan.[13] DSM brengt de activiteiten in van de onderdelen Polymer Intermediates (caprolactam en acrylonitril, beide zijn grondstoffen zijn voor nylon en plastics) en Composite Resins in. DSM vindt deze cyclische activiteiten niet meer bij het bedrijf passen en krijgt een minderheidsbelang van 35% in de nieuwe onderneming.[13] CVC krijgt een aandelenbelang van 65%. De pro-forma omzet aan derden van het nieuwe bedrijf bedroeg zo’n € 2,1 miljard in 2014 en telde 1950 werknemers.[13] Op 31 juli 2015 werd deze transactie afgerond en kreeg het onderdeel de naam ChemicaInvest.

• 1902: Oprichting Staatsmijnen
• 1906: Eerste kolen van mijn Staatsmijn Wilhelmina
• 1906: Nieuw hoofdkantoor in Heerlen
• 1913: Mijnbouwactiviteiten in Staatsmijn Emma en Staatsmijn Hendrik
• 1919: De cokesfabriek Emma (of Emma I) te Treebeek vormt het begin van de chemische activiteiten van DSM
• 1921: Fabriek Emma levert eerste gas aan gemeente Sittard
• 1926: Ingebruikname Staatsmijn Maurits te Geleen, een mijn voor delving van vetkool. Deze zou uitgroeien tot de grootste kolenmijn in Europa
• 1927: DSM start met de bouw van een kunstmestfabriek in Geleen, het Stikstof Bindings Bedrijf (SBB)
• 1928: Oprichting eigen gasdistributiebedrijf
• 1929: Ingebruikname cokesfabriek Maurits te Geleen
• 1930: Productie eerste kunstmest
• 1939: Bouw Centraal Laboratorium te Geleen onder leiding van Gerrit Berkhoff
• 1945: Cokesproductie alleen nog in Staatsmijn Maurits
• 1945: Sluiting van cokesfabriek Emma
• 1947: DSM richt kennisdochter Stamicarbon op voor het beheer van patenten
• 1951: Begin bouw cokesfabriek Emma II te Beek
• 1952: Start productie Caprolactam
• 1954: Sluiting cokesfabriek Emma I (29 juli)
• 1954: Opening cokesfabriek Emma II (15 oktober)
• 1956: Start productie ureum
• 1959: Eerste hogedruk polyetheenfabriek in gebruik
• 1963: Eerste naftakraker van DSM (NAK 1) wordt in gebruik genomen
• 1962: Bouwwerkzaamheden aan nieuwe Staatsmijn Beatrix worden gestopt
• 1964: DSM bouwt eerste melaminefabriek
• 1965: In Flixborough verrijst DSM Caprolactamfabriek
• 1966: Besluit om de mijn Maurits te sluiten
• 1967: De Staatsmijnen worden verzelfstandigd tot de "NV Nederlandse Staatsmijnen".
• 1968: Sluiting cokesfabriek Maurits (5 april) en Emma II (18 december); cokesproductie dan definitief gestopt
• 1969: Opsplitsing organisatie in 6 divisies
• 1972: Oprichting Unie van Kunstmestfabrieken (UKF)
• 1973: De laatste steenkoolmijn wordt gesloten
• 1974: Start productie ABS-fabriek
• 1975: Er vallen 14 doden door een explosie van de naftakraker NAK 2 als gevolg van een breuk in de leiding[14]
• 1976: DSM neemt eerste PP-fabriek in gebruik
• 1973: DSM begint met verkoop van DL-fenylglycine aan Gist-Brocades
• 1983: Oprichting van DSM Resins
• 1987: DSM neemt Andeno over
• 1988: Start productie zoetstof aspartaam
• 1989: DSM naar de beurs
• 1989: DSM neemt het Amerikaans Copolymer Rubber & Chemical Corporation over
• 1990: Start productie Stanyl
• 1990: Oprichting DSM Elastomers
• 1990: Bouw eerste Dyneema-fabriek
• 1991: Overname ACF Chemie Explosie Bij DSM in de Botlek Rotterdam
• 1992: DSM Engineering Plastics Emmen ontstaat
• 1993: Overname fijnchemie van Bristol-Myers Squibb
• 1996: Onderbrengen van DSM Utilities in EDEA
• 1996: De Nederlandse Staat verkoopt haar laatste aandelen DSM.
• 1997: Overname Vestolen in Gelsenkirchen
• 1997: Verkoop van Curver aan Rubbermaid Inc.
• 1998: Overname Gist-Brocades
• 1998: Divisies Gist-Brocades opgenomen in cluster Life Science Products
• 2000: DSM kondigt strategie Vision 2005 aan met o.m. de divestering van de Petrochemie.
• 2000: Overname Amerikaanse bedrijf Catalytica Pharmaceuticals
• 2001: Verkoop van DSM Engineering Plastic Products aan Quadrant en EBN aan de Nederlandse staat
• 2002: Overdracht DSM Petrochemicals aan SABIC
• 2002: DSM viert zijn 100-jarig bestaan
• 2002: DSM krijgt predicaat Koninklijk
• 2003: Acquisitie van Roche Vitamins & Fine Chemicals Division
• 2005: Acquisitie van NeoResins (onderdeel van Avecia)
• 2005: Verkoop van DSM Bakery Ingredients aan Gilde Investment Management
• 2006: DSM stopt productie zoetstof aspartaam
• 2007: DSM spreekt het voornemen uit de bulkchemie te verkopen en gaat zich toeleggen op voedings- en gezondheidsproducten en hoogwaardige materialen
• 2008: DSM start met de verkoop van diverse bulkchemie businessgroepen. Caprolactam en Acrylonitril zullen vooralsnog als enige bulkchemiefabrieken bij DSM blijven.
• 2008: DSM kondigt een recordjaar aan. De winstverwachting wordt bijgesteld naar € 1,08 miljard.
• 2008: DSM wordt getroffen door de economische crisis. DSM legt diverse fabrieken stil en de winstverwachting wordt naar beneden bijgesteld naar 1 miljard euro.
• 2009: DSM verkoopt Stamicarbon aan Maire Tecnimont (€ 38 miljoen).
• 2010: DSM verkoopt AGRO en Melamine aan Orascom Construction Industries (OCI) (zie ook: OCI Nitrogen) (€ 310 miljoen).
• 2010: DSM verkoopt Elastomeren (rubber) aan Lanxess (€ 310 miljoen).
• 2011: Overname Martek en joint venture in Antibiotica met Sinochem.[15]
• 2011: DSM verandert logo.
• 2012: Overname Kensey Nash. Dit Amerikaanse bedrijf is actief op het vlak van regeneratieve geneesmiddelen en versterkt daarmee DSM's biomedische activiteiten. Het bod bedraagt € 255 miljoen.
• 2012: Overname Tortuga (Animal Nutrition and Health) in Brazilië.
• 2012: Overname Fortitech (Human Nutrition and Health) in de VS.
• 2013: DSM richt samen met private-equity investeerder JLL een nieuw farmabedrijf op (DPx Holdings) en brengt DSM Pharmaceutical Products daarin onder. DPx Holdings wordt later hernoemd in Patheon.[16]
• 2015: DSM richt samen met private-equity investeerder CVC een nieuw bedrijf op (ChemicaInvest) en brengt de divisies Polymer Intermediates (acrylonitril en caprolactam) en Composite Resins daarin onder. De acrylonitrilgroep gaat vanaf dan verder onder de naam AnQore.[17], de caprolactamdivisie als Fibrant[18] en de composite resins business als Aliancys[19]
• 2017: DSM verkoopt minderheidsbelang in Patheon (voormalige DPx) aan Thermo Fisher Scientific Inc.[20]
• 2017: DSM neemt een minderheidsbelang in het Amerikaanse biotechbedrijf Amyris en gaat een langdurige samenwerking aan. Een Braziliaanse productielocatie wordt van Amyris overgenomen.[21]