Spoorlijn Berlijn - Lehrte

Elbebrug Hämerten bij Stendal (2010)

De huidige spoorlijn is 231 kilometer lang en loopt vanaf Berlin Hauptbahnhof in westelijke richting naar Berlin-Spandau, vanaf hier verder via Rathenow, Stendal, Oebisfelde, Wolfsburg en Gifhorn. In Lehrte takt de lijn aan op de spoorlijn Hannover - Braunschweig in de richting van Hannover.

De Lehrter Bahn is tussen Oebisfelde en Lehrte uitgebouwd als hogesnelheidslijn. Tussen Berlijn en Oebisfelde is de hogesnelheidslijn naast en over het tracé van de Lehrter Bahn gebouwd. Op deze lijn is de maximumsnelheid 250 km/h.

Bij de aansluiting op de nieuwe Berlijnse Ringbahn ontstond in 1879 bij Fürstenbrunn een verbinding naar het goederenstation Charlottenburg-Westend (tegenwoordig Westend). Deze verbinding werd in 1882 als Lehrter Stadtbahnanschluss naar station Berlin-Charlottenburg verlegd, om een verknoping voor reizigerstreinen met de nieuwe Berlijnse Stadtbahn mogelijk te maken. Met hetzelfde doel kwam ook in 1882 voor de Hamburger Bahn de Hamburger Stadtbahnanschluss tussen Ruhleben en station Berlin-Charlottenburg in gebruik.

Door de nationalisering konden de parallel liggende netwerken en het verkeer in Berlijn en Spandau op de Hamburger en Lehrterbahn samengevoegd en heringericht worden:

• Verplaatsen van het reizigersverkeer van de Hamburger Bahnhof naar de Lehrter Bahnhof en het sluiten van de Hamburger Bahnhof in oktober 1884;
• Samenvoegen van goederenstations in Berlijn tot "Berlin Hamburger u Lehrter Gbf" kort "Berlin H u L", tot mei 1893;
• Herstructureren van de stations langs de Lehrer en Hamburger Bahn in Spandau naar een goederenstation ten westen van de Havel en een reizigersstation ten oosten van de Havel tussen 1888 en 1892. Enkele jaren hiervoor (1885) werd er een goederenspoor gebouwd, om buiten Berlijn een verbinding tussen beide spoorlijnen mogelijk te maken;
• Gelijktijdig werden beide spoorparen tussen Berlijn en Spandau niet meer naar richting gebruikt (Hamburg, Lehrte) maar naar reizigers- en goederenverkeer. De sporen van de Lehrter Bahn worden sindsdien gebruikt door uitsluitend goederentreinen. In de omgeving van het uitgebreide station Moabit kwam het met de samenhang van de uitbreiding van de Ringbahn naar vier sporen tot eveneens grote veranderingen.

Op het station Putlitzstraße vond vanaf 1898 het overstappen plaats tussen de Noordringtreinen en de voorstedelijke treinen Spandau - Berlijn Lehrter Bahnhof. Daarnaast werd er aan de Lehrter Bahn nog een aantal stations geopend, namelijk:

• Staaken (1900);
• Fürstenbrunn (1905) voor de werknemers in Siemensstadt;
• Jungfernheide (1908).

In de jaren '80 waren er plannen, de Lehrter Bahn tot een hogesnelheidslijn (HSL) voor het transitverkeer tussen West-Duitsland en West-Berlijn uit te bouwen. Parallel zou het bestaande spoor van de Lehrter Bahn voor het treinverkeer binnen de DDR beschikbaar blijven, maar er zouden geen verbindingen tussen de spoorlijnen komen.

Dat dit basisplan voor de pas in 1998 in gebruik genomen HSL was, is tegenwoordig nog merkbaar. De ICE's rijden 250 km/h op de nieuwe hogesnelheidslijn en de regionale dieseltreinen op de oorspronkelijke Lehrter Bahn maximaal 120 km/h. De stations die aan de geëlektrificeerde HSL liggen (bijv. station Groß Behnitz), kunnen niet door elektrische regionale treinen gebruikt worden, omdat het derde spoor niet geëlektrificeerd is.

Tussen kilometer 150 en 157 (Mieste - Miesterhorst) werden bij de bouw van de HSL al betonnen masten geplaatst voor de bovenleiding, alleen de bovenleiding werd niet geïnstalleerd. Doordat de uitbreidingen van de bestaande spoorlijn steeds meer gereduceerd werden, bleef ook de elektrificatie van de bestaande spoorlijn uit tussen Oebisfelde en Wustermark (met uitzondering van Stendal).

Stationsgebouw van het oude station Spandau (tot 1997), tegenwoordig S-Bahn-station Berlin-Stresow (2011)

Station Spandau West en het goederenstation Spandau (1986)

De staag gegroeide langeafstands-, voorstedelijke en goederentreinen maakte een grondige verbouwing van het emplacement van Spandau tussen 1905 en 1912 noodzakelijk. Ook moesten de faciliteiten voor het goederenverkeer, die voor vele Berlijnse emplacementen te klein geworden waren, naar buiten worden verplaatst.

Tussen Ruhleben en het goederenstation Spandau werden de oude, voor het laatst door goederentreinen gebruikte tracé van de Lehrter Bahn gesloopt en door zes à acht sporige lijnen op een spoordijk gebouwd. Deze spoordijk volgde het tracé van de Hamburger Bahn. De langeafstands-, voorstedelijke en goederentreinen kregen eigen sporen.

Westelijk van het goederenstation van Spandau (Spandau West) ontstond in 1908 nieuwe reizigerstreinsporen voor de Lehrter Bahn, die bij de gemeentegrens van Staaken van de Hamburger Bahn aftakte. De al ten oosten van Spandau aftakkende sporen (oorspronkelijke sporen van de Lehrter Bahn) werden sindsdien alleen door goederentreinen gebruikt. Naast de goederentreinen naar Hannover namen ook goederentreinen naar Hamburg gebruik van deze sporen. In 1909 kwam het Rangeerstation Wustermark in gebruikt, die het rangeren van Spandau en deels van Moabit en "H u L" overnam. In 1911 werd het goederenstation Ruhleben voor diverse spoorlijnen geopend.

Gelijktijdig werd voor het groeiende voorstedelijke verkeer met de Berlijnse Stadtbahn een speciale spoor ingericht en tot het nieuwe Vorortbahnhof Spandau West (geopend 1910) ten westen van de Havel verlengd. In 1911 kwam de Spandauer Vorortbahn, die vanaf station Heerstraße van de Hamburger Stadtbahnanschluss afbuigt en via de stations Rennbahn (al in 1909 geopend) en Pichelsberg loopt, volledig in bedrijf.

Bij het verleggen van de Stadtbahnanschluss tussen Heerstraße en station Charlottenburg naar het zuidwesten kreeg ook deze lijn zijn eigen voorstedelijke sporen. In augustus 1928 werd het elektrische S-Bahn-verkeer naar Spandau in gebruik genomen. Alhoewel de S-Bahn vroeger naar Wustermark gepland was, kreeg de S-Bahn eerst in 1951 een verlenging naar Staaken. In 1980 werd de S-Bahn verkort tot Spandau, de S-Bahn keerde niet meer terug in Staaken.

De Deutsche Bahn verzorgt het personenvervoer op dit traject met ICE, IC, RE en RB treinen. De Ostdeutsche Eisenbahn en enno verzorgen het vervoer met RE en RB treinen.

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Berlin Hbf

DB 6134, spoorlijn tussen Berlin Hauptbahnhof en Berlin Südkreuz

DB 6171, spoorlijn tussen de aansluiting Berlin-Wedding en Berlin Südkreuz

Berlin-Moabit

DB 6097, spoorlijn tussen Berlin Moabit W381 - W361

DB 6106, spoorlijn tussen Hamburger und Lehrter Bf en Berlin-Moabit

DB 6170, spoorlijn tussen Berlin-Moabit en Berlin-Moabit (ringbaan)

Aansluiting Berlin Wiesendamm

DB 6179, spoorlijn tussen aansluiting Berlin-Charlottenburg en Wustermark

Berlin-Spandau

DB 6025, spoorlijn tussen Westkreuz en Berlin-Spandau

DB 6100, spoorlijn tussen Berlijn en Hamburg

DB 6109, spoorlijn tussen Berlin Ostbahnhof en Berlin-Spandau

DB 6179, spoorlijn tussen aansluiting Berlin-Charlottenburg en Wustermark

DB 6185, spoorlijn tussen Berlin-Spandau en Oebisfelde

Wustermark Rangierbahnhof

DB 6103, spoorlijn tussen Wustermark Awf en Wustermark Rbf Wot

DB 6104, spoorlijn tussen Priort en Wustermark

DB 6108, spoorlijn tussen Wustermark Rangierbahnhof W 386 en W 46

DB 6179, spoorlijn tussen aansluiting Berlin-Charlottenburg en Wustermark

Wustermark

DB 6102, spoorlijn tussen de aansluiting Wustermark Awf en Wustermark W45

DB 6105, spoorlijn tussen Priort en Nauen

DB 6108, spoorlijn tussen Wustermark Rangierbahnhof W 386 en W 46

DB 6506, spoorlijn tussen de aansluiting Wustermark Awn en de aansluiting Wustermark Awb

Neugarten

DB 6888, spoorlijn tussen Neugarten en Ketzin

Rathenow

DB 6512, spoorlijn tussen Brandenburg Hbf en Neustadt (Dosse)

Großwudicke

DB 6873, spoorlijn tussen Großwudicke en Rathenow Nord

Schönhauser Damm

DB 6882, spoorlijn tussen Schönhauser Damm en Hohengöhren

Schönhausen (Elbe)

DB 6885, spoorlijn tussen Genthin en Schönhausen

DB 6887, spoorlijn tussen Schönhausen (Elbe) en Sandau

aansluiting Bindfelde

DB 6427, spoorlijn tussen de aansluiting Staffelde en de aansluiting Bindfelde

DB 6428, spoorlijn tussen de aansluiting Staffelde en de aansluiting Bindfelde

Stendal

DB 6401, spoorlijn tussen Stendal en Wittenberge

DB 6402, spoorlijn tussen Maagdenburg en Stendal

DB 6894, spoorlijn tussen Stendal en Tangermünde

DB 6895, spoorlijn tussen Stendal Ost en Stendal Vorbahnhof

DB 6897, spoorlijn tussen Stendal en Arendsee

DB 6899, spoorlijn tussen Stendal en Uelzen

aansluiting Nahrstedt

DB 6185, spoorlijn tussen Berlijn en Oebisfelde

Gardelegen

DB 6906, spoorlijn tussen Haldensleben en Gardelegen

DB 6991, spoorlijn tussen Gardelegen en Kalbe (Milde)

Oebisfelde

DB 1945, spoorlijn tussen Helmstedt en Oebisfelde

DB 1951, spoorlijn tussen Velpke en Oebisfelde

DB 6185, spoorlijn tussen Berlijn en Oebisfelde

DB 6399, spoorlijn tussen Oebisfelde en Fallersleben

DB 6409, spoorlijn tussen de aansluiting Glindenberg en Oebisfelde

DB 6900, spoorlijn tussen Oebisfelde en Salzwedel

DB 9175, spoorlijn tussen Wittingen en Oebisfelde

aansluiting Grafhorst

DB 1952, spoorlijn tussen Schandelah en de aansluiting Grafhorst

Vorsfelde

DB 6399, spoorlijn tussen Oebisfelde en Fallersleben

Fallersleben

DB 1953, spoorlijn tussen Braunschweig-Gliesmarode en Fallersleben

DB 1955, spoorlijn tussen Fallersleben en Werkbahnhof VW Wolfsburg

DB 1956, spoorlijn tussen Weddel en Fallersleben

DB 6399, spoorlijn tussen Oebisfelde en Fallersleben

Gifhorn

DB 1902, spoorlijn tussen Braunschweig Hbf en Gifhorn

DB 1962, spoorlijn tussen Gifhorn en Wieren

Plockhorst

DB 1772, spoorlijn tussen Celle en Braunschweig Hbf

DB 1723, spoorlijn tussen Plockhorst en Peine

Lehrte

DB 1720, spoorlijn tussen Lehrte en Cuxhaven

DB 1730, spoorlijn tussen Hannover Hbf en Braunschweig Hbf

DB 1734, spoorlijn tussen Hannover Hbf en Lehrte

DB 1770, spoorlijn tussen Lehrte en Nordstemmen

• Peter Bley: 150 Jahre Eisenbahn Berlin-Hamburg. alba-Verlag, Düsseldorf 1996, ISBN 3-87094-229-0.
• Bernd Kuhlmann: Bahnknoten Berlin. Verlag GVE, Berlin 2006, ISBN 3-89218-099-7.
• Alfred von der Leyen (ed.): Berlin und seine Eisenbahnen – 1846-1896. Nachdruck, Verlag Aesthetik und Kommunikation, Berlin 1982, ISBN 3-88245-106-8.
• Eisenbahnatlas Deutschland. Schweers + Wall, Aachen 2014, ISBN 978-3-89494-145-1.
• Wolfgang Philipps: „Die beste Verbindungslinie zwischen dem Osten und dem Westen.“ Politische Hintergründe der Berlin-Lehrter Eisenbahn. In: Lehrter Land & Leute: Magazin zur Geschichte, Kultur und Heimatkunde, Bd. 42, p. 15–17.

Zie de categorie Berlin–Lehrte railway line van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.