Regering-Harmel

Premier Pierre Harmel legde een berperkte en onuitgegeven structuur voor aan André Molitor, die op dat moment aan het hoofd stond van het kabinet van koning Boudewijn. Deze nieuwe structuur bestnd uit een hiërarchische strcutuur door de omvang van de overheid te verminderen. Het nieuwe kabinet zou vijf tot acht ministers bijeenbrengen die zich met specifieke sectoren zouden bezighouden. Maar Molitor verwierp het idee van een kleinere overheid en de regering-Harmel zou uiteindelijk 20 ministers en 7 ministers-staatssecretarissen tellen.

De regering-Harmel telde voor de eerste keer een vrouwelijke minister. Marguerite De Riemaecker-Legot (CVP/PSC) werd minister van Gezin en Huisvesting.

• Op 10 augustus 1965 wordt Elie Van Bogaert (BSP/PSB) minister-staatssecretaris van Nationale Opvoeding.

Op 28 juli 1965 werd de eerste ministerraad gehouden. Pierre Harmel besefte dat zijn kabinet in grote financiële problemen verkeerde. De minister van Financiën Gaston Eyskens (CVP/PSC) legde uit dat de overheidsuitgaven beperkt moesten worden. De Waalse socialisten daarentegen waren huiverig om de overheidsuitgaven te beteugelen, met name voor de gezondheidszorg en de sociale sector. Het ABVV deelde deze mening. Maar op [[9 november 1965 legde Harmel uit dat er nieuwe belastingen nodig zouden zijn om de begroting in evenwicht te brengen.

Twee verbrande auto's van de gendarmerie voor de mijn van Zwartberg

De door de EGKS opgelegde sluiting van de mijnen had vooral gevolgen voor de Waalse mijnen. Maar het programma ter consolidering van de overheidsfinanciën had ook gevolgen voor de Limburgse mijnen, wat leidde tot een staking van de mijnwerkers van Zwartberg. Op 27 januari 1966 begon een staking die leidde tot de dood van twee demonstranten na een politieoptreden. Deze verstoringen verzwakten de regering.

Artsen en onderlinge waarborgmaatschappijen waren beide gekant tegen de maatregelen om de subsidies van de sociale zekerheid te matigen. De artsen wilden dat voor elke medische dienst die werd verleend in een ziekenhuis of instelling die tegen een vast tarief werkte, een eigen bijdrage van 30 BF aan de patiënten werd opgelegd. Door middel van dit beleid proberden de artsen mensen bewust te maken van de kosten van de gezondheidszorg en het belang van het niet verspillen van geld. Zij wilden de waarde van hun beroep verhogen door meer geld te verdienen volgens hun diensten. Maar zeven socialistische poliklinieken weigeren, deze door artsen voorgestelde nomenclatuur, toe te passen. Het conflict kon niet opgelost worden door een akkoord tussen de christendemocraten en de socialisten.

De christendemocraten en socalisten konden maar geen akkoord sluiten rond de eigen bijdrage. Hierdoor bood premier Pierre Harmel zijn ontslag aan koning Boudewijn.

Maar de koning weigerde in het begin het ontslag en schreef hem een brief waarin hij de premier aanspoorde om niet op te geven door zo'n nutteloze kwestie. In zijn brief gaf de koning ook een les in parlementaire democratie aan Harmel en alle andere ministers. De koning schreef: Ik kan het aftreden van deze regering niet aanvaarden... Ik nodig u uit... een nieuwe poging te doen om een oplossing voor het probleem te vinden en deze oplossing onverwijld ter goedkeuring aan de Kamers voor te leggen.

Na veel moeite slaagde Harmel er dan toch in om een akkoord te bereiken rond de eigen bijdrage. Maar er was geen akkoord om de situatie van de zeven socialistische poliklinieken te bevriezen, zodat zij het pakket konden blijven toepassen. Daarom boden de socialistische ministers op 10 februari 1966 hun ontslag aan. Harmel legde vervolgens het definitieve ontslag van zijn regering voor aan de Koning. Dit was het einde van Harmel's kortstondige kabinet, waarvan Paul-Henri Spaak later zou zeggen dat hij nooit had begrepen waarom het was gevallen omdat een regering niet kan struikelen voor 30 BF.

Na het ontslag van de regering begon de kritiek erond te stijgen. Veel van de kratiek kwam van partijgenoten van Harmel. Met name van Paul Vanden Boeynants: Ik was een groot voorstander van de Harmel-kandidatuur... Ik bewonderde hem. Omdat ik nooit met hem in de regering heb gezeten, was ik me niet bewust van zijn zwakke wil, zijn viscerale angst om mensen te shockeren en te kwetsen. Het was een vergissing. De man is te welgemanierd en te hoffelijk om premier te zijn. In sommige gevallen moet een regeringsleider onbeschoft en wreed zijn en niet langer een discussie accepteren. Hij moet tegen zijn ministers kunnen zeggen: "Ik heb uw palaver gehoord, nu is hier mijn beslissing. Wie het er niet mee eens is, moet ontslag nemen". De drie belangrijkste voorwaarden om een goede premier te zijn waren volgens Vanden Boeynants: Eén, hij moet weten hoe hij moet zweren. Twee, hij moet zijn vuist op tafel kunnen leggen. Drie, hij mag geen universiteitsprofessor zijn.

Wilfried Martens was een van de mensen die de val van de overheid van binnenuit had meegemaakt: Harmel bracht eerst alle kabinetsleden op zaterdagochtend bij elkaar, maar besloot daarna terug te keren naar de vijfdaagse week om het weekend te besteden aan bezinning en lezen. De structuur van de overheid...was vrij theoretisch. Geldig in theorie, maar niet in de praktijk. Bovendien was Harmel geen manager. Hij was een regeringsleider vol idealen en enthousiasme, maar dat is niet genoeg. Persoonlijk vond ik hem erg aardig. Het moet ook gezegd worden dat hij de onmogelijke taak had om de CVP-BSP samenwerking in stand te houden. Ik dacht dat het alleen maar "35" kon breken.

Jean-Pierre Grafé schrijft ook over de eerste minister: De nauwgezetheid en intellectuele eerlijkheid van minister Harmel betekende dat hij soms terughoudend was om snel te arbitreren over complexe politieke kwesties uit angst voor het begaan van een fout of onrechtvaardigheid. De redenen voor zijn aarzelingen werden door sommige van zijn collega-ministers niet altijd begrepen.

Belgische regeringen

1830-1918: Voorlopig Bewind · De Gerlache · Lebeau I · De Mûelenaere · Goblet d'Alviella · De Theux de Meylandt I · Lebeau II · Nothomb · Van de Weyer · De Theux de Meylandt II · Rogier I · De Brouckère · De Decker · Rogier II · Frère-Orban I · D'Anethan · Malou I · Frère-Orban II · Malou II · Beernaert · De Burlet · De Smet de Naeyer I · Vandenpeereboom · De Smet de Naeyer II · De Trooz · Schollaert · De Broqueville I 1918-1995: Cooreman · Delacroix I · Delacroix II · Carton de Wiart · Theunis I · Van de Vyvere · Poullet-Vandervelde · Jaspar I · Jaspar II · Renkin · De Broqueville II · Theunis II · Van Zeeland I · Van Zeeland II · Janson · Spaak I · Pierlot I · Pierlot II · Pierlot III · Pierlot IV · Pierlot V · Pierlot VI · Van Acker I · Van Acker II · Spaak II · Van Acker III · Huysmans · Spaak III · Spaak IV · G. Eyskens I · Duvieusart · Pholien · Van Houtte · Van Acker IV · G. Eyskens II · G. Eyskens III · G. Eyskens IV · Lefèvre · Harmel · Vanden Boeynants I · G. Eyskens V · G. Eyskens VI · Leburton I · Leburton II · Tindemans I · Tindemans II · Vanden Boeynants II · Martens I · Martens II · Martens III · Martens IV · M. Eyskens · Martens V · Martens VI · Martens VII · Martens VIII · Martens IX · Dehaene I 1995-heden: Dehaene II · Verhofstadt I · Verhofstadt II · Verhofstadt III · Leterme I · Van Rompuy · Leterme II · Di Rupo · Michel I · Michel II · Wilmès I · Wilmès II Gerelateerd: Lijst van Belgische regeringen · Lijst van premiers van België · Lijst van vicepremiers van België · Regeringsformatie in België