Gaston Eyskens

Eyskens was de zoon van de handelsreiziger Antonius Franciscus Eyskens (1875-1948) en Maria Voeten (1872-1960). Hij trouwde in 1931 met Gilberte Depetter (1902-1981), dochter van de schepen van Leuven Emile De Petter (1868-1923). Ze kregen twee zonen, Mark Eyskens, hoogleraar en eveneens gewezen eerste minister en Erik Eyskens (Leuven 20 juli 1935 - Antwerpen 31 augustus 2008), chirurg en hoogleraar.

Op 18 september 1973 werd Eyskens in de erfelijke adelstand opgenomen, met de titel van burggraaf, overdraagbaar op de oudst geborene erfgenaam. Hij nam als wapenspreuk Voor 't volk.

Eyskens studeerde af aan de Katholieke Universiteit Leuven, in 1930 als doctor in de handelswetenschappen en in 1931 als licentiaat in de politieke en sociale wetenschappen. In 1927 behaalde hij een Master of Science aan de Columbia Universiteit in New York.

Eyskens doceerde van 1931 tot 1975 zelf aan de Katholieke Universiteit Leuven en in 1934 werd hij gewoon hoogleraar. Van 1966 tot 1967 was hij ook decaan van de Faculteit economische en sociale wetenschappen van de KU Leuven en was hij van 1956 tot 1975 voorzitter van het Centrum voor Economische Studies. Hij was ook lid van de Algemene Raad van de KU Leuven. Eveneens was hij van 1954 tot 1962 beheerder van de Universiteit Lovanium in Leopoldstad (Kinshasa). Daarnaast was hij van 1930 tot 1933 docent aan de Sociale Hogeschool van Heverlee, van 1957 tot 1959 aan de KU Leuven docent aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, de School voor Politieke en Sociale Wetenschappen en aan de Speciale Scholen voor ingenieurs.

De inbreng van Eyskens in het economische denken situeerde zich voornamelijk in het bestuderen en promoveren van streekeconomische problemen en oplossingen.

Hij ontving academische eretitels, zoals onder meer:

• doctor honoris causa van de Columbia Universiteit (New York);
• doctor honoris causa van de Universiteit van Keulen;
• doctor honoris causa van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.

Tijdens zijn studies aan de KU Leuven was Eyskens lid van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond. Tijdens zijn academische loopbaan was hij van bij de oprichting lid van de commissie die de vernederlandsing van de colleges aan de Leuvense universiteit doorvoerde. Ook was hij actief in flamingantische organisaties zoals het Davidsfonds, het Vlaams Economisch Verbond en de Katholieke Vlaamsche Landsbond. Samen met andere Leuvense hoogleraren maakte Eyskens eveneens deel uit van de groep Nieuw Vlaanderen en van de redactieraad die het gelijknamige weekblad Nieuw Vlaanderen uitgaf, dat vanaf 1934 verscheen.

Van 1932 tot 1936 en van 1939 tot 1972 was Eyskens de voorzitter van de ACW-afdeling van het arrondissement Leuven en hij was eveneens lid van het nationaal hoofdbestuur van de organisatie. Via het ACW verzeilde hij in de Katholieke Partij. Van 1934 tot 1935 was Eyskens kabinetschef bij de ministers Edmond Rubbens en Philip Van Isacker.

Hij werd actief in de Katholieke Vlaamse Volkspartij, de Vlaamse afdeling van de Katholieke Partij, en was medeonderhandelaar en ondertekenaar van het beginselakkoord dat het KVV in oktober 1936 sloot met het VNV. Dit akkoord bleef echter zonder gevolgen wegens het verzet van de kerk en het ACW. Nadat Eyskens een spreekverbod kreeg op politieke vergaderingen, trok hij zich terug uit de redactieraad van Nieuw Vlaanderen en uit de bestuursorganen van het ACW en de Katholieke Partij.[1]

In 1939 werd Eyskens voor het arrondissement Leuven verkozen in de Kamer van volksvertegenwoordigers, een functie die hij uitoefende tot in 1965. Daarna was hij van 1965 tot 1973 senator voor het arrondissement Leuven. Op het einde van zijn politieke carrière, in de periode december 1971-juni 1973, had hij als gevolg van het toen bestaande dubbelmandaat ook zitting in de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, die op 7 december 1971 werd geïnstalleerd en de verre voorloper is van het Vlaams Parlement.

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vluchtte Eyskens met zijn gezin naar Frankrijk, waar hij deelnam aan de parlementaire vergadering in Limoges, die de houding van koning Leopold III in de oorlog afkeurde. In september 1940 keerde hij terug naar Leuven. Na een korte schorsing door de Duitse bezetter kon Eyskens zijn academische activiteiten verderzetten.

Tijdens zijn leven bekleedde Eyskens, buiten zijn politieke activiteiten, talrijke functies (bezoldigd of honorair), zoals:

• van 1936 tot 1945 commissaris-revisor, van 1973 tot 1974 beheerder en van 1974 tot 1981 voorzitter van de Kredietbank, tegenwoordig een onderdeel van de KBC;
• bestuurslid van de Belgische Vereniging voor de Volkenbond van 1931 tot 1940;
• van 1935 tot 1937 beheerder en van 1937 tot 1940 lid van de raad van advies en controle van de Nationale Delcrederedienst;
• commissaris van de Antwerpse Diamantbank van 1937 tot 1945;
• voorzitter en van 1937 tot 1952 beheerder van het VEV in het arrondissement Leuven;
• ondervoorzitter van de Nationale Commissie voor de Economische Ontwikkeling van Belgisch Kongo en Ruanda-Urundi van 1955 tot 1958;
• vanaf 1955 lid en vanaf 1962 directeur van de Klasse der Letteren van de Koninklijke Academie voor wetenschappen, letteren en schone kunsten van België;
• van 1936 tot 1937 regeringscommissaris voor de contingenteringen van in- en uitvoer;
• lid van de Hoge Raad van Financiën van 1936 tot 1940;
• ondervoorzitter van de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties vanaf 1951;
• gouverneur van de Wereldbank (Washington) van 1947 tot 1949 en van 1965 tot 1966;
• gouverneur van de Europese Investeringsbank;
• voorzitter van de raad van beheer van het Frans Van Cauwelaertfonds van 1960 tot 1986;
• voorzitter van de Subcommissie voor de Betrekkingen met het Jodendom van de Nationale Oecumenische Commissie van 1968 tot 1974.
• voorzitter en tot 1987 erevoorzitter van de Vereniging voor Economie;
• beheerder van het Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen.

• Het laatste gesprek. Herinneringen aan veertig jaar politiek leven. Een interview met Jozef Smits, Amsterdam - Antwerpen, 1988.
• De Memoires, Tielt, 1993

• L. VAN HAEREN, M. Gaston Eyskens, Professeur à l'Université de Louvain, Ministre des Finances, in: Le Face à Main, 24 januari 1945.
• J. HISLAIRE, Gaston Eyskens, le scepticisme qui soulève les montagnes, 1971
• Paul VAN MOLLE, Het Belgisch Parlement, 1894-1972, Antwerpen, 1972.
• Liber amicorum Gaston Eyskens, 1975
• G. DURANT, Minister van Staat Gaston Eyskens, een biografie, 1983.
• J.-C. RICQUIER, Le vicomte Eyskens, souvenirs et commentaires, 1984.
• John VAN WATERSCHOOT, In de tent van de veldheer. Een visie op de veldheer, 1993.
• Robert VANDEPUTTE, Burggraaf Gaston Eyskens, in: Mededelingen en academische analecta, 1988
• Vincent DUJARDIN, Gaston Eyskens , tussen koning en regent, 1995
• Jozef SMITS, Gaston Eyskens, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, Deel XV, 1996, 223-243.
• Lode WILS, De aanloopperiode van Gaston Eyskens, in: Wetenschappelijke Tijdingen, 1994, blz. 123-130.
• Jozef SMITS, Gaston Eyskens, in: Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998.

• In de stripreeks Nero (strip) door Marc Sleen heeft Eyskens in het album "De Dolle Dina's" (1970) een cameo (strook 5-7). Zijn auto heeft op zeker moment een lekke band en zijn chauffeur raadt hem aan per fiets naar een vergadering te rijden. Eyskens doet dit, maar rijdt per ongeluk tegen een vechtende Nero en Tuizentfloot aan. Zijn fiets is nu helemaal naar de knoppen en kwaad roept hij: "Ik protesteer: jullie kunnen niet zomaar een regering ten val brengen!".
• In de satirische strip "Pest in 't Paleis" (1983) door Guido van Meir en Jan Bosschaert werd Eyskens samen met Mark Eyskens geparodieerd als "de familie Excus, alchemisten van vader op zoon."
• In 2005 werd hij genomineerd voor de titel van De Grootste Belg. Hij eindigde op nr. 67. in de Vlaamse versie en op nr. 89 in de Franstalige versie.

• De rol van België en de Verenigde Naties in de moord op Patrice Lumumba^{[dode link]}
• Biografische fiche Gaston Eyskens op website Vlaams Parlement
• Gaston Eyskens in de ODIS
• Archief van Gaston Eyskens in de ODIS

Premiers van België

de Gerlache · Lebeau · de Mûelenaere · Goblet d'Alviella · de Theux de Meylandt · Lebeau · Nothomb · Van de Weyer · de Theux de Meylandt · Rogier · Henri de Brouckère · de Decker · Rogier · Frère-Orban · d'Anethan · de Theux de Meylandt · Malou · Frère-Orban · Malou · Beernaert · de Burlet · de Smet de Naeyer · Vandenpeereboom · de Smet de Naeyer · de Trooz · Schollaert · de Broqueville · Cooreman · Delacroix · Carton de Wiart · Theunis · Van de Vyvere · Poullet · Jaspar · Renkin · de Broqueville · Theunis · van Zeeland · Janson · Spaak · Pierlot · Van Acker · Spaak · Van Acker · Huysmans · Spaak · Eyskens · Duvieusart · Pholien · Van Houtte · Van Acker · Eyskens · Lefèvre · Harmel · Vanden Boeynants · Eyskens · Leburton · Tindemans · Vanden Boeynants · Martens · Eyskens · Martens · Dehaene · Verhofstadt · Leterme · Van Rompuy · Leterme · Di Rupo · Michel · Wilmès