Kosten van het Nederlandse Koninklijk Huis

Over 2008 zijn de totale kosten begroot op 113,9 miljoen euro. Over voorgaande jaren 2007 en 2006 was de begroting respectievelijk 96,6 en 98,8 miljoen euro.[13]

Een vraag van de commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over hoger uitvallende kosten in 2006 is in het antwoord van de regering toegeschreven aan toenemende beveiligingskosten en voornamelijk een bedrag van 17 miljoen euro voor renovatiekosten aan het Paleis op de Dam en Paleis Noordeinde.[13] RTL Nieuws schrijft de stijging van 30 miljoen of 36% over de periode 2005-2008 toe aan loonkosten, beveiliging, en onderhoud van paleizen. Maar vermoedt ook nieuw gevonden kostenposten, en stelt dat nog niet al het overheidsgeld dat naar het Koninklijk Huis gaat in de betreffende begroting is opgenomen.[14]

In artikel 40 van de Nederlandse Grondwet is vastgelegd dat de koning en andere bij wet bepaalde leden van het Koninklijk Huis een uitkering krijgen van het rijk. Over de uitgekeerde bedragen hoeft geen inkomstenbelasting betaald te worden.

In de Wet Financieel Statuut van het Koninklijk Huis is vastgelegd welke leden van het Koninklijk Huis een jaarlijkse uitkering ontvangen. Dit zijn op dit moment koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix. De Prinses van Oranje (prinses Amalia) krijgt een uitkering vanaf haar 18-jarige leeftijd: € 1.281.313 per jaar (prijspeil 2016). De andere leden van het Koninklijk Huis krijgen geen jaarlijkse uitkering. Wel maken ze beperkt gratis gebruik van het regeringsvliegtuig.

De bedragen worden ieder jaar onder de kop huis des konings opgenomen in de rijksbegroting. En zijn opgedeeld in een component kosten voor personeel, overige niet-personele kosten, en een inkomensbestanddeel. Jaarlijkse bijstelling heeft plaats op basis van respectievelijk: salarissen in de sector Rijk, de consumentenprijsindex, en het inkomen van de vicepresident van de Raad van State.

Kosten boven op de begroting werden in het verleden zonder tussenkomst van het parlement aangevuld door de ministeries. Over 2007 ging dit om een extra bedrag van 650.000 euro. Na discussie hierover in de Tweede Kamer beloofde premier Balkenende dat dit niet langer stilletjes zal gebeuren.[15]

Vóór de troonswisseling van 2013 kreeg koningin Beatrix jaarlijks een bedrag van 5,233 miljoen euro, waarvan €825.000 het inkomensdeel was, de rest het deel voor personele en materiële uitgaven. Onder meer bleef zij de vrije beschikking behouden over het regeringsvliegtuig. Kroonprins Willem-Alexander en zijn echtgenote prinses Máxima ontvingen elk jaarlijks 245.000 euro aan inkomen. Daarnaast ontving de kroonprins een extra bedrag van 1.165.000 euro voor personele en materiële uitgaven. Zijn vrouw ontving hiervoor 389.000 euro extra.[16]

Tabel uitkering leden Koninklijk Huis

In augustus 2007 ontstond er ophef in de Tweede Kamer over de onderhoudskosten van De Groene Draeck. Deze zouden betaald worden door defensie, terwijl het een privé jacht betreft.[18] Bovendien bleken de kosten plotseling sterk gestegen, terwijl er normaal gesproken tussen de honderdduizend en tweehonderdduizend euro belastinggeld in werd gestoken, was het bedrag in 2005 gestegen tot 304 duizend euro.[19] Minister van defensie Eimert van Middelkoop bevestigde dat de kosten door defensie betaald worden, maar gaf daarbij aan dat het jacht met die afspraak aan Beatrix geschonken zou zijn door de samenleving. Een overzicht van gemaakte onderhoudskosten sinds 1961 waar de Tweede Kamer om vroeg moest de minister schuldig blijven, dit zou niet mogelijk zijn.[20] Defensie heeft aangegeven de kosten te blijven betalen.[21] Op verzoek van de Rekenkamer zal defensie voortaan expliciet bekendmaken wat het onderhoud aan De Groene Draeck kost.[22]

Op 29 mei 2008 eiste RTL Nieuws van minister Eimert van Middelkoop te weten hoeveel het Defensie per jaar kost om de Groene Draek te onderhouden. Van Middelkoop weigerde die gegevens af te staan, en daarop heeft RTL een kort geding[23] tegen van Middelkoop aangespannen.

Medio april 2008 maakte RTL Nieuws bekend dat uit onderzoek bleek dat de totale vliegkosten van het Koninklijk Huis veel hoger liggen dan wat werd opgegeven door het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat de kosten betaalt. Terwijl in de jaarverslagen over 2005 en 2006 bedragen van 205.000 en 275.000 euro vermeld stonden, lagen deze in werkelijkheid boven de 1 miljoen euro, volgens RTL. Een jaar eerder zou minister Camiel Eurlings hebben aangegeven dat er "abusievelijk verkeerde informatie was gegeven." Alleen de kosten voor gebruik van gehuurde vliegtuigen zou zijn gemeld, terwijl de leden van het Koninklijk Huis ook het regeringsvliegtuig gebruiken.

Volgens RTL dreigden ook de kosten over 2007 niet te kloppen, een bedrag van 585.000 euro in het conceptverslag zou te laag zijn. Camiel Eurlings bevestigde dit in een reactie en meldde als nieuw bedrag 872.000 euro. In totaal vloog het Koninklijk Huis voor ruim 8 miljoen euro in vijf jaar tijd, waarvan 1,5 miljoen euro aan privévluchten. De Tweede Kamer gaf aan schoon genoeg te hebben van het gegoochel met cijfers en heeft premier Jan Peter Balkenende in een brief gevraagd een einde te maken aan alle onduidelijkheid.[24][25]

De avondkrant NRC Handelsblad publiceerde in 2010, na daarvoor een beroep te hebben gedaan op de Wet Openbaarheid van Bestuur, dat Beatrix een jaar eerder in de Koninklijke Stallen in Den Haag een proefopstelling had laten plaatsen van het geplande nieuwe interieur van het regeringsvliegtuig. Zij kon daarmee onder meer de hardheid van de stoelen testen. De kosten van de proefopstelling bedroegen iets meer dan 100.000 euro. De totale herinrichtingskosten bedroegen 4,3 miljoen euro, acht ton meer dan begroot. De Rijksvoorlichtingsdienst liet weten dat de herinrichting niet geschiedde op verzoek van de koningin, maar de krant ontdekte in de documenten dat desondanks terdege rekening gehouden was met haar wensen.[26]

Uit Kamervragen van de SP en Partij voor de Dieren over de koninklijke jacht op Kroondomein Het Loo bleek eind november 2007 dat het rijk over 2006 een bedrag van 640.000 euro kwijt was aan het koninklijk jachtdepartement. Een deel van 480.000 euro aan onder meer personeelskosten van de jachtopzieners werd bij het ministerie van Binnenlandse Zaken in rekening gebracht, de overige 160.000 euro voor onderhoud van wildrasters en wegen bij het ministerie van VROM. Volgens staatssecretaris Jan Kees de Jager van financiën zorgt het jachtdepartement ook voor beheer van fauna en onderhoud van het terrein.[27][28]

Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren stelde: "zeer verbaasd te zijn dat de hobbyjacht van de koninklijke familie op deze versluierde manier betaald wordt uit gemeenschapsgeld, terwijl er maatschappelijk gezien geen draagvlak bestaat voor het voor het plezier doden van dieren". Ook gaf de partij aan te vinden dat er: "meer helderheid zal moeten komen over de gemeenschapsgelden die buiten de begroting van het Koninklijk Huis toevloeien naar het Koninklijk Huis".[29]

Deze uitgaven lopen niet via de Thesaurier van de Koning, maar maken wel deel uit van de functionele uitgaven. Ze omvatten de kosten van de voorlichting (Algemene Zaken/Rijksvoorlichtingsdienst), het Militaire Huis als onderdeel van de Dienst Koninklijk Huis, de uitgaven van het Kabinet van de Koning en de uitgaven voor de reis- en verblijfkosten (inclusief de vliegkosten) die samenhangen met bezoeken aan Caribisch Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.[1]