Dwergstaat

Dwergstaten ontstaan door verschillende oorzaken.

• Eilandstaten hebben een geografie die zich goed leent voor zelfbestuur.
• Bij dwergstaatjes in berggebieden gaat het meestal om moeilijk toegankelijke gebieden, die vanuit de omringende landen niet of nauwelijks aan te vallen waren, terwijl het dwergstaatje zelf zich goed kon verdedigen.
• Ook ontstaan veel dwergstaten doordat landen het niet eens kunnen worden over de loop van de grens, en er een verdrag gesloten wordt om het betwiste gebied onder zelfbestuur of dubbelbestuur te plaatsen.
• Ook historische anomalieën kunnen aanleiding geven tot de vorming van dwergstaten waardoor ze buiten grotere staten kunnen blijven.

Dwergstaten kampen, net als eilandstaten (veel dwergstaten zijn bovendien ook eilandstaten), met een tekort aan economische hulpbronnen die middelen van bestaan kunnen garanderen. Dit leidde met name in de 19e eeuw tot een uittocht van jonge mensen die hun geluk elders gingen beproeven, waardoor de staatjes te kampen kregen met een braindrain en ontvolkt dreigden te raken. In de 20e eeuw wisten veel van hen nieuwe inkomensbronnen te vinden, geholpen door de toenemende mobiliteit. Sommige ministaten leven grotendeels van toerisme, anderen moeten het hebben van een bankgeheim, voordelige belastingfaciliteiten of het zijn van goedkoop vlagland. Anderen, zoals Singapore en Hong Kong, profiteerden van hun gunstige ligging en ontwikkelden zich tot een handelshub.

Aan het bankgeheim, fiscale faciliteiten en het zijn van goedkoop vlagland kleven risico's. Het kan ergernis opwekken bij grotere (OESO-)landen, die zich zorgen maken over het weglekken van belastinggelden of misbruik door de georganiseerde misdaad. Dit kan leiden tot economische sancties waar de ministaat weinig tegenover kan stellen. Veel ministaten hebben dan ook een 'broodheer' (vaak de voormalige kolonisator of het buurland) die het in internationaal verband enigszins voor hen opneemt, onder voorwaarde dat het economisch beleid de 'broodheer' niet schaadt. Zo is Frankrijk de 'broodheer' van Andorra en Monaco, Zwitserland van Liechtenstein, Italië van San Marino en Vaticaanstad, het Verenigd Koninkrijk van Jersey, Guernsey, Man, Gibraltar en van zijn voormalige koloniën, en China sinds eind jaren 90 van Hong Kong en Macau. Ook wordt vaak de defensie door de broodheer behartigd.

Een aantal dwergstaten is hierdoor economisch zeer succesvol geworden.

Europese dwergstaten zijn (gerangschikt naar aflopende grootte):

Wel een staatkundige eenheid maar niet onafhankelijk zijn:

Man	572 km2	Verenigd Koninkrijk
Faeröer	1399 km2	Denemarken
Akrotiri en Dhekelia	254 km2	Verenigd Koninkrijk
Jersey	116 km2	Verenigd Koninkrijk
Guernsey	63 km2	Verenigd Koninkrijk
Gibraltar	6 km2	Verenigd Koninkrijk

Luxemburg wordt over het algemeen niet als een dwergstaat beschouwd, omdat het qua bevolking, oppervlakte en omvang van de economie beduidend groter is dan de andere in deze lijst.

Wel staatkundige eenheden, maar niet onafhankelijk zijn:

Turks- en Caicoseilanden	948 km2	Verenigd Koninkrijk
Curaçao	444 km2	Nederland
Amerikaanse Maagdeneilanden	347 km2	Verenigde Staten
Kaaimaneilanden	264 km2	Verenigd Koninkrijk
Saint-Pierre en Miquelon	242 km2	Frankrijk
Aruba	180 km2	Nederland
Britse Maagdeneilanden	151 km2	Verenigd Koninkrijk
Montserrat	102 km2	Verenigd Koninkrijk
Anguilla	91 km2	Verenigd Koninkrijk
Sint-Maarten	54 km2	Frankrijk
Bermuda	53 km2	Verenigd Koninkrijk
Sint-Maarten	34 km2	Nederland
Saint-Barthélemy	21 km2	Frankrijk

Wel staatkundige eenheden, maar niet onafhankelijk zijn:

Sharjah	2590 km2	Verenigde Arabische Emiraten
Ras al-Khaimah	1684 km2	Verenigde Arabische Emiraten
Fujairah	1165 km2	Verenigde Arabische Emiraten
Hongkong	1092 km2	China
Umm al-Qaiwain	777 km2	Verenigde Arabische Emiraten
Gazastrook	360 km2	Palestina
Ajman	259 km2	Verenigde Arabische Emiraten
Macau	25 km2	China

Wel staatkundige eenheden, maar niet onafhankelijk zijn:

Frans-Polynesië	4000 km2	Frankrijk
Guam	549 km2	Verenigde Staten
Noordelijke Marianen	264 km2	Verenigde Staten
Niue	260 km2	Nieuw-Zeeland
Cookeilanden	236 km2	Nieuw-Zeeland
Wallis en Futuna	200 km2	Frankrijk
Amerikaans-Samoa	199 km2	Verenigde Staten
Norfolk	36 km2	Australië
Tokelau	12 km2	Nieuw-Zeeland
Pitcairneilanden	5 km2	Verenigd Koninkrijk

Wel een staatkundige eenheid maar niet onafhankelijk zijn:

Mayotte	374 km2	Frankrijk
Sint-Helena	122 km2	Verenigd Koninkrijk

(Ter vergelijking: het eiland Texel heeft een oppervlakte van 170 km².)

• Lijst van landen naar oppervlakte
• Stadstaat
• Micronatie
• Dwergstaten en de Europese Unie