Groningen (gemeente)

Groningen  uitspraak (info / uitleg) (Gronings: Grönnen of Stad) is een gemeente in de Nederlandse provincie Groningen, gecentreerd rond de stad Groningen. De gemeente had per 1 januari 2019 231.299 inwoners (bron: CBS).[1] De voorlopige stand van de bevolking is per 1 januari 2020 232.922 inwoners, een groei van 1.623 personen. Naar inwoneraantal is de gemeente daarmee de zesde van Nederland en veruit de grootste van noordelijk Nederland.

Groningen
Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie Groningen
Coördinaten53° 13′ NB, 6° 34′ OL
Algemeen
Oppervlakte197,96 km²
- land185,60 km²
- water12,36 km²
Inwoners (1 januari 2019)231.299?
(1246 inw./km²)
BestuurscentrumGroningen
Belangrijke verkeersadersA7 A28 N46 N355 N360 N370, spoorlijnen naar Leeuwarden, Roodeschool, Delfzijl, Bad Nieuweschans en Meppel
Station(s)Hoofdstation, Noord, Europapark, Haren
Politiek
Burgemeester (lijst)Koen Schuiling (VVD)
BestuurGroenLinks, PvdA, D66 en ChristenUnie.
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)€ 28.500 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)€ 157.000
WW-uitkeringen (2014)32 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)9700-9756, 9790-9798
Netnummer(s)050
CBS-code0014
CBS-wijkindelingzie wijken en buurten
Websitegemeente.groningen.nl

Bevolkingspiramide (2008)
Portaal    Nederland

De gemeente Groningen kent 21 kernen (waarvan één stad). De belangrijkste zijn: Groningen (202.285 inwoners), Haren (17.640 inwoners), Ten Boer (4.690 inwoners) en Glimmen (1.085 inwoners). De gezamenlijke oppervlakte bedraagt 180 km².

Groningen maakt onderdeel uit van het samenwerkingsverband Regio Groningen-Assen. Deze bestaat uit 12 gemeenten waaronder beide steden en kleinere gemeenten in Groningen en Drenthe. In deze regio wonen ca 538.000 inwoners (1 januari 2020).

Indeling
Stadsdelen Groningen
Topografische gemeentekaart van Groningen, per 1 januari 2019

De gemeente Groningen was, tot de samenvoeging met Haren en Ten Boer, ingedeeld in vijf stadsdelen: Binnenstad, Oude wijken, Noordwest/Hoogkerk, Noorddijk en Zuid. Hiervan behoren Binnenstad, Oude wijken en Zuid geheel tot de Stad Groningen, de stadsdelen Noordwest/Hoogkerk en Noorddijk bevatten ook andere kernen van de gemeente. De stadsdelen hebben geen officiële status en worden voornamelijk binnen de gemeentelijke organisatie zelf gebruikt. Voor statistische doeleinden hanteert het CBS een eigen indeling in wijken en buurten.

In 2014 werd een nieuwe wijk- en buurtindeling ingevoerd door de gemeente Groningen, de eerste sinds 1948. Hierbij werden ook verschillende buurten en subbuurten gewijzigd, wat de eerste buurtwijziging was sinds 1976. Sindsdien is Groningen onderverdeeld in 14 wijken, die weer zijn onderverdeeld in 106 buurten (met vele subbuurten).[2] De wijk- en buurtindeling wijkt op verschillende punten af van de indeling door het CBS, die een andere wijkindeling aanhoudt bij de wijken Hoogkerk e.o. en Nieuw-West, op sommige plekken grotere buurten aanhoudt en een extra buurt heeft (West-Indische buurt).[3]

CentrumHelpman e.o.Hoogkerk e.o.MEER-dorpenNieuw-WestNoorddijk e.o.Noordoost
NoordwestOosterparkwijkOud-Noord
(Korrewegwijk)		Oud-WestOud-ZuidZuidoostZuidwest
  • Bloemenbuurt
  • Damsterbuurt
  • Florabuurt
  • Gorechtbuurt
  • Vogelbuurt

Kernen in de gemeente Groningen

Gehuchten, buurtschappen en streken in de gemeente Groningen

Ontwikkeling bevolking en annexaties
Historische ontwikkeling van het aantal inwoners
JaarInwonersJaarInwoners
179523.7701930105.146
183030.2601947132.021
184033.4841956142.561
184933.6941960145.125
185935.5021971169.385
186937.9841980162.952
187946.0581990168.702
188956.0182000174.250
189966.5372005180.604
190974.6132010187.298
191987.5942015200.336
192090.7782020233.221
Bron 1: www.volkstellingen.nl (tot 1971)
Bron 2: CBS Statline (na 1971)
Bevolking van Groningen in de periode 1795-2010
Groningen in de Gouden Eeuw.

Groningen ontwikkelde zich in ruim tweehonderd jaar van een gemeente met ruim 23.000 inwoners in 1795 tot een gemeente met ruim 200.000 inwoners in 2016. Een deel van de stijging is te danken aan de trek van het platteland naar de stad en de trek van studenten uit andere provincies en landen naar Groningen. Een ander deel komt door de annexaties die in de loop der tijd plaatsvonden. Zo werd in 1884 een stuk van de gemeente Haren geannexeerd rond de Van Mesdagkliniek, waarbij de grens ten zuiden van de Helperlinie werd gelegd. In de jaren 1910 werd een aantal annexaties gepleegd in het kader van de bouw van een aantal woonwijken (ongeveer 1000 hectare in totaal): Kostverloren (van Hoogkerk) in 1912, De Hoogte (van Noorddijk) in 1914 en Helpman (van Haren) in 1915.

In 1969 werden de hele gemeenten Noorddijk en Hoogkerk en delen van de gemeenten Adorp, Bedum en Haren toegevoegd aan het grondgebied van Groningen. Deze enorme annexatie omvatte de dorpen en gehuchten Bangeweer, Dorkwerd, Eelderwolde (het deel dat daarvoor onder Haren viel), Engelbert, Euvelgunne, Hoogkerk, Kinderverlaat, Kleiwerd, Leegkerk, Middelbert, Noorddijk, Noorderhoogebrug, Oosterhoogebrug, Oude Roodehaan, Pannekoek, Paddepoel (deels), Peizerweg, De Poffert (deels), Roodehaan, Ruischerbrug, Selwerd, Slaperstil, Vierverlaten en Zuidwending. In 1987 werd een deel van de buurtschap Matsloot geannexeerd van de Drentse gemeente Roden.

In 1998 werd Bruilweering geannexeerd van de Drentse gemeente Eelde. In 2012 werd een ruil van grondgebied met de gemeente Slochteren (de plaatsen Engelbert en Middelbert tegen de bouwgrond van de plaats Meerstad) voorgesteld maar vervolgens weer afgeblazen. Uiteindelijk bereikten Groningen en Slochteren overeenstemming waarbij vooruitlopend op de gemeentelijke herindeling, Meerstad met ingang van 1 januari 2017 in zijn geheel bij Groningen werd gevoegd.

In de provincie Groningen speelde sinds 2013 een nieuwe discussie over gemeentelijke herindeling. In het rapport 'Grenzeloos Grunnen' was het voorstel dat de gemeente Groningen zou moeten samengaan met buurgemeenten Haren en Ten Boer. De nieuwe gemeente zou dan ongeveer 225.000 inwoners gaan tellen. Hoewel het bestuur en de bevolking van Haren hadden aangegeven zelfstandig te willen blijven, publiceerde de provincie in september 2016 een blauwdruk voor de vergrote gemeente Groningen. Deze kreeg de instemming van het kabinet-Rutte II, dat in oktober 2017 een overeenkomstig wetsontwerp indiende.[4] Hierdoor werden de gemeenteraadsverkiezingen in Groningen (en in Haren en Ten Boer) niet in maart 2018, maar in november 2018, als herindelingsverkiezingen, gehouden. De nieuwe, heringedeelde gemeente is per 1 januari 2019 gevormd.[5] Op 1 november 2018 hadden Groningen, Haren en Ten Boer gezamenlijk 231.549 inwoners[6] (bron: CBS).

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de oude gemeente, exclusief Hoogkerk, Noorddijk (vanaf 1969) en Haren en Ten Boer (vanaf 2019).

Bevolking per kern

De gemeente Groningen (per 1-1-2019 uitgebreid met Haren en Ten Boer) kent 21 kernen. Uitgangspunt bij de kernen in de voormalige gemeente Groningen is dat deze eigen plaatsnaamborden kennen, het postadres in deze kernen is echter in alle gevallen 'Groningen', de kernen uit de voormalige gemeenten Haren en Ten Boer hebben hun eigen postadres. De bevolkingsaantallen zijn per 1 januari 2018 op basis van postcodegebied of de wijk- en buurtindeling van de voormalige gemeente Groningen.

Naam Inwoners[7][8]
Dorkwerd80
Engelbert890
Garmerwolde505
Glimmen1.330
Groningen (stad)190.590[9]
Haren (Groningen)17.250
Hoogkerk9.795
Leegkerk75
Lellens95
Meerstad850
Middelbert105
Noorddijk100
Noordlaren540
Onnen735
Sint-Annen195
Ten Boer4.650
Ten Post755
Thesinge565
Winneweer (gedeeltelijk)85
Wittewierum55
Woltersum375
Totaal229.620

Woonplaatsen
Woonplaats (BAG)Inwoners 2019[10]Inwoners 2010[11]
Groningen202.285187.300
Haren17.64015.870
Ten Boer4.6904.875
Glimmen1.0851.425
Ten Post775925
Meerstad1.130onbekend
Onnen770780
Noordlaren695435
Thesinge575540
Garmerwolde500440
Woltersum365345
Harkstede (gedeeltelijk)265onbekend
Sint-Annen190130
Lageland (gedeeltelijk)105onbekend
Winneweer100115
Lellens8560

CBS Kerncijfers wijken en buurten 2019, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen[10]
CBS Kerncijfers wijken en buurten 2010, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen[11]

Aangrenzende gemeenten
   Aangrenzende gemeenten   
   Het Hogeland  Loppersum 
 Westerkwartier  Midden-Groningen 
 Noordenveld (DR)  Tynaarlo (DR)   

Politiek

Groningen stond bekend als een 'rode' gemeente. De PvdA en daarvoor de SDAP waren sinds mensenheugenis de grootste partij in de gemeente. Groningen was de eerste gemeente waar een links meerderheidscollege tot stand kwam, in 1972 onder leiding van Max van den Berg. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2002 was Groningen een van de zeer weinige gemeenten waarin de PvdA de grootste partij bleef. Nadat het College van B&W (een coalitie van PvdA, GroenLinks, SP en D66 onder leiding van PvdA) in september 2012 gevallen was over de begroting van 2013, waarin de RegioTram Groningen werd voorzien, traden de VVD en de CDA toe tot het College. De plannen voor de tram werden afgevoerd; PvdA kon echter blijven. Twee jaar later, in 2014, werd de hegemonie van de PvdA na bijna 70 jaar bestuur, doorbroken, toen de partij bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 een historische nederlaag leed en D66 de grootste partij in de stad werd. Vier jaar later wist GroenLinks de grootste partij te worden. In een extra raadsvergadering in juni 2019 besloot de gemeenteraad om Koen Schuiling voor te dragen als nieuwe burgemeester.

Samenstelling gemeenteraad

De gemeenteraad van Groningen bestond tot 2018 uit 39 zetels; bij de herindelingsverkiezing in november 2018 werd het aantal uitgebreid naar 45, omdat het inwonertal van de gemeente door de fusie van toen boven de 200.000 uitkwam. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1974.

Gemeenteraadszetels
Partij1970[12]197419781982198619901994199820022006201020142018
GroenLinks765655411
PvdA1318161518111013912966
SP123457465
D66232267422495
VVD5667646665634
ChristenUnie*2222222222223
Partij voor de Dieren113
CDA*10887664453232
100% Groningen*2
Stad en Ommeland*22532
Student en Stad1121121
PVV1
CPN63221
PPR121
PSP1122
Totaal39393939393939393939393945
  • Het CDA deed voor 1974 mee als combinatie ARP, CHU en KVP.
  • De ChristenUnie deed voor 2002 mee als het GPV.
  • In 2016 is raadslid Marjet Woldhuis uit de fractie van de Stadspartij gestapt en verder gegaan onder de naam 100% Groningen.
  • Stad en Ommeland deed voor 2018 mee als de Stadspartij.
  • De zetels van de collegepartijen zijn vetgedrukt.

Samenstelling college B&W

Het college van B&W bestaat sinds februari 2019 uit:

  • Koen Schuiling (VVD): burgemeester (sinds 30 september 2019)
  • Mattias Gijsbertsen (GroenLinks)
  • Glimina Chakor (GroenLinks)
  • Philip Broeksma (GroenLinks)
  • Roeland van der Schaaf (PvdA)
  • Carine Bloemhoff (PvdA)
  • Paul de Rook (D66)
  • Inge Jongman (ChristenUnie)

Referendum 2005

Op 29 juni 2005 werd in Groningen een referendum gehouden over de toekomst van de oostzijde van de Grote Markt. In totaal was 54% van de stemmers voor de plannen van het College van B&W, maar de uitslag van het referendum is niet bindend omdat de Nederlandse wet dit niet toelaat. Door de lage opkomst is - volgens de referendumverordening - het referendum niet gehouden. Dit komt doordat niet voldaan werd aan het criterium dat minimaal 30% van de kiesgerechtigden voor of tegen het voorstel moet hebben gestemd. De gemeenteraad heeft de uitslag desondanks overgenomen. De SP, voorafgaand aan het referendum tegenstander, steunt op grond van de uitslag de plannen. Na verloop van tijd brokkelt de brede steun in de gemeenteraad af. VVD en CDA, die na 2006 het college verlaten, worden kritischer en de kritiek van de Stadspartij wordt bij de verkiezingen van 2010 zeer scherp. De meerderheid van de raadsfracties blijft echter ook na de verkiezingen van 2010 voorstander van de plannen: naast de vier coalitiepartijen zijn ook ChristenUnie[13] en Student en Stad[14] positief over de bouw van het Groninger Forum. Alleen VVD, CDA en de Stadspartij tonen zich tegenstander.[15] Nieuwkomer Partij voor de Dieren voert zelf campagne met de kreet: Groningen Gromt tegen het Forum.

Monumenten

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Millennium en Fairtrade Gemeente

Groningen is een Millennium Gemeente (een van de 160[16] gemeenten in Nederland). Op 2 maart 2009 behaalde Groningen samen met de gemeente Goes als eerste in Nederland de titel Fairtrade Gemeente.[17]

Zie ook
Zie de categorie Groningen (city) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.