Jules Malou

Malou was een zoon van senator Jean-Baptiste Malou en van Marie-Thérèse Vandenpeereboom. Hij was een neef van Edouard Malou en een broer van de bisschop van Brugge, Joannes-Baptista Malou. Hij trouwde met Mathilde Delebecque.

Malou volbracht zijn middelbare studies in de jezuïetencolleges van Saint-Acheul in Noord-Frankrijk en Freiburg in Zwitserland. Hij promoveerde tot doctor in de rechten (1833) aan de Universiteit van Luik en begon zijn loopbaan als advocaat aan de Balie van Brussel. Zijn stagemeester was advocaat Antoine Ernst en toen deze minister van Justitie werd, moedigde hij Malou aan om kennis te komen opdoen in de administratie van dit departement. Hij werd ambtenaar bij het ministerie van Justitie (bureauchef in 1836, afdelingschef in 1837, directeur van de divisie 'Wetgeving en statistiek' in 1840). Hij werd in 1844-1845 provinciegouverneur in Antwerpen.

Ondertussen was hij aan een parlementaire carrière begonnen:

• volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Ieper (1841-1848),
• volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Ieper (1850-1859),
• senator voor het arrondissement Sint-Niklaas (1862-1874),
• volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Sint-Niklaas (1874-1886),
• senator voor het arrondissement Sint-Niklaas (maart 1886 tot aan zijn dood).

Malou zetelde nog niet zo lang in de Kamer, toen hij in juli 1845 als minister van financien toetrad tot de regering-Van de Weyer. Hij behield dezelfde portefeuille onder de unionistisch-katholieke regering-De Theux de Meylandt II (maart 1846 - augustus 1847). Hij had trouwens dermate veel aan invloed gewonnen dat men deze regering meestal als de regering de Theux-Malou vernoemde. Men had het zelfs over de regering van de Zes Malous, zodanig was men overtuigd dat de andere ministers maar slaafse volgelingen van Malou waren. Hij zorgde voor de oprichting van het Rekenhof en bracht de Wet op de Comptabiliteit van de Staat tot stand. De regering viel na de liberale overwinning van 1847 en Malou kwam op de oppositiebanken terecht.

In de korte periode van een katholieke regering-De Decker (1855-1857) was Malou er niet bij, maar wel in 1870 toen Jules Joseph d'Anethan een katholieke regering vormde (juli 1870 - december 1871). Hij trad toe, zonder portefeuille, van 24 juli tot 5 december 1870, als een soort voedstervader die het kabinet op het goede spoor moest brengen. Wat niet belette dat die regering op 1 december 1871 tot aftreden gedwongen werd.

Zoals 25 jaar voordien kwam opnieuw een regering de Theux-Malou tot stand, die het ditmaal zeven jaar volhield. Malou, die opnieuw de portefeuille van Financiën beheerde, trad op als de werkelijke leider van deze regering. Hij werd het trouwens effectief toen de Theux in 1874 overleed. Hij wees de steun van de Belgische ultramontaanse politici voor de slachtoffers van de Kulturkampf af, en als minister van Financiën hechtte hij meer belang aan een goed economisch beleid, met onder meer de ontwikkeling van de spoorwegen, dan aan een klerikale politiek.

Toen de regering in 1878 werd opgevolgd door een liberaal kabinet Frère-Orban en een schooloorlog ontketende, nam Malou het hoofd van het verzet. Het was dan ook niet verwonderlijk dat hij, na de overwinning van de katholieke partij, in juni 1884, een homogeen katholieke regering vormde, die de antiklerikale onderwijshervormingen van de vorige liberale regering-Frère-Orban-Van Humbeeck ongedaan maakte. Zijn maatregelen ten voordele van de katholieke scholen gaven echter aanleiding tot rellen in Brussel en koning Leopold II vroeg het ontslag van Charles Woeste en Victor Jacobs, de twee ministers die vooral onder vuur lagen bij de liberale oppositie. Malou nam in oktober met de hele regering ontslag. Zijn tijd was om en voortaan was August Beernaert de leider van de katholieke partij.

Malou was een erkende specialist in overheidsfinancien en hij schreef diverse werken die richtinggevend waren. In 1870 werd hij benoemd tot minister van Staat.

Hij woonde vanaf 1852 in het kasteel dat sindsdien als 'Château Malou' bekendstaat, in Sint-Lambrechts-Woluwe. Er is een Avenue Jules Malou in Etterbeek. De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel bewaren zijn buste in marmer, gemaakt door Guillaume Geefs.

Vooral in de perioden waarin hij zich in de luwte van de politiek bevond, werd op Malou beroep gedaan door het bedrijfsleven. Dit maakte dat hij in de raden van bestuur van heel wat ondernemingen werd opgenomen. Vooral werd hij directeur en vicegouverneur van de Generale Maatschappij van België en dit bracht mee dat hij kortere of langere tijd zetelde in het bestuur van heel wat ondernemingen die tot die groep behoorden. Zo was hij onder meer:

• bestuurder Chemin de fer Morialmé-Chatelineau,
• beheerder Charbonnages Crachet Pickery,
• beheerde Assurances Nationale belge,
• bestuurder Chemin de fer du Nord belge,
• bestuurder Mines et usines Lavoir,
• bestuurder Compagnie Immibilière de Belgique,
• bestuurder Charbonnages Bray-Maurage,
• bestuurder Chemin de fer Charleroi-Louvain,
• bestuurder Chemin de fer Dendre et Waes,
• bestuurder Chemin de fer Mons-Hautmont,
• bestuurder Charbonnages Hornu et Wasmes,
• bestuurder Charbonnages Bellevue,
• bestuurder Charbonnages Monceau-Fontaine,
• bestuurder Hauts-Fournaux Marcinelle-Couillet,
• bestuurder Mine de Membach,
• bestuurder van de Chemoins de fer de l'Est de la Belgique,
• bestuurder van de Charbonnages Nord Charleroi,
• bestuurder van de Charbonnages Val Benoît,
• bestuurder Chamin de fer Turnhout,
• bestuurder Hauts Fournaux de Sclessin,
• voorzitter van Les Rentiers Réunis,
• bestuurder van de Assurances générales,
• bestuurder van de Compagnie Continentale d'Horticulture.

• Notice statistique sur les journaux belges (1830-1842), Brussel, 1843.
• La question monétaire, Brussel, 1859.
• Etude sur les chemins de fer belges, Brussel, 1860.
• La question monétaire (1859) : de l'adoption légale de l'or français (1860): extrait des mémoires inédits d'une vieille pièce de vingt francs (1860), Brussel, 1873.
• Documents relatifs à la question monétaire recueillis et publiés en fascicules par M. J. Malou, ministre des Finances, Parijs, 1874.
• Discours prononcé par M. Malou au meeting catholique de Saint-Nicolas, le 10 mars 1879.
• Discours 1847-1878, (verzamelband), z.d.
• Le Budget des voies et moyens de la Belgique, de 1831 à 1880, Brussel, 1881.

• Henry DE TRANNOY, Jules Malou: 1810-1870, A. Dewit, Brussel, 1905.
• Henry DE TRANNOY, Léopold II et Jules Malou. La révocation du cabinet d'Anethan, in: Revue Générale, 1926.
• Henry DE TRANNOY, Léopold II et Malou. La défense nationale de 1871 à 1878, in: Revue Générale, 1928.
• Auguste ROEYKENS, Jules Malou et l'œuvre congolaise de Léopold II (1876-1886), Brussel, 1962.
• Theo LUYKX, Politieke geschiedenis van België, Brussel, 1964.
• Solange VERVAECK, Inventaris van het archief Jules Malou, 1810-1886, Brussel, Rijksarchief, 1971.
• Juliette LAUTEYSSENS, Industriële naamloze vennootschappen in België, 1819-1857, Leuven, 1975.
• Jean-Luc DE PAEPE & Christiane RAINDORF-GERARD, Le Parlement belge, 1831-1894, Brussel, 1996.
• Aloïs VANDEVOORDE, De penningmeesters van de Wetstraat : het ministerie van Financiën en al zijn ministers tussen 1831 en 2005. Met biografieën van Jules Malou, Walthère Frère-Orban, Auguste Beernaert, Camille Gutt en Gaston Eyskens, Tielt, 2005.

• Fiche Jules Malou op Odis

Premiers van België

de Gerlache · Lebeau · de Mûelenaere · Goblet d'Alviella · de Theux de Meylandt · Lebeau · Nothomb · Van de Weyer · de Theux de Meylandt · Rogier · Henri de Brouckère · de Decker · Rogier · Frère-Orban · d'Anethan · de Theux de Meylandt · Malou · Frère-Orban · Malou · Beernaert · de Burlet · de Smet de Naeyer · Vandenpeereboom · de Smet de Naeyer · de Trooz · Schollaert · de Broqueville · Cooreman · Delacroix · Carton de Wiart · Theunis · Van de Vyvere · Poullet · Jaspar · Renkin · de Broqueville · Theunis · van Zeeland · Janson · Spaak · Pierlot · Van Acker · Spaak · Van Acker · Huysmans · Spaak · Eyskens · Duvieusart · Pholien · Van Houtte · Van Acker · Eyskens · Lefèvre · Harmel · Vanden Boeynants · Eyskens · Leburton · Tindemans · Vanden Boeynants · Martens · Eyskens · Martens · Dehaene · Verhofstadt · Leterme · Van Rompuy · Leterme · Di Rupo · Michel · Wilmès