Hoboken (Antwerpen)

De naam Hoboken is samengesteld uit twee bestandsdelen: Ho en boken. Ho is een afkorting van Hoog, boken komt van het Middelnederlandse boeken, wat tegenwoordig beuken heet. Hoboken betekent dus Hoge Beuken, bomen die de gemeente al eeuwenlang sieren. Naar de Hoge Beuken is het ziekenhuis van Hoboken genoemd.

Schertsend wordt Hoboken ook wel "het dorp waar de boeren stront koken" genoemd, oftewel het "strontdorp" van de "strontboeren" of "strontkokers". Dit komt tot uiting in het plaatselijke liedje: Wie pakt er den bak en wie rijdt er om kak? Strontboeren!.

In volksmond vertelt men ook het verhaal van hoe de naam "Hoboken" vroeger was ontstaan. De toenmalige burgemeester had een naam nodig voor zijn gemeente, maar vond geen inspiratie. Totdat hij aan tafel zat en zijn dochter haar boterham liet vallen en zei: Ho, boke!. Dit werd dan: Hoboken.

De eerste vermelding van (de parochie) Hoboken dateert van 1135 als capellam de hobuechen qua libam. Hoboken was toen nog een onooglijk gehucht van Wilrijk in het grote hertogdom Brabant. Het is sindsdien geëvolueerd van een klein dorp bezuiden Antwerpen tot een geïndustrialiseerde voorstad van Antwerpen waar slechts de straatnamen en enkele speelhoven herinneren aan hoe het voorheen was.

Een keerpunt in de geschiedenis van Hoboken is ongetwijfeld de oprichting van Cockerill Yards in 1873. De scheepsindustrie floreerde. Thans is deze industrietak echter bijna geheel verdwenen door concurrerende scheepswerven uit Azië; Cockerill Yards ging in 1982 failliet.

De gemeente Hoboken werd op 1 januari 1983 opgeheven. Hoboken werd een Antwerps district.

Bedevaartvaantje van het Heilig Kruis

De Sint-Jozefkerk in de Moretuswijk

Natuurgebied Hobokense Polder

Galloway-runderen in natuurgebied Hobokense Polder

Spaans Huis, aan de Kioskplaats, thans kleuterafdeling Sint-Agnesinstituut

Graf van Hendrik Conscience in het Schoonselhof

Onze-Lieve-Vrouw Geboortekerk

Umicore

De voormalige Cockerill Yards met de Titankraan

Nello & Patrasche uit "A Dog of Flanders" afgebeeld in een Amerikaanse uitgave van het boek uit 1891

Heilig Kruis

Zeer bekend is het Wonderdadig Kruis van Hoboken, ook wel bekend als de Zwarte God, dat 800 jaar geleden tegen de stroom in aanspoelde in een inham van de Schelde. Het Kruis dankt zijn naam aan zijn zwarte kleur. Niemand slaagde erin het wit te verven. Toen bijna gans Hoboken én de Kruiskapel in 1584 afbrandde, bleef het Kruis, dat in het gewelf van de noorderbeuk was verborgen, onbeschadigd. Hoboken is met het Heilig Kruis een bedevaartsoord geworden.

Schoonselhof

Het Schoonselhof is een grote Antwerpse begraafplaats. Het ligt gedeeltelijk op Hobokens, gedeeltelijk op Wilrijks grondgebied. Het Schoonselhof kreeg zijn naam naar het Hobokense gehucht Schoonsel(e).

Hobokense Polder

De Hobokense Polder is een natuurreservaat van 170 ha: het stuk Hoboken tussen de spoorlijn en de Schelde met uitzondering van het industriegebied en de wijken Polderstad, Hertogvelden en Moretusburg.

Fort 8

Fort 8 neemt haast de volledige zuidelijke kant van Hoboken in beslag. Het is een onderdeel van de Brialmontgordel.

Nello en Patrasche

De weesjongen Nello (een verkleinvorm van Corneel) en de trekhond Patrasche vormen samen de twee hoofdpersonages in A Dog of Flanders, een roman van Ouida (pseudoniem van Marie Louise de la Ramée) die herhaaldelijk werd verfilmd. Het verhaal is razend populair in Japan, terwijl het in Vlaanderen weinig bekend is. Er staat een beeldje van Nello en Patrasche in de Kapelstraat.
Een plaatselijke brouwerij "De Arend" brouwt naar de twee vernoemde helden zowel een licht (Nello Blond) als een donker (Patrasche) bier die internationaal, vooral in Japan, een grote afzet van enkele tienduizend liter per jaar hebben.
Tevens is naar de weesjongen het Café Nello, Kioskplaats 32, en naar de hond het restaurant Patrasche, Kioskplaats 54, genoemd.

Sorghvliedt

Sorghvliedt is een kasteel dat thans dienst als districtshuis van Hoboken. Het bevindt zich in het park Sorghvliedt. Het werd in 1745 herbouwd door Jan Pieter van Baurscheit de Jonge, een architect die ook het Koninklijk Paleis van Antwerpen heeft ontworpen. In het park van Sorghvliedt vindt de jaarlijkse editie van Sjwilie Rock plaats.

Broydenborg

Kasteel gelegen tussen de Broydenborglaan en het park Broydenborg. Het is in eigendom van de Stad Antwerpen.

Meerlenhof

Het Meerlenhof is een lichtjes vervallen kasteel gelegen aan de Meerlenhoflaan. Recentelijk waren er vergevorderde plannen om het park te verkavelen. Na verzet van de bewoners gaat uiteindelijk Umicore het gebouw restaureren.

Cockerillhof

Het Cockerillhof, de voormalige directeurswoning van de nu verdwenen scheepswerf Cockerill Yards, was ooit een charmante villa gelegen aan de Kapelstraat, vlak voor de spoorlijn. Na een lange tijd van verwaarlozing en verval, is er in 2012 een nieuwe bestemming aan toegewezen. De oude villa wordt gerenoveerd en zal twee woningen omvatten met een collectieve tuin. Het hier aangelegen bestaand buurtpark blijft behouden.

Gravenhof

Kasteel Gravenhof, gebouwd in 1897, ligt in het gelijknamige park, op de hoek van de Lambrechtsstraat en de Louisalei. Voorheen deed het dienst als politiebureel, tot het in 1999 gedeeltelijk uitbrandde. Na lange leegstand, wordt het sedert najaar 2013 gerenoveerd en omgevormd tot een cultuurcentrum.

Hoboken telt vandaag vier katholieke parochies:

• Onze-Lieve-Vrouw Geboorte: de grootste en eveneens de oudste parochie, die het centrum van Hoboken, de Vinkeveldenwijk en Polderstad omvat. Ze bestaat reeds sinds 1135 en haar kerkgebouw is gelegen aan de Kioskplaats. Haar huidige uitzicht kreeg ze in de 19e eeuw (toen is tevens de pastorij gebouwd).
• Heilig Hart: gesticht in 1902; zij omvat het noordoosten van Hoboken. Het kerkgebouw, gelegen in het oosten van Hoboken in de Krugerstraat, werd gebouwd om te voldoen aan het toenemende aantal gelovigen in Hoboken en werd voltooid in 1912.
• Sint-Jozef: voor de wijk Moretusburg en Hertogvelden. De kerk werd ingewijd in 1913.
• Heilige Familie: opgericht in 1944. Deze parochie beslaat het zuidoosten van Hoboken. Het kerkgebouw van de nieuwste parochie is gelegen aan de school Don Bosco en werd plechtig ingewijd in 1969.

De grens tussen Onze-Lieve-Vrouw Geboorte en Sint-Jozef wordt gevormd door de spoorweg Antwerpen-Puurs, met de uitzondering van Polderstad, dat tot de parochie Onze-Lieve-Vrouw Geboorte behoort, hoewel het ten westen van de spoorweg ligt.

De grens tussen Onze-Lieve-Vrouw Geboorte enerzijds en Heilige Familie en Heilig Hart anderzijds verloopt dan weer grilliger, en wordt ongeveer gevormd door de Broydenborglaan, de Heidestraat, de Draaiboomstraat, de Mauroystraat en de Victor Dupontstraat.

De grens tussen de parochies Heilige Familie en Heilig Hart wordt gevormd door de Aartselaarstraat; deze behoort nog tot de Heilig Hartparochie (met uitzondering van het begin van deze straat, die tot de parochie Onze-Lieve-Vrouw Geboorte behoort). Wat ten noorden van deze straat ligt, behoort tot Heilig Hart, wat ten zuiden ligt, tot Heilige Familie.

In Hoboken bevindt zich ook een fabriek van Umicore, het vroegere Union Minière. Deze was verantwoordelijk voor milieuverontreiniging door zware metalen, voornamelijk lood, in de omgeving. In de wijk Moretusburg, die aan het bedrijf grenst, werden hoge loodgehalten aangetroffen in de bodem en ook in het bloed van plaatselijke kinderen. Sinds begin jaren 80 worden de emissies van Umicore Hoboken nauwkeurig opgevolgd zoals voorzien in de wetgeving volgens VLAREM II en wordt er een continue daling van lood, cadmium, zwaveldioxide enz. gemeten. In 2006 werd aangevangen met de bodemsanering van de wijk Moretusburg, die heden bijna voltooid is.

• Caroline Bastiaens, politica (CD&V)
• Fred Bekky (1944), zanger, componist en muziekproducent (The Pebbles)
• Jan Bosmans, arts en auteur
• Mie Branders, arts en politica (PVDA)
• Victor Campenaerts, wielrenner
• Augustin De Bruyne, politicus en syndicalist
• Ritchie De Laet, profvoetballer
• Anke De Mondt, basketbalspeelster
• Dirk Denoyelle, cabaretier, kunstenaar
• Guy De Pré, hoofdproducer VRT-radio en presentator
• Raymond Derine, politicus en voorzitter van het Davidsfonds
• Katrien De Ruysscher, actrice
• Leen van Dijck, directrice van het Letterenhuis te Antwerpen
• Kris Merckx, arts en politicus (PVDA)
• Axl Peleman, musicus
• Sven Pichal, radiopresentator
• Marc Schaessens, voetballer
• Lowieke Staal, cabaretier
• Alice Toen, actrice
• Jorn Vancamp, voetballer
• Gil vander Heyden, auteur
• Kurt Van Eeghem, tv- en radiopresentator (Klara)
• Paul Vangenechten, voetballer
• Terry Van Ginderen, presentatrice
• Britt Van Marsenille, presentatrice
• Frans Van Rompaey, architect
• Paul Vekemans, politicus
• Louis Vermoelen, politicus
• Kristof Waterschoot, politicus (CD&V)
• Jos Wijninckx, politicus (sp.a)

Gemeentezegel, men merke hier het H. Kruis op.

• District Hoboken

Zie de categorie Hoboken (Antwerp) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Districten van Antwerpen
Antwerpen · Berchem · Berendrecht-Zandvliet-Lillo · Borgerhout · Deurne · Ekeren · Hoboken · Merksem · Wilrijk Stad Antwerpen · Arrondissement Antwerpen · Provincie Antwerpen · Vlaanderen