Malbeck

Malbeck is een verdwenen landgoed en kasteel in Belfeld, tegenwoordig een stadsdeel van de Nederlandse gemeente Venlo.

Malbeck
overgebleven Maalbekerhoeve in Belfeld; het kasteel is verdwenen
Coördinaten51° 18 NB, 6° 9 OL
Algemeen
KasteeltypeLandgoed
Huidige functieverdwenen
Gebouwd in1418
Gesloopt in18e eeuw
Herbouwd in1766
Gebeurtenissenin 1766 verwoest door brand
Detailkaart

Locatie

Het landgoed bevond zich ten oosten van de huidige kern van Belfeld, aan de voet van de steilrand in de buurtschap Meelderbroek. Het goed ligt pas sinds 1817 op Nederlands grondgebied.

Geschiedenis

Begintijd

Het landgoed werd voor het eerst vermeld in een akte van verpachting uit het einde van de 14e eeuw. Tussen 1394 en 1398 verpachtte hertog Willem I van Gelre een losplaats ("eynen amer") langs de Maas aan Heijnken Tilmanssoen van Eyle (Van Eyll) en Willem Gynesoen van Bollefelt en hun erfgenamen. In deze akte werd aan de pachters het recht gegeven om de losplaats te gebruiken voor het laden en lossen van mergel. Om deze mergel te kunnen vervoeren werd een weg aangelegd door het Meelderbroek tot Maalbeck. Dit was in de 14e eeuw nog een Guliks leengoed.

Vervolgens werd in 1418 door Goedart Joede het leengoed middels een overdrachtsoorkonde verkocht aan Goedart Hoeufft, met goedkeuring van woudgraaf Heinrich Spede van de Altenhof bij Kaldenkirchen. Deze moest zijn goedkeuring geven, omdat zijn lijfeigenen verplicht waren hun graan bij de op het landgoed aanwezige korenmolen moesten laten malen.

Daarna wordt het goed vermeld in een akte van belening uit 1504. In dat jaar werden Dietrich Hort en Jan van der Smitten met het goed beleend. De familie Van der Smitten was in 1536 tevens leenhouder van Kasteel Wambach onder Tegelen. Aangezien in 1557 Malbeck werd geclaimd door de minderjarige kinderen van Deyrich vom Bruck en Lisbet Houptz (waarschijnlijk de toenmalige schrijfwijze van Hoeufft), wordt aangenomen dat de belening van 1504 is gedaan door een plaatsvervanger. In 1518 werd wederom aanspraak gemaakt op het landgoed, ditmaal door Thomas van Gülche. Nadat deze stierf, vervolgde zijn neef Dietrich Schitzler van Venlo (ook bekend als Dietrich von Brüggen, von Bracht), waarop in 1541 een rechtszaak wordt aangespannen door Goswin von Pier. Uit 1539 stamt een verslag van een hoorzitting door de schepenen van Venlo, dat inwoners van Bracht en Kaldenkercken turf hadden gestoken aan de voet van de steilrand.

Tachtigjarige Oorlog

Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd ook de streek rond Malbeck onveilig door rondtrekkende troepen. Tegen het einde van de 16e eeuw lag de kasteelshoeve er woest en verlaten bij. Toen het Twaalfjarig Bestand aanbrak, werd op 21 maart 1609 door Werner Huyn van Amstenrade, maarschalk van Gulik en ambtman te Brüggen, het leengoed Malbeck verkocht aan Ido van Grammay, landrentmeester van Gelder en heer van Hagenbroeck bij Thorn. Op de landkaart die landmeter Philippe Taisné in 1623 maakte van het ambt Montfort (met Kasteel Montfort), staat Malbeck - hoewel buitenland - aangegeven als eigendom van Gramaij, inclusief watermolen, molenvijver en twee verdere gebouwen aan weerszijden van de Molenbeek.

Na het overlijden van de landrentmeester in 1652 erfde zijn kleinzoon Ludolphus Ivo van der Rijdt het goed. Zijn zoon Anton Ferdinand Josef von der Riet, in 1684 gedoopt te Kaldenkirchen, werd op 2-jarige leeftijd erfgenaam van Malbeck. Hij trouwde vier keer. De eerste keer in 1715 met Sybilla Elisabeth van der Meersen, dochter van de burgemeester van Venlo, die zich overigens Van der Mersche schreef. Zij overleed in 1720. Een jaar later hertrouwde Anton Ferdinand met Anna Ludovica de Bruyn, afkomstig van huis Langenfeld bij Wankum; zij overleed in 1722. Van de Riet trouwde een derde maal, ditmaal met Maria Catharina de Samarano, met wie hij een hele reeks kinderen kreeg, waarvan enkele in Beesel werden gedoopt (1724-1727), waar het echtpaar kennelijk enkele jaren woonde voordat ze weer naar Kaldenkirchen verhuisden. Anton Ferdinand werd in 1743 opnieuw beleend met Malbeck. Nadat zijn derde vrouw in 1753 overleed, trad Van der Riet in 1754 een vierde maal in het huwelijk, ditmaal met Catharina van der Vichte uit Venlo. Ten behoeve van zijn zonen Godfried Albert en Johan Baptist, die in het Oostenrijks leger dienden, nam hij tevens een lening op met het leengoed als onderpand. Enkele jaren later, in 1765, overleed Anton Ferdinand von der Reidt in Venlo, waar hij waarschijnlijk met zijn vrouw was gaan wonen.

Herbouw en Franse tijd

In 1766 werden de gebouwen op het landgoed door een brand verwoest. Als eerste werd de bij het goed behorende boerderij herbouwd. Om die reden draagt de huidige monumentale boerderij het ankerjaartal 1766. In de top van de gevel kwam het familiewapen Von der Reidt: drie rietpluimen in een kelk.

De twee zonen van Van der Riet, die na diens dood beiden een derde van het leengoed erfden (het laatste deel werd geërfd door hun verstandelijk gehandicapte zus), kregen ruzie. De jonge Johan, die op het leengoed woonde, was financieel niet bij machte om zijn oudere broer Godfried Albert en zijn zus Anna uit te kopen. In 1772 werd een schikking getroffen, waarbij Godfried Albert de andere twee uitkocht. Maar pas na zijn overlijden kwam er een einde aan de familieruzie. Johan kreeg nu alle goederen toegedeeld, maar overleed niet lang na zijn broer. Zijn weduwe, barones Maria Carolina de Bock zu Pattern, kreeg het goed in eigendom en liet het na haar overlijden na aan haar dochter Carolina von der Reidt.

In december 1792 werd een deel van het ambt Brüggen bezet door Franse troepen. Ook Malbeck kreeg te maken met inkwartieringen en had veel te lijden van de oorlogsomstandigheden. Carolina von der Reidt verliet Malbeck en verhuisde naar een klooster. Op een kaart uit 1792 is te zien dat Malbeck op dat moment niet alleen bestond uit de hoeve met de molen, maar binnen een omgrachting is ook nog het oude herenhuis te zien. Na een lange strijd tussen haar voogden en de mankamer van Brüggen, waaronder het leengoed valt, werd de hoeve enkele malen verpacht door de mankamer, zonder al te positief resultaat. Doordat de heerlijke rechten in 1798 werden afgeschaft verviel de maaldwang voor de laten van de Altenhof. Doordat in 1805 het contract met de Altenhof niet werd verlengd, stond de molen stil en raakten de gebouwen onbewoond.

Nederlands

Na de val van Napoleon Bonaparte werden tijdens het Congres van Wenen in 1815 de landsgrenzen gewijzigd, en Malbeck werd in 1817 toegevoegd aan het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Vanaf dat moment veranderde ook de naam van Malbeck in Maalbeek. Op dat moment werd het opnieuw verkocht aan een molenaar. Na zijn dood in 1836 werd de molen nog enige tijd draaiende gehouden door zijn weduwe en kinderen, maar daarna kwam ze weer stil te liggen en verviel ze gedeeltelijk. In 1847 werden boerderij en molen opnieuw verkocht en opgeknapt, maar er was weinig bedrijvigheid. Tien jaar later werd het nogmaals verkocht, maar ook dit keer bleven de opbrengsten van boerderij en molen tegenvallen. De meeste mensen lieten hun graan malen op de molens van Ronckenstein in Beesel en Kasteel Holtmühle in Tegelen. Omdat de bedrijvigheid niet meer op gang kwam, is de watermolen uiteindelijk in 1883 gesloopt. Deze molen lag overigens ten oosten van de huidige langgevelboerderij. Vanaf 1974 werd de boerderij nog geëxploiteerd als café. Tegen het einde van de 20e eeuw werd de boerderij verder verbouwd, de gebouwen okergeel geverfd en er werden twee driehoekige dakkapellen toegevoegd. In 1996 werden de resten van de oude watermolen opgegraven. Op dat moment ontstonden ook plannen om deze ruïne een nieuwe functie te geven, maar deze plannen werden nooit uitgevoerd.

Zie ook

Aan den Bollenberg · Landgoed Aan gen End · Kasteel Aerwinkel · Kasteel Afferden · Alde Huys · Kasteel De Aldenborgh · Kasteel Aldenghoor · Alte Burg · Kasteel Amstenrade · Slot Annendael · Kasteel Arcen · Arenborg · Baersdonck · Baronsberg · Belfort · Kasteel De Berckt · Kasteel Bethlehem · Huis Blankenberg · Kasteel Bleijenbeek · Boerlo · Bolberg · Bollenberg · Kasteel De Bongard · Borchgrave · Kasteel d'Erp · Kasteel Borggraaf · Kasteel Borgharen · Kasteel Born · Huis Bree · Kasteel Broekhuizen · Gracht Bruggraaf · Kasteel De Burght · Kasteel Cartils · Kasteel Cortenbach · Huis De Dael · Dalheym · Huis Ten Dijcken · Kasteel Doenrade · Landgoed Doesborgh · Kasteel Erenstein · Kasteel Eijsden · Eijsden · Kasteel Elsloo · Eperhuis · Etzenraderhuuske · Exaten · Kasteel Eijckholt · Kasteel Eyckholt · Eys · Kasteel Genbroek · Gebroken Slot · Kasteel Geijsteren · Kasteel Op Genhoes · Kasteel Genhoes · Genneperhuis · Kasteel Het Geudje · Kasteel Geulle · Kasteel Geusselt · Kasteel Goedenraad · Kasteel Grasbroek · Kasteel Groenendaal · Groethof · Kasteel van Gronsveld · Kasteel Haeren · Kasteel Den Halder · Heerlaer · Kasteel Hillenraad · Kasteel Hoensbroek · Kasteel Holtmühle · Huize Holtum · Kasteel Horn · Huys ter Horst · Kasteel ten Hove · Kasteel Hurpesch · Kasteel Sint-Jansgeleen · Kasteel Jerusalem · Kasteel Kaldenbroek · Den Kamp · Kasteel Karsveld · Kasteel Keverberg · Klimmender Huuske · Koppelberg · Kasteel Lemiers · Leymskamp · Kasteelruïne Lichtenberg · Kasteel Limbricht · Huize Lovendael · Luyseycke · Huize Maagdenberg · Malbeck · Huize Manresa · Kasteel van Meerlo · Kasteel Meerssenhoven · Kasteel van Mheer · Kasteel Millen · Kasteel Montfort · Sint-Jozefklooster Villa Moubis · De Munt · Château Neercanne · Kasteel Neubourg · Huis Nierhoven · Nieuwborg · Kasteel Nieuwenbroeck · Nije Huys · Kasteel Nijenborgh · Kasteel Nijswiller · Kasteel De Bockenhof · Kasteel Obbicht · Kasteel Ooijen · Kasteel Oost (Valkenburg) · Kasteel Oost (Oost-Maarland) · Kasteel Ouborg · Kasteel Passarts-Nieuwenhagen · Prinsenhof · Kasteel Puth · Kasteel Raath · Kasteel De Raay · Reiderode · Kasteel Reijmersbeek · Kasteel van Rijckholt · Kasteel Rivieren · Kasteel Schaesberg · Kasteel Schaloen · Kasteel Scheres · Landgoed Schoneborg · Huis Severen · Sibberhuuske · Château St. Gerlach · Huis De Spyker · Stadhuis van Venlo · Huize Stalberg · Kasteel Stein · Stoel van Swentibold · Kasteel Strijthagen · Struyver · Kasteel Terborgh · Kasteel Ter Worm · De Tombe · Huis de Torentjes · Kasteel Vaalsbroek · Kasteel Vaeshartelt · Kasteel Valkenburg · Vinckenhof · Kasteel Vliek · Vogelsanxhof · De Vroenhof · Vrijburg · Kasteel Wambach · Weyborch · Kasteel Wijnandsrade · Wijnandsrade · Huize Witham · Kasteel Wittem · Kasteel Wolfrath · Kasteel Wylre · Kasteel Wijlre · In het Zand

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.