Kasteel Wittem

Thibald van Voeren († 1106) was gehuwd met Guda van Valkenburg, erfgename van Valkenburg. Het echtpaar woonde aanvankelijk op kasteel Genhoes in Oud Valkenburg, maar Guda zou na de dood van Thibald op kasteel Wittem zijn gaan wonen, dat ze na haar dood schonk aan de Sint-Jacobsabdij in Luik voor hun beider zielenheil.

In 1220 kocht Winand van Julemont het toen nog niet erg grote kasteel Wittem van de St. Jacob abdij. Dit was een grote riddermatige familie uit het gebied rond Luik, met vele zijtakken, deels aangeduid als van Scavendriesch. Toen zij Wittem in bezit kregen, breidden ze het uit met een grote stenen toren bij de Sinselbeek. Het wapen van de Scavendriesch was een rood, gekarteld doornenkruis op een goudgele achtergrond. Hun wapen is nog steeds te vinden boven in het glas bij de ingang van kasteel Wittem.

Al snel speelde de ronde woontoren van kasteel Wittem een rol bij schermutselingen tussen allerlei hertogen. Aan het einde van de Limburgse Successieoorlog vond op 5 juni 1288 de slag bij Woeringen plaats, waarbij de ridders van Scavendriesch aan de kant van Brabant vochten.

In 1344 verkocht de kleinzoon van Arnold II van Wittem, Gerard III, heerlijkheid en kasteel Wittem voor 2.300 gulden aan Johan van Corselaer, bastaardzoon van Jan II. Gerard III vestigde zich op Neubourg te Gulpen. In die periode stierf het geslacht van de graaf van Limburg uit en verkreeg Van Corselaer Mechelen in zijn jurisdictie. Ook in die periode werd het kasteel vergroot tot een carré, gelegen tussen twee beken. Kasteel Wittem had toen wel zeven torens, veel groter dan het tegenwoordig nog is. Het kasteel was voornaam genoeg om op 25 oktober 1520 keizer Karel V er te laten overnachten, toen hij op weg was naar Aken om tot keizer gekroond te worden.

De sterke burcht van Wittem komt dan ook in allerlei gedichten voor. Zo zegt een middeleeuwse schrijver over een belegering van het kasteel:

J.M. Merckelbach (1831-1895)

Omdat het zo’n grote en belangrijke burcht tussen Aken en Maastricht was, werd ze vaak aangevallen. Bij een zo’n aanval werd de burcht van Wittem bijna met de grond gelijk gemaakt. Op dat moment was het in bezit van de familie Waldeck Pyrmont. Deze familie speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van Nederland en vooral die van Maastricht. In Maastricht is er een straat naar hen genoemd en zij waren ook de stichters van de Waalse kerk in de Pietersstraat te Maastricht.

De familie Merckelbach was jarenlang als plaatselijke stadhouders eerst in dienst van de Waldecks en later van de Plettenbergs. Sinds 1764 woonde Adolfus Merckelbach op kasteel Wittem. Zijn zoon, notaris en burgemeester Simon Merckelbach kocht voor 80.000 daalders het kasteel en landerijen van de Franse overheid. Simon Merckelbach en vooral zijn zoon Jan Mathys - vrederechter, burgemeester en grootgrondbezitter- restaureerden kasteel Wittem en brachten het daarmee in de neogotische staat zoals we het kasteel nu kennen. Jan Mathys Merckelbach (1792-1838) liet ook het park rondom het kasteel aanleggen.

Tegen de achtergrond van innige contacten met de Akense fabrikanten Monnheim, Gianni en Heusch brachten de nazaten van Jan Mathys het tot grote welstand. De Merckelbachs vonden ook hun weg naar het (Nederlandse) openbare bestuur. De nazaten van Jan Mathys hielden het kasteel en de landerijen tot 1956 in hun bezit.

In 1968 kocht de Valkenburger Peter Ritzen het kasteel, liet het opknappen en vestigde er een hotel-restaurant. Van 1977 tot 1989 had het restaurant Kasteel Wittem een Michelinster. In 2009 werd het kasteel door de familie Ritzen verkocht en werden hotel en restaurant gesloten.

Het hotel, nu zonder restaurant, heropende in 2011. Eigenaren waren Ronald en Silvia de Meij. Zij verkochten het hotel in mei 2018 aan Alexander en Nicole Wilden.[1]