Heerenveen (gemeente)

Heerenveen ( uitspraak (info / uitleg)) (Fries: It Hearrenfean ( uitspraak (info / uitleg)), Stellingwerfs: et Vene) is een gemeente in de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente Heerenveen telt 50.257 inwoners (per 1 januari 2019, bron: CBS)*, waarvan ongeveer 29.170 in de hoofdplaats Heerenveen. In mei 2014 werd de 50.000e inwoner geregistreerd.

Heerenveen
Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie Friesland
Coördinaten52° 58′ NB, 6° 3′ OL
Algemeen
Oppervlakte198,17 km²
- land190,09 km²
- water8,08 km²
Inwoners (1 januari 2019)50.257?
(264 inw./km²)
BestuurscentrumHeerenveen
Belangrijke verkeersadersA7 E22 A32 N380
Station(s)Akkrum
Heerenveen
Heerenveen IJsstadion
Politiek
Burgemeester (lijst)Tjeerd van der Zwan (PvdA)
Zetels
PvdA
VVD
CDA
GB
FNP
GroenLinks
D66
SP
ChristenUnie
Lijst Blanc		29
6
5
5
3
3
3
2
2
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)€ 32.600 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)€ 183.000
WW-uitkeringen (2014)54 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)8411 - 8459, 8468, 8469, 8490, 8491, 8494, 8495
Netnummer(s)0513, 0516, 0566
CBS-code0074
CBS-wijkindelingzie wijken en buurten
Websitewww.heerenveen.nl

Bevolkingspiramide (2008)
Portaal    Nederland
Topografische gemeentekaart van Heerenveen, september 2017
Heerenveen vanuit de ruimte gezien

Geschiedenis

In 1551 ondertekenden de ‘heeren’ Van Dekema, Van Cuyck en Foeyts de oprichtingsakte van de Schoterlandse Veencompagnie, de op één na oudste Naamloze Vennootschap van Nederland. De oprichtingsakte van de oudste Nederlandse hoogveenkolonie is in feite de geboorteakte van Heerenveen.

Voor het vervoer van de afgegraven turf lieten de ‘heeren van ’t veen’ de Schoterlandse Compagnonsvaart en de Heeresloot graven. Het vaarwater werd gekruist door de verbinding Zwolle-Leeuwarden. De combinatie van kruising van wegen en waterwegen en de voortvarendheid waarmee de ‘heeren van ‘t veen’ activiteiten ontwikkelden, liggen ten grondslag aan het ontstaan van Heerenveen. Op zo’n plaats ontstond vaak een concentratie van middenstand en handel, wat voor woningzoekenden en ondernemers weer aanleiding was om zich daar in de buurt te vestigen. En zo dus ook in Heerenveen. In de negentiende eeuw groeide de nederzetting uit tot een plaats met veel patriciërs, deftige burgers en middenstand, oftewel het ‘Friese Haagje’.

Samenvoeging met omliggende gemeenten

Heerenveen lag niet alleen op een kruispunt van wegen en waterwegen, maar ook op de grens van drie gemeenten: Aengwirden, Schoterland en Haskerland, de huidige buurgemeente De Fryske Marren. Deze situatie stond de ontwikkeling van de plaats lange tijd in de weg. Samenvoegen was het beste en dat gebeurde uiteindelijk ook, maar hieraan ging een eeuwenlange discussie vooraf. De plek waar de drie gemeenten elkaar raakten werd gemarkeerd door de grensleeuw. Pas op 1 juli 1934 vond de herindeling van gemeenten plaats en vormden de gemeenten Aengwirden, Schoterland samen met een klein stukje van Haskerland de gemeente Heerenveen met Heerenveen als hoofdplaats.

Van 1 januari 1812 tot 1 oktober 1816 bestond er eveneens een gemeente Heerenveen, bestaande uit Heerenveen, Terband en Het Meer[1]. In 1816 werden de grietenijen van voor 1812 hersteld. Hierbij is Heerenveen gesplitst naar Aengwirden en Schoterland.

Per 1 januari 2014 werd de nieuwe gemeente Heerenveen ingesteld, bestaande uit het grondgebied van de opgeheven oude gemeente Heerenveen uitgebreid met de dorpen Nieuwebrug en Haskerdijken van de gemeente Skarsterlân en het zuidelijk deel van de per 1 januari 2014 opgeheven gemeente Boornsterhem (Akkrum, Nes en Oldeboorn).[2] De nieuwe gemeente had bij aanvang net iets minder dan 50.000 inwoners.

Kernen

De gemeente Heerenveen telt 21 officiële kernen, waarvan de plaats Heerenveen verreweg de grootste is. De Nederlandse namen zijn de officiële, met uitzondering van Aldeboarn (Oldeboorn) en De Knipe (De Knijpe).[3]

Dorpen

Aantal inwoners per kerngebied * op 4 oktober 2019:[4]

Nederlandse naamFriese naamInwoners
HeerenveenIt Hearrenfean29.170
AkkrumAkkrum3.355
Jubbega **Jobbegea3.260
OranjewoudOranjewâld1.585
OudeschootAldskoat1.575
OldeboornAldeboarn1.560
NieuwehorneNijhoarne1.450
De KnijpeDe Knipe1.415
NesNes1.060
OudehorneAldhoarne840
TjalleberdTsjalbert840
HoornsterzwaagHoarnstersweach825
MildamMildaam675
KatlijkKetlik600
LuinjeberdLúnbert435
BontebokBontebok410
HaskerdijkenHaskerdiken410
Gersloot ***Gersleat295
TerbandTerbant265
NieuwebrugNijbrêge220
NieuweschootNijskoatonbekend

Bron: CBS

* Kerngebied: de woonkern en het bijbehorende omliggende gebied buiten de bebouwde kom. Gegevens per woonkern zijn niet beschikbaar.
** Inclusief Schurega
*** incluis het dorp Gersloot-Polder

Andere kernen

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende kernen, voornamelijk buurtschappen:

Bevolkingsgroei

Het inwonertal van de gemeente Heerenveen is bijna voortdurend gegroeid, alleen in 2013 was er sprake van een lichte daling. De bevolkingsgroei sinds 2014 is mede het gevolg van de herindeling.

  • 1960 - 25.844
  • 1970 - 31.434
  • 1980 - 36.729
  • 1990 - 37.930
  • 2000 - 40.437
  • 2010 - 43.418
  • 2011 - 43.454
  • 2012 - 43.514
  • 2013 - 43.323
  • 2014 - 49.900
  • 2016 - 50.175
  • 2017 - 52.229
  • 2018 - 53.302
  • 2019 - 50.257

Gemeentehuis
Crackstate

In 1934 werd Oenemastate het gemeentehuis van Heerenveen. In 1952 werd dit Crackstate. In de 1993 volgde nieuwbouw en is een nieuw gemeentehuis met de ingang aan de K.R. Poststraat verbonden met het monumentale pand. In 2007 werd het gemeentehuis opnieuw verbouwd. Het publiekscentrum kreeg toen een ingang aan het Crackplein. In het historische Crackstate zetelen onder meer burgemeester en wethouders. De ‘achter groote sael’ fungeert als trouwzaal.

Het statige huis is in 1648 als woonhuis gebouwd door grietman Johannes Sytzes Crack. Hij liet het huis bouwen op de plaats waar zijn voorvader vermoedelijk in 1608 al een state bouwde: de eerste Crackstate. In het nieuwe Crackstate zitten delen van de oude state verwerkt. Tot 1833 deed het dienst als woonhuis voor opeenvolgende geslachten van de familie Crack. In dat jaar kreeg de rijksoverheid het gebouw in handen. Eerst werd het een 'Regtbank van eersten aanleg' in het ‘Vrede-gerecht’ en een ‘Huis van Arrest’. Voor het ‘Huis van Arrest’ werd later een afzonderlijke gevangenis achter Crackstate gebouwd. Toen de rechtbank in 1923 werd opgeheven, bleef de kantonrechter (de voormalige Vrederechter) in Crackstate zitting houden. In de Tweede Wereldoorlog oefende de bezetter een waar schrikbewind uit in de gevangenis. Meer dan zestig Nederlanders overleefden hun verblijf in de gevangenis niet.


Carillon van Crackstate

Bijzonder is het koepeltje op Crackstate. Waarschijnlijk deed de decoratieve toren dienst als uitkijkpost om de landerijen rondom de state in de gaten te houden. In 1962 werd een beiaard van 37 klokken in de koepel geplaatst. In 1985 is het carillon gereviseerd en zijn de zeventien klokken vervangen. Het carillon kan zowel mechanisch als handmatig worden bespeeld. De Stichting Carillon Crackstate beheert het carillon.

Politiek

De gemeenteraad van Heerenveen bestaat uit 29 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:

Gemeenteraadszetels
Partij1994199820022006201020142018
PvdA78712886
VVD4454445
CDA5454345
GroenLinks2322213
Leefbaar Heerenveen234--1-
D66411-232
ChristenUnie*-112221
FNP1111233
Gemeentebelangen Heerenveen---2433
SP--1---2
Lijst 9------1
Totaal25252727272931
  • De ChristenUnie werd in 1998 vertegenwoordigd door haar voorgangers het GPV en de RPF.

College 2018-2022

Het college van burgemeester en wethouders van Heerenveen bestaat in de zittingsperiode van 2018-2022 uit een coalitie van PvdA, CDA en VVD. Deze partijen bezitten samen 16 van de 31 zetels in de gemeenteraad.

De burgemeester en wethouders zijn:

  • Tjeerd van der Zwan (PvdA) burgemeester. Portefeuilles: ICT, economie (acquisitie), handhaving, openbare orde en veiligheid, P&O en Communicatie, bestuurlijke zaken en coördinatie, publieke dienstverlening en lokale democratie.
  • Hans Broekhuizen (CDA) wethouder. Portefeuilles: economie (inclusief recreatie/toerisme), werk en Inkomen, cultuur,integraal beheer openbare ruimte, klimaatadaptatie/biodiversiteit, financiën, grondzaken/grondbedrijf, publieke gezondheid (GGD Fryslân), tweede locoburgemeester.
  • Jelle Zoetendal (PvdA) wethouder. Portefeuilles: zorg & maatschappelijke ondersteuning, welzijn, jeugd & jeugdzorg, onderwijs, sport, accommodaties, volkshuisvesting, energietransitie & energiestrategie, centrumontwikkeling, eerste locoburgemeester.
  • Jaap van Veen (VVD) wethouder. Portefeuilles: ruimtelijke ontwikkeling en omgevingsvisie, bereikbaarheid, verkeer en vervoer + parkeren (RSP gelden), afval en circulaire economie, wonen (woonvisie, afspraken met corporaties), vergunningen, bodem (waterwinning, gaswinning en geothermie), waterbeheer, derde locoburgemeester.

Millennium/Fairtrade Gemeente
Bord Millennium Gemeente Heerenveen

De gemeente Heerenveen is sinds 2007 ook Millennium Gemeente. Dit wordt onder andere kenbaar gemaakt door borden aan de toegangswegen bij de gemeentegrens. Sinds 2017 is de gemeente Heerenveen ook een Fairtrade gemeente.

.

Aangrenzende gemeenten
   Aangrenzende gemeenten   
   Leeuwarden  Smallingerland 
 De Fryske Marren  Opsterland 
   Weststellingwerf  Ooststellingwerf 

Monumenten

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.