Geldermalsen (plaats)

Geldermalsen (dialect: Gellermalse) ( uitspraak (info / uitleg)) is een dorp in de gemeente West Betuwe in de Nederlandse provincie Gelderland. Op 4 oktober 2019 telde Geldermalsen 10.855 inwoners (bron: CBS)

Geldermalsen
Plaats in Nederland
Details

Situering
Provincie Gelderland
GemeenteWest Betuwe
Coördinaten51° 53′ NB, 5° 17′ OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)10.855[1]
Overig
Postcode4190-4191
Netnummer0345
Woonplaatscode3529
Belangrijke verkeersadersA2 A15 N327 N833
Detailkaart
Locatie in de gemeente Geldermalsen
Portaal    Nederland

Ligging

Geldermalsen is gesitueerd in de westelijke uithoek van de provincie Gelderland en bevindt zich centraal in het deel van de Betuwe dat de Tielerwaard genoemd wordt. De gehele noordzijde van Geldermalsen grenst aan de rivier de Linge; op de andere oever bevinden zich de kleinere dorpen Tricht en Buurmalsen. In het zuiden grenst Geldermalsen aan het dorp Meteren.

Belangrijke plaatsen binnen een straal van vijftien kilometer rondom Geldermalsen zijn Tiel, Buren, Culemborg, Leerdam, Zaltbommel en 's-Hertogenbosch.

Geschiedenis
Luchtfoto van Geldermalsen (1920-1940), Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Het bestaan van de huidige plaats Geldermalsen wordt voor het eerst gesuggereerd in een oorkonde van 12 augustus 850. Daarin wordt gesproken over Uberan Malsna (later Boven-Malsen/Malsen Superior genoemd), waarmee het tegenwoordige Buurmalsen wordt bedoeld. Dit veronderstelt echter tegelijkertijd de aanwezigheid van een Malsen Inferior of Nedermalsen (ten zuiden van de Linge). In de archieven komen we het ook wel tegen als Burchmalsen, 's-Hertogenmalsen, Gelremalsen, Geldermalssum, Geldermalssen en Geldermalsem. Het onderscheid tussen Buur- en Geldermalsen is in later tijden te verklaren doordat Buurmalsen kon worden gezien als Malsen bij Buren, behorende tot het graafschap Buren en Geldermalsen als het Malsen bij Gelre, behorende tot het grondgebied van de Hertog van Gelre.

Op 31 januari 1995 werden de inwoners van Geldermalsen gedurende 5 dagen verplicht geëvacueerd vanwege de gevaarlijk hoge waterstand van de Maas en de Waal.

Dorpsuitbreidingen

Oorspronkelijk bestond het dorp Geldermalsen enkel uit Geldermalsen-Centrum en de buurt 't Rot, het huidige Geldermalsen-Oost. Centrum en 't Rot liggen ongeveer 1,5 kilometer uit elkaar en zijn nog altijd met elkaar verbonden door de Willem de Zwijgerweg. In de loop der tijd is het dorp flink uitgebreid. Op chronologische volgorde met de volgende wijken:

  • Villadeel Stationswijk (jaren 1920)
  • Tuindorp (jaren 1930)
  • Oranjebuurt (jaren 1940)
  • Rivierenwijk (jaren 1950)
  • Emmawijk (jaren 1960)
  • Stationswijk (jaren 1960)
  • Staatsliedenbuurt (jaren 1970)
  • Hooge Hoeven (jaren 1970)
  • Boomkamp (jaren 1990)
  • Middengebied (jaren 1990)
  • Kalenberg (jaren 2000)
  • Steenvliet (jaren 2000)
  • Lingedonk (jaren 2010/2020)
  • De Plantage (jaren 2010/2020)
  • De Bastide (jaren 2010/2020)
  • De Buitenplaats (jaren 2010/2020)

Het kasteel te Geldermalsen

Uit archieven blijkt dat er reeds in het jaar 1096 sprake was van een burcht in Geldermalsen. Later zou zij de naam "Ravesteyn" (Rave(n)stein) krijgen. In 1741 werd het kasteel beschreven als een door grachten omringd adellijk huis met twee hoge trapgevels, een lage vierkante toren met een voormuur en een valbrug. In 1828 liet de toenmalige eigenaar en bewoner Edmond Willem van Dam van Isselt de oorspronkelijke behuizing ingrijpend vernieuwen. Later werd het huis "Groot Ravenstein" genoemd, in tegenstelling tot "Klein Ravenstein" in Buurmalsen. Op 4 april 1916 werd het publiek verkocht en kort daarna gesloopt. Het kasteel stond in het gebied wat nu wordt omschreven als Zwarte Kamp.

Het wapen van Geldermalsen
Wapen van Geldermalsen
1918-1978

Het huidige wapen van Geldermalsen werd in gebruik genomen op 24 december 1918. De officiële omschrijving luidt: in keel, 19 besanten van goud, geplaatst 4,4,4,4,3; het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels. Dit wapen is het oude wapen van Bentheim.

Bezienswaardigheden
De Linge bij Geldermalsen (2004)
Station Geldermalsen (2004)

In het centrum van het dorp bevindt zich een gotische kerk, die omstreeks het jaar 1450 gebouwd is. Zowel de kerkklok als het doopvont dateert uit de 15e eeuw. De kerk werd in 1968 gerestaureerd.

Verder bevindt zich in het dorp de korenmolen de Bouwing. Even buiten het dorp staat de poldermolen De Watermolen.

In het voorjaar oefenen de bloeiende fruitboomgaarden langs de kronkelende lingedijken een grote aantrekkingskracht uit op dagtoeristen. Jaarlijks wordt vanuit hier de Betuwse Lentetocht georganiseerd.

De gereformeerde kerk is ontworpen door Egbert Rei tsma.

De rooms-katholieke Sint-Suitbertuskerk is in 1949 gebouwd naar een ontwerp van architect C.H.B. Dionisius.

Economie en werk

Vanwege haar centrale ligging is Geldermalsen een aantrekkelijke locatie voor bedrijfshuisvesting. Onder meer het landelijke distributiecentrum voor houdbare producten van Albert Heijn en het distributiecentrum van Blokker zijn in Geldermalsen gevestigd.

Bereikbaarheid

In Geldermalsen bevindt zich sinds 1868 een spoorwegstation. Het station is gelegen aan de spoorlijnen Utrecht - 's-Hertogenbosch en de Betuwelijn, die van Elst naar Dordrecht loopt. Aan deze laatste lijn had Geldermalsen tot 1921 ten zuiden van de plaats eveneens een stopplaats, te weten stopplaats Utrechtsche Straatweg. Het station is sinds 2015 aangesloten op het Randstadspoor en sinds eind 2018 op het R-net.

Ten zuiden van Geldermalsen loopt de snelweg A15, ten westen de A2. De N327 verbindt het dorp met beide snelwegen. Parallel aan de A15 loopt de Betuweroute.

Kerkelijk

Geldermalsen kent verschillende kerkgemeenten, waarvan 3 bevindelijk gereformeerde kerken, 1 rooms-katholieke kerk en 2 PKN-gemeenten, waarvan 1 gereformeerde en 1 hervormde kerk. Opvallend is vooral de grote kerk van de Gereformeerde Gemeente (Bethelkerk) en de zogenaamde kerkboerderij van de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland.

Verkiezingen

Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2010 behaalde de SGP in Geldermalsen 11,9% van de stemmen. Dat is meer vergeleken met het gemiddelde van de gemeente van 8,7%. Ook Meteren en Tricht kwamen ruim boven het gemiddelde van de gemeente Geldermalsen uit. In Meteren behaalde de SGP 10,91% van de stemmen, in Tricht was dat 10,4%.

Bekende (ex-)inwoners van Geldermalsen

Zie ook
Zie de categorie Geldermalsen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Beluister (info)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.