Begijnhof Ten Wijngaerde

Al voor 1240 kwam een gemeenschap van vrome vrouwen zich vestigen op het domein 'de Wi(j)ngaard', in het zuiden van de stad. Deze benaming verwees waarschijnlijk naar laaggelegen grasland. Het begijnhof werd rond 1244 gesticht door Margaretha II van Constantinopel. In 1245 werd het als zelfstandige parochie erkend. In 1299 kwam het onder het rechtstreekse gezag van koning Filips de Schone en kreeg de titel van "Prinselijk Begijnhof".

Het complex omvat de Begijnhofkerk en een dertigtal witgeschilderde huizen, waarvan de meeste dateren uit de late 16e, 17e en 18e eeuw. Deze huizen zijn praktisch allemaal rond een centraal hof gebouwd. De voornaamste toegang met poort is te bereiken via de driebogige stenen brug, de Wijngaardbrug. In een nis is het beeld te zien van de heilige Elisabeth van Hongarije, patrones van vele begijnhoven en ook van het Brugse begijnhof. De Wijngaard is tevens aan de Heilige Alexius gewijd. De toegangspoort is gebouwd in 1776 door meestermetselaar Hendrik Bultynck. Dit jaartal staat boven de poort vermeld. Het eerste begijnhuisje naast de toegang is als museum ingericht en er zijn onder andere schilderijen, 17e-eeuws en 18e-eeuws meubilair en kantwerk te bezichtigen. Een tweede poort verleent toegang via de Sasbrug aan het Sashuis.

De buitenzijde van het begijnhof bij valavond, met op de voorgrond het Wijngaardplein met zijn zwanen en op de verre achtergrond het Minnewaterpark.

De Begijnhofkerk bevindt zich aan de oostzijde van het Begijnhof, en is toegewijd aan de heilige Elisabeth van Hongarije. Het oudste, vroeggotische kerkgebouw op die plaats gaat terug tot 1245, wanneer gravin Margaretha van Constantinopel de in onbruik geraakte kapel van de burggraaf op de Burg op verzoek van bisschop Walter van Marvis laat overbrengen naar het kort voordien gestichte Begijnhof Ten Wijngaerde. Die overbrenging moet vrij letterlijk geïnterpreteerd worden: behalve de inboedel (meubilair, boeken, liturgische objecten en ornamenten) zijn blijkbaar ook de bouwmaterialen in de mate van het mogelijke opnieuw gebruikt. In januari 1584, tijdens het calvinistisch bestuur in Brugge, wordt het gebouw - dat op dat ogenblik tot opslagplaats voor graan en stro dient - door brand vernield. Alleen enkele muren staan nog overeind. In 1604-1609 volgt de heropbouw, grotendeels op hetzelfde grondplan. Het interieur, dat in de loop van de 17de en 18de eeuw met kunstwerken verrijkt wordt, vertoont een sober barok karakter. Het 18de-eeuwse orgel is gebouwd door Andries-Jacob Berger. In 1990-1991 ondergaat de kerk een grondige restauratie.

• 
  De Begijnhofkerk
• 
  Interieur van de kerk

• Monasterium De Wijngaard
• Begijnhuisje (museum)
• Begijnhof De Wijngaard, Brugge in de ODIS

• Hector HOORNAERT, Ce que c'est qu'un béguinage..., Brugge, Desclée de Brouwer, 1921.
• Rodolphe HOORNAERT, Le Béguinage de Bruges,son histoire, sa règle, sa vie, Brugge, Desclée de Brouwer, 1930.
• Fernand BONNEURE & Lieven VERSTRAETE, Het prinselijk begijnhof De Wijngaard in Brugge, uitg. Lannoo, Tielt 1992 (ISBN 9789020920505)
• Brigitte BEERNAERT e. a., Begijnhofkerk H. Elisabeth, in: 17de-eeuwse architectuur in de binnenstad, Open Monumentendag 1993, Brugge, 1993.
• Andries VAN DEN ABEELE, Tuinen en verborgen hoekjes in Brugge, Brugge - Luik, 1998.
• Brigitte BEERNAERT, Begijnhof, tuin van het monasterium, in: Een tuin is meer dan er staat, Open Monumentendagen Brugge, 2002, Brugge, 2002.
• Rik C. F. DHONDT, Problemen bij het omvormen van het Brugse begijnhof tot een parochie, in: Brugs Ommeland, 2009, blz. 51-59.
• Rik C. F. DHONDT, Wie woonde er voor 1300 op het Begijnhof te Brugge?, in: Brugs Ommeland, 2011, blz. 14-29.
• Elke VAN DEN BROECKE en Lieve UYTTENHOVE, Laus Deo. Rodolphe Hoornaert en zijn werk, 1886-1969, Brugge-Leuven, 2013.

Zie de categorie Begijnhof van Brugge (Ten Wijngaerde) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.