Acht van Chaam
De Acht van Chaam is een jaarlijks terugkerende wielerronde in de Noord-Brabantse plaats Chaam. Deze ronde wordt elk jaar gehouden op de woensdag na de Ronde van Frankrijk. Het is een van de criteriums die in meerdere landen vlak na afloop van de Tour de France worden gehouden. Hierbij worden vele grote wielrenners aangetrokken om hun "rondjes om de kerk" te rijden. De Acht van Chaam is Nederlands oudste profcriterium en Nederlands oudste internationale wielerwedstrijd. Binnen Nederland is alleen het Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg ouder.
 | ||||
 | ||||
De Acht van Chaam in de tijd van Joop Zoetemelk, 25 juli 1973. | ||||
| Lokale naam | De Acht | |||
| Bijnaam | De klassieker der criteria,
De pracht van Chaam. | |||
| Regio | Chaam | |||
| Periode | Eerste woensdag na de Ronde van Frankrijk | |||
| Organisator | Comité Acht van Chaam | |||
| Type | Criterium | |||
| Geschiedenis | ||||
| Eerste editie | 1933 | |||
| Aantal edities | 81 (2019) | |||
| Eerste winnaar | | |||
| Laatste winnaar |  | |||
| Laatste Bel. winnaar | .svg.png){kind=small} | |||
| Laatste Ned. winnaar | | |||
| Meeste zeges | | |||
| ||||
De dinsdagavond voorafgaand aan de Acht van Chaam vindt traditiegetrouw een groot openluchtfeest plaats op en rond de Dorpsstraat, de 'Nacht van Chaam' genoemd. Tijdens de Acht zelf is er elk jaar een artiestenplein.
Geschiedenis
Al in 1890 werd in Chaam de eerste wielerwedstrijd georganiseerd. Dit in de vorm van een driewieler wedstrijd. Deze wedstrijd was erg populair bij het publiek uit Chaam en omstreken en rook naar meer.
In 1898 werd in Chaam de wielerclub 'Steeds Voorwaarts' opgericht. Deze club organiseerde jaarlijks een (twee) wielerwedstrijd met een parcours tussen Ulvenhout en Baarle-Nassau. De club kreeg steeds vaker met onverwachtse problemen te maken, zoals plotseling opengebroken wegen en dichte spoorbomen. Toen de burgemeester van een van de gemeentes op de route het niet langer toestond dat de wielrenners met blote benen door zijn gemeente zouden fietsen, was de maat vol. Dit resulteerde in een criterium dat binnen de Chaamse gemeentegrenzen verreden werd. De eerste koers werd op dinsdag 30 mei 1933 gehouden. Het parcours kreeg de vorm van een 8, waarop de naam Acht van Chaam gebaseerd is. Hierover meer onder het kopje Parcours.[1]
De eerste Acht van Chaam trok meteen al 25.000 toeschouwers.[2]
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de organisatie van de Acht moeilijk. In 1940 mocht er onder toeziend oog van de Duitse bezetter nog gewoon gekoerst worden maar de andere oorlogsjaren werd dit verboden.
Ook in 1946 kon er geen Acht gerealiseerd worden omdat er niet genoeg geld was door de naweeën van de oorlogsjaren.
In 1947 werd het Comité Acht van Chaam opgericht en nam de organisatie over van wielerclub steeds voorwaarts. Sindsdien is de Acht elk jaar verreden.
Over de jaren haalde het Comité Acht van Chaam vele grote Tourvedetten en wereldkampioenen naar de start.
Het absolute hoogtepunt was in 1968 toen er naar schatting 100.000 mensen naar Chaam waren gekomen om de eerste Nederlandse Tourwinnaar Jan Janssen de Acht te zien winnen. Dit kwam echter niet uit toen Rini Wagtmans Janssen loste en als eerste zijn wiel over de streep duwde.
Na Jan Janssen werden er nog een aantal gele truien naar Chaam gehaald maar ze kwamen nooit verder dan het tweede treetje van het podium. Hier kwam pas verandering in toen bij de 79e editie in 2017 viervoudig Tourwinnaar Chris Froome als eerste over de streep kwam. Twee jaar later won Tourwinnaar Egan Bernal ook in de gele trui.
In de periode 1994-1997 werd de Acht van Chaam als UCI-ploegenwedstrijd verreden; sinds 1998 is het weer een 'gewoon' criterium. Hierover meer onder het kopje Parcours.
Door de ouderdom, naammerksbekendheid (de naam is nooit veranderd) en de unieke regionale cultuur werd de Acht van Chaam in 2014 als eerste en tot nu toe enige wielercriterium toegevoegd aan de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland om het voorbestaan van de Acht van Chaam veilig te stellen.
Parcours
Het Parcours is een van de redenen dat de Acht van Chaam een succes is en grote bekendheid heeft verworven.
Eerste parcours (1933-1993)
Het eerste parcours werd uitgetekend over een lengte van 11 kilometer met het doel zo veel mogelijk cafés te passeren omdat de kasteleins financieel bijdroegen aan de organisatie. Hierdoor ontstonden er 2 lussen en een unieke dubbele passage in de Dorpsstraat. Hierbij passeerde de coureurs elkaar vaak, waardoor het een beetje leek op een tenniswedstrijd. Deze passage was dan ook een grote trekpleister in deze jaren. Na een paar jaar werd het parcours 8 kilometer maar zonder grote veranderingen in de vorm.
Tweede Parcours (1994-1997)
In deze periode werd de Acht verreden als een internationale UCI-wedstrijd voor ploegen. Daarvoor breidde men de lengte van het parcours uit met als gevolg het verdwijnen van de dubbele passage in de Dorpsstraat en de bekende Acht vorm.
Derde Parcours (1998-2009)
In 1998 werd door het comité Acht van Chaam geconstateerd dat de gok van UCI wedstrijd met minder bekende wielrenneners geen succes was. Hierdoor greep de toenmalige organisatie die gelegenheid aan het parcours publieksvriendelijker te maken door het in te krimpen tot vier kilometer.
Vierde Parcours (2010-heden)
In 2010 werd tot vreugde van velen de Acht vorm hersteld. Dit door de oorspronkelijke zuidlus te herstellen en een kleinere noordlus toe te voegen. Hierdoor is een parcours ontstaan wat 8 vormig is, waarbij de 2 lussen vlak langs elkaar gaan bij het denkbeeldige kruispunt en in elkaar over lopen. Hierdoor lijkt dit circuit in feiten meer op een 8 dan het eerste parcours. Alleen bevat dit parcours geen dubbele passage in het centrum van Chaam.
Uitslagen Mannen
De weergegeven prestaties van de wielrenners gelden voor de periode voorafgaand aan de Acht van dat jaar, en gaan terug tot na de Acht van het jaar er voor. Dit is weergegeven omdat deze geleverde prestaties vaak het publiek naar de Acht van Chaam lokken. Voor 1949 werd de Acht van Chaam in mei verreden.
- Er zijn hier truien weergeven die de renners het hele jaar door droegen als beloning van een eerdere overwinning (regenboogtruien en nationale truien).
- Er zijn hier truien weergegeven die in de voorafgaande Tour waren gewonnen en werden gedragen met als doel het publiek te amuseren (gele trui, groene trui enz.). Ook is hier de tweede en derde plaats uit de tour weergegeven met medailles en zijn het aantal gewonnen tour etappezeges per renner weergegeven tussen haakjes.
- Winst in de monumenten voorafgaand aan de Acht is hier weergegeven met de afkortingen: (MSR)= Milaan-San Remo (RVV)= de Ronde van Vlaanderen (PR)=Parijs-Roubaix (LBL)= Luik-Bastenaken-Luik en (RVL)= de Ronde van Lombardije.
Meervoudige winnaars
| Overwinningen | Renner | Land | Jaren |
|---|---|---|---|
| 3 | Karel Kaers | | 1935 + 1936 + 1938 |
| Rik van Steenbergen | | 1956 + 1958 + 1960 | |
| Jo de Roo | | 1963 + 1964 + 1967 | |
| 2 | Wout Wagtmans | | 1950 + 1952 |
| Wim van Est | | 1953 + 1955 | |
| Rini Wagtmans | | 1968 + 1971 | |
| Tino Tabak | | 1972 + 1975 | |
| Gerrie Kneteman | | 1978 + 1979 | |
| Adrie van der Poel | | 1986 + 1997 | |
| Michael Boogerd | | 1999 + 2006 | |
| Servais Knaven | | 2001 + 2003 | |
| Niki Terpstra | | 2010 + 2014 |
Overwinningen per land
| Overwinningen | Land |
|---|---|
| 59 | |
| 12 | |
| 3 |  |
| 2 |  |
| 1 |     |
Grote namen die deelnamen maar nooit in de top 3 finishten
Hieronder een lijst met wielrenners die deelnamen als wereldkampioen, nationaal kampioen, tourwinnaar, winnaar van de bolletjestrui, winnaar van de puntentrui of winnaar van de jongerentrui zonder dat ze top 3 finishten in de Acht van Chaam.
.svg.png)
Eddy Merckx (België) kon nooit deelnemen omdat er op dezelfde dag ook een criterium in zijn geboorteplaats werd gehouden, en van de Belgische wet mag een wielrenner maar aan een wedstrijd per dag deelnemen. Wel loste hij in 1972 het startschot bij de profs.
Acht van Chaam voor vrouwen
| ||||
| Lokale naam | De Acht | |||
| Regio | Chaam | |||
| Periode | Eerste woensdag na de Ronde van Frankrijk | |||
| Organisator | Comité Acht van Chaam | |||
| Type | UCI-wedstrijd | |||
| Geschiedenis | ||||
| Eerste editie | 1992 | |||
| Aantal edities | 23 (2019) | |||
| Eerste winnaar | | |||
| Laatste winnaar | | |||
| Meeste zeges | | |||
| ||||
Elk jaar wordt tijdens de Acht van Chaam ook een versie voor vrouwen georganiseerd.
Uitslagen
| jaar | winnaar | tweede | derde |
|---|---|---|---|
| 2019 | | | |
| 2018 | |  | |
| 2017 | | | |
| 2016 | | | |
| 2015 | | | |
| 2014 | | | |
| 2013 | | | |
Winnaars eerdere edities
|
Meervoudige winnaars
| Overwinningen | Renner | Land | Jaren |
|---|---|---|---|
| 9 | Marianne Vos | | 2005 + 2007 + 2009 + 2011 + 2014 + 2016 + 2017 + 2018 + 2019 |
| 4 | Leontien Zijlaard-van Moorsel | | 1997 + 2001 + 2002 + 2004 |
| 3 | Vera Koedooder | | 1999 + 2003 + 2008 |
| 2 | Thalita de Jong | | 2013 + 2015 |
Overige categorieën
Buiten de profmannen en elite vrouwen koers worden er op de wedstrijddag ook wedstrijden voor andere categorieën georganiseerd. Hier onder een overzicht van deze wedstrijden:
- Elite/beloften mannen (UCI)
- Amateur/sportklasse (UCI)
- Junioren jongens (UCI)
- Nieuwelingen jongens (UCI)
- Nieuwelingen meisjes/junior vrouwen (UCI)
- Funklasse met Open Chaams kampioenschap.
- Mini Acht van Chaam (UCI) 'wordt vereden tijdens koningsdag' met jeugd categorieën groepen 1 t/m 7.
- Dikke banden race 'voorafgaand aan de Mini Acht van Chaam op koningsdag'
NK's en WK's
NK's
Hoewel volgens sommige bronnen in 1933 het Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg in Chaam werd georganiseerd, was dit niet het geval. Beide koersen hadden wel dezelfde winnaar, Matthijs van Oers.[3]
In 1960 was de Acht van Chaam de tweede van de totaal drie wedstrijden waar punten te verdienen waren voor de Nederlandse kampioenstricot.
En in 2013 kreeg de Acht van Chaam ter ere van de 75e editie de NK's voor de categorieën van Nieuwelingen t/m Elite/Beloften mannen toegewezen.
WK militairen
In 2008 kreeg de Acht van Chaam het Wereldkampioenschap wielrennen voor militairen toegewezen ter ere van de 70e editie.
Dit werd verreden in de vorm van een ploegentijdrit en een wegwedstrijd.
Ditzelfde WK militairen is in 2018 op dezelfde manier gehouden ter ere van de 80e editie.
Standbeeld en museum
Standbeeld
Op de hoek van de Gilzeweg en Dorpsstraat staat een sokkel met een beeld van een koperen wielrenner er op. Deze Wielrenner symboliseert Matthijs van Oers als winnaar van de eerste Acht van Chaam. Op de sokkel staat informatie over de Acht en alle winnaars van de profwedstrijden.
Acht van Chaam Museum
In cafe Het Chaamsche Wapen aan de Dorpsstraat bevindt zich een zaaltje met daarin het museum van de Acht van Chaam. In dit museum bevinden zich foto's van alle winnaars, verschillende affiches en overige bijzondere dingen die met de Acht van Chaam te maken hebben.
Literatuur
- Stichting Jubileumuitgave - 65 jaar Acht van Chaam (2003)
- Stichting Jubileumuitgave - 75 jaar Acht van Chaam (2013)
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|