Criterium (wielerwedstrijd)

Een criterium is een wielerwedstrijd van zelden langer dan 100 kilometer, die vaak uit korte plaatselijke ronden bestaat, wat de bijnaam rondje om de kerk verklaart. Criteriums staan ook bekend als "kermiskoersen"; alhoewel vooral in Vlaanderen typische kermiskoersen een langere omloop hebben dan typische criteriums, om en nabij 10 kilometer in plaats van de gebruikelijke 2 à 3 kilometer voor criteriums, en over ongeveer 150 tot 190 kilometer worden verreden.

Wielerwedstrijd in het Jardin du Luxembourg, 1818

Criteriums en kermiskoersen bestaan voor diverse categorieën, zoals amateurs, dames en veteranen, maar veruit het populairst zijn die waaraan professionals meedoen. Deze wedstrijden hebben een in de regel semi-officiële status: zij staan op de kalender van de nationale bond vermeld en de organisatie en de renners moeten zich aan bepaalde UCI-regels houden, maar het deelnemersveld kan bestaan uit een gemêleerd gezelschap van beloften, semi-profs en renners van World Tour-ploegen, en er kunnen daarbij bijvoorbeeld geen punten voor wereldranglijsten worden verdiend. Een aantal typische kermiskoersen heeft wel een meer officiële UCI-status weten te verwerven, zoals Heistse Pijl, het (zogenaamde) Kampioenschap van Vlaanderen, Nokere Koerse en de GP Stad Zottegem, die bijvoorbeeld binnen de UCI Europe Tour vallen, en is daarmee feitelijk de categorie "kermiskoers" ontgroeid. Daarnaast zijn er kermiskoersen, zoals Gullegem Koerse, Izegem Koers en de Acht van Chaam die, niettegenstaande het ontbreken van een UCI-classificatie, door hun lange geschiedenis en/of palmares een zekere prestige voor een nieuwe winnaar inhouden en als een echte (prof)zege voor deze renner worden geteld.

De voor het grote publiek bekendste profcriteriums en een aantal van de meer bekende kermiskoersen worden vooral na afloop van de Ronde van Frankrijk verreden en onderscheiden zich doordat een deel van de renners startgeld krijgt, dat voor een belangrijk deel afhangt van de prestaties van die renners in de afgelopen Tour en hun aantrekkelijkheid voor (het grote) publiek. Vooral deze wedstrijden worden tegenwoordig niet als volwaardige wedstrijden, maar als demonstratiewedstrijden gezien. De winnaars van een klassement in de afgelopen Ronde van Frankrijk treden aan in de bijbehorende trui in plaats van hun eigenlijke teamkleding, en de aantrekkelijkheid van het wedstrijdverloop en van de winnaar zijn belangrijker dan het sportieve aspect.[1]

Soms wordt de term criterium ook gebruikt als onderdeel van de benaming voor een bepaalde wielerwedstrijd, zoals het tweedaagse Internationaal Wegcriterium of het Critérium du Dauphiné. Ook een korte etappe door de straten van een grote stad met plaatselijke omlopen, zoals de traditionele laatste etappe van de Ronde van Frankrijk wordt soms pejoratief een criterium genoemd.