Nobelprijs voor Scheikunde
De Nobelprijs voor Scheikunde wordt jaarlijks toegekend door een commissie van de Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen.
Lijst met winnaars van de Nobelprijs voor Scheikunde.
Jaar | Naam | Toelichting |
---|---|---|
1901 | Jacobus van 't Hoff | "Voor zijn ontdekking van de wetten van chemische evenwichten en osmotische waarde in oplossingen." |
1902 | Hermann Emil Fischer | "Voor zijn werk op het gebied van de synthese van suiker en purine." |
1903 | Svante Arrhenius | "Voor zijn elektrolytische dissociatietheorie." |
1904 | Sir William Ramsay | "Voor zijn ontdekking van de edelgassen in lucht." |
1905 | Adolf von Baeyer | "Voor zijn werk op het gebied van organische verven en aromatische verbindingen." |
1906 | Henri Moissan | "Voor zijn onderzoek naar en isolatie van het element fluor en voor zijn introductie van de naar hem genoemde elektrische oven." |
1907 | Eduard Buchner | "Voor zijn verdiensten in de gisttechnologie." |
1908 | Sir Ernest Rutherford | "Voor zijn onderzoek naar het uiteenvallen van elementen en de chemie van radioactieve stoffen." |
1909 | Wilhelm Ostwald | "Voor zijn verdiensten in de katalyse en voor zijn onderzoek naar chemische evenwichten en reactiesnelheden." |
1910 | Otto Wallach | "Voor zijn verdiensten op het gebied van alicyclische verbindingen." |
1911 | Marie Curie | "Voor haar ontdekking van radium en polonium en voor haar studie naar de aard en samenstelling van deze opmerkelijke elementen." |
1912 | Victor Grignard | "Voor zijn ontdekking van het Grignard-reagens en de bijbehorende Grignard-reactie." |
Paul Sabatier | "Voor zijn methode voor het hydrogeneren van organische verbindingen." | |
1913 | Alfred Werner | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de verbinding tussen atomen in moleculen." |
1914 | Theodore William Richards | "Voor zijn bepaling van het atoommassa van een groot aantal elementen." |
1915 | Richard Willstätter | "Voor zijn onderzoek naar plantpigmenten." |
1916 | (niet toegekend) | |
1917 | (niet toegekend) | |
1918 | Fritz Haber | "Voor zijn synthese van ammoniak." |
1919 | (niet toegekend) | |
1920 | Walther Nernst | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de thermochemie." |
1921 | Frederick Soddy | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemie van radioactieve stoffen en zijn onderzoek naar isotopen." |
1922 | Francis William Aston | "Voor zijn ontdekking van isotopen in een groot aantal niet-radioactieve elementen en voor zijn wet van de gehele getallen." |
1923 | Fritz Pregl | "Voor zijn uitvinding van de microanalyse voor organische verbindingen." |
1924 | (niet toegekend) | |
1925 | Richard Zsigmondy | "Voor zijn demonstratie van de heterogene aard van colloïdale oplossingen en zijn gebruikte methoden." |
1926 | Theodor Svedberg | "Voor zijn verdiensten op het gebied van disperse systemen." |
1927 | Heinrich Otto Wieland | "Voor zijn onderzoek naar galzuur en gerelateerde substanties." |
1928 | Adolf Windaus | "Voor zijn onderzoek naar sterolen en hun verbinding met vitamines." |
1929 | Arthur Harden Hans von Euler-Chelpin |
"Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen." |
1930 | Hans Fischer | "Voor zijn onderzoek naar heemverbindingen en chlorofyl." |
1931 | Carl Bosch Friedrich Bergius |
"Voor hun bijdrage aan de chemische methoden die bij hoge druk verlopen." |
1932 | Irving Langmuir | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de oppervlaktechemie." |
1933 | (niet toegekend) | |
1934 | Harold Urey | "Voor zijn ontdekking van deuterium." |
1935 | Frédéric Joliot-Curie Irène Joliot-Curie |
"Voor hun synthese van nieuwe radioactieve elementen." |
1936 | Peter Debye | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de moleculaire structuur door onderzoek naar dipoolmomenten en de diffractie van röntgenstralen en elektronen in gassen." |
1937 | Walter Haworth | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de koolhydraten en vitamine C." |
Paul Karrer | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden, flavines, vitamine A en vitamine B2." | |
1938 | Richard Kuhn | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden en de vitamines." |
1939 | Adolf Butenandt Lavoslav Ružička |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de geslachtshormonen." (Adolf Butenandt) "Voor zijn werk aan polymethylenen en hoge terpenen." (Lavoslav Ružička) |
1940 | (niet toegekend) | |
1941 | (niet toegekend) | |
1942 | (niet toegekend) | |
1943 | George de Hevesy | "Voor zijn verdiensten op het gebied van het gebruik van isotopen om chemische processen te bestuderen." |
1944 | Otto Hahn | "Voor zijn ontdekking van kernsplijting van zware atoomkernen." |
1945 | Artturi Ilmari Virtanen | "Voor zijn onderzoek en ontdekkingen op het gebied van agricultuur en levensmiddelenchemie." |
1946 | James Batcheller Sumner | "Voor zijn ontdekking dat enzymen kunnen kristalliseren." |
John Howard Northrop Wendell Meredith Stanley |
"Voor hun bereiding van enzymen en viruseiwitten in een zuivere vorm." | |
1947 | Sir Robert Robinson | "Voor zijn onderzoek naar producten van planten, in het bijzonder de alkaloïden." |
1948 | Arne Tiselius | "Voor zijn onderzoek op het gebied van de elektroforese en de adsorptie analyse." |
1949 | William Giauque | "Voor zijn bijdragen op het gebied van de chemische thermodynamica." |
1950 | Otto Diels Kurt Alder |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van de dieensynthese (de diels-alderreactie)." |
1951 | Edwin McMillan Glenn Seaborg |
"Voor hun ontdekkingen in de chemie van de transuraan elementen." |
1952 | Archer John Porter Martin Richard Laurence Millington Synge |
"Voor hun uitvinding van partitiechromatografie." |
1953 | Hermann Staudinger | "Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de macromoleculaire chemie." |
1954 | Linus Pauling | "Voor zijn onderzoek naar de aard van de chemische binding." |
1955 | Vincent du Vigneaud | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de zwavelverbindingen, in het bijzonder de eerste synthese van een polypeptidehormoon." |
1956 | Sir Cyril Norman Hinshelwood Nikolaj Semjonov |
"Voor hun onderzoek naar het mechanisme van chemische reacties." |
1957 | Sir Alexander Todd | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van nucleotiden en hun co-enzymen." |
1958 | Frederick Sanger | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de structuur van eiwitten, in het bijzonder insuline." |
1959 | Jaroslav Heyrovský | "Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van de polarografische analysemethoden." |
1960 | Willard Libby | "Voor zijn methode om koolstof-14 te gebruiken voor ouderdomsbepaling." |
1961 | Melvin Calvin | "Voor zijn onderzoek naar de assimilatie van koolstofdioxide in planten." |
1962 | Max Perutz John Kendrew |
"Voor hun studie naar de structuur van myoglobine." |
1963 | Karl Ziegler Giulio Natta |
"Voor hun ontdekkingen op het gebied van de hoge polymeren (de Ziegler-Natta-katalysatoren)." |
1964 | Dorothy Crowfoot Hodgkin | "Voor haar bepaling van de structuur van belangrijk biochemische stoffen met behulp van röntgentechnieken." |
1965 | Robert Burns Woodward | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de organische synthese." |
1966 | Robert Mulliken | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemische binding en de elektronische structuur van moleculen." |
1967 | Manfred Eigen Ronald George Wreyford Norrish George Porter |
"Voor hun studies naar zeer snelle reacties." |
1968 | Lars Onsager | "Voor de ontdekking van de naar hem genoemde reciproce relatie." |
1969 | Derek Barton Odd Hassel |
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van het begrip conformatie." |
1970 | Luis Federico Leloir | "Voor zijn ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten." |
1971 | Gerhard Herzberg | "Voor zijn bijdragen aan de elektronenstructuur en de geometrie van moleculen, in het bijzonder vrije radicalen." |
1972 | Christian Anfinsen | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de ribonuclease." |
Stanford Moore William Stein |
"Voor hun bijdragen aan het begrip van de link tussen de chemische structuur en de katalytische activiteit van ribonuclease." | |
1973 | Ernst Otto Fischer Geoffrey Wilkinson |
"Voor hun verdiensten op het gebied van de chemie van de organometaalverbindingen." |
1974 | Paul Flory | "Voor zijn fundamentele verrichtingen, zowel theoretisch als experimenteel, op het gebied van de fysische chemie van macromoleculen." |
1975 | John Cornforth | "Voor zijn verrichtingen op het gebied ven de stereochemie van enzymgekatalyseerde reacties." |
Vladimir Prelog | "Voor zijn onderzoek naar de stereochemie van organische moleculen en reacties." | |
1976 | William Lipscomb | "Voor zijn studie naar de structuur van boranen." |
1977 | Ilya Prigogine | "Voor zijn bijdrage aan de niet-evenwichtthermodynamica." |
1978 | Peter Mitchell | "Voor zijn formulering van de chemiosmotische theorie." |
1979 | Herbert Brown Georg Wittig |
"Voor hun ontwikkeling van boor- en fosforbevattende reagentia in de organische synthese (de Wittig-reactie)." |
1980 | Paul Berg | "Voor zijn fundamentele studie naar de biochemie van nucleïnezuren, in het bijzonder recombinant DNA." |
Walter Gilbert Frederick Sanger |
"Voor hun bijdragen aan de bepaling van de basenvolgorde in nucleïnezuren." | |
1981 | Kenichi Fukui Roald Hoffmann |
"Voor hun theorieën op het gebied van het verloop van chemische reacties." |
1982 | Aaron Klug | "Voor zijn ontwikkeling van kristallografische elektronenmicroscopie." |
1983 | Henry Taube | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van mechanismes van elekronenoverdrachtsreacties." |
1984 | Robert Bruce Merrifield | "Voor zijn ontwikkeling van de methodologie voor chemische syntheses op een vaste matrix." |
1985 | Herbert Hauptman Jerome Karle |
"Voor hun ontwikkeling van directe methoden voor de bepaling van kristalstructuren." |
1986 | Dudley Herschbach Yuan Lee John Polanyi |
"Voor hun bijdragen op het gebied van de dynamica van elementaire chemische processen." |
1987 | Donald Cram Jean-Marie Lehn Charles Pedersen |
"Voor hun ontwikkeling en gebruik van moleculen met structuurspecifieke interacties met hoge selectiviteit." |
1988 | Johann Deisenhofer Robert Huber Hartmut Michel |
"Voor hun bepaling van de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum." |
1989 | Sidney Altman Thomas Cech |
"Voor hun ontdekking van katalytische eigenschappen van RNA." |
1990 | Elias James Corey | "Voor zijn ontwikkeling van de theorie en methodologie van organische syntheses, met name de retrosynthetische analyse." |
1991 | Richard Ernst | "Voor zijn bijdragen aan de ontwikkeling van hoger resolutie NMR-spectroscopie." |
1992 | Rudolph Marcus | "Voor zijn bijdragen aan de theorie van elektronenoverdrachtsreacties in chemische systemen." |
1993 | Kary Mullis Michael Smith |
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van methoden binnen de DNA-chemie." |
1994 | George Olah | "Voor zijn bijdragen aan de chemie der carbokationen." |
1995 | Paul Crutzen Mario Molina Frank Sherwood Rowland |
"Voor hun verrichtingen op het gebied van de atmosfeerchemie, in het bijzonder het ozongat." |
1996 | Robert Curl Sir Harold Kroto Richard Smalley |
"Voor hun ontdekking van fullerenen." |
1997 | Paul Boyer John E. Walker |
"Voor hun verklaring van het enzymatische mechanisme bij de synthese van ATP." |
Jens Skou | "Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+K+-ATPase." | |
1998 | Walter Kohn | "Voor zijn ontwikkeling van de dichtheidsfunctionaaltheorie (DFT)." |
John Pople | "Voor zijn ontwikkeling van computationele methoden in de kwantumchemie." | |
1999 | Ahmed Zewail | "Voor zijn studie naar de overgangstoestanden van chemische reacties met behulp van femtoseconde spectroscopie." |
2000 | Alan Heeger Alan MacDiarmid Hideki Shirakawa |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van geleidende polymeren." |
2001 | William Knowles Ryoji Noyori |
"Voor hun verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde hydrogeneringsreacties." |
Barry Sharpless | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde oxidatiereacties." | |
2002 | Kurt Wüthrich John Fenn Koichi Tanaka |
"Voor hun ontwikkeling van methoden voor identificatie en structuuranalyse van biologische macromoleculen." |
2003 | Peter Agre Roderick MacKinnon |
"Voor hun ontdekkingen op het gebied van kanalen in celmembranen." |
2004 | Aaron Ciechanover Avram Hershko Irwin Rose |
"Voor hun ontdekking van de rol van ubiquitine bij de eiwit degradatie." |
2005 | Robert Grubbs Richard Schrock Yves Chauvin |
"Voor de ontwikkeling van de metathesemethode in de organische syntheses (alkeenmetathese)." |
2006 | Roger Kornberg | "Voor de studie van de moleculaire basis van eukaryotische transcriptie." |
2007 | Gerhard Ertl | "Voor zijn studies naar chemische processen op vaste oppervlakken." |
2008 | Osamu Shimomura Martin Chalfie Roger Tsien |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van het groen fluorescent proteïne (GFP)." |
2009 | Thomas Steitz Ada Yonath Venkatraman Ramakrishnan |
"Voor studies naar de structuur en de functies van het ribosoom." |
2010 | Richard Heck Ei-ichi Negishi Akira Suzuki |
"Voor de ontwikkeling van door palladium gekatalyseerde koppelingsreacties in de organische synthese." |
2011 | Daniel Shechtman | "Voor de ontdekking van quasikristallen." |
2012 | Brian Kobilka Robert Lefkowitz |
"Voor de studie naar G-proteïnegekoppelde receptor." |
2013 | Martin Karplus Michael Levitt Arieh Warshel |
"Voor de ontwikkeling van multischaalmodellen voor complexe chemische systemen." |
2014 | Eric Betzig Stefan Hell William Moerner |
"Voor de ontwikkeling van superresolutie fluorescentiemicroscopie." |
2015 | Tomas Lindahl Paul Modrich Aziz Sancar |
"Voor hun mechanische studies van DNA-reparatie." |
2016 | Jean-Pierre Sauvage Fraser Stoddart Ben Feringa |
"Voor het ontwerp en de synthese van moleculaire machines." |
2017 | Jacques Dubochet Joachim Frank Richard Henderson |
"Voor de ontwikkeling van de cryo-elektronenmicroscopie, waarmee in hoge resolutie de structuur bepaald kan worden van biomoleculen in oplossing." |
2018 | Frances Arnold Gregory Winter George P. Smith |
"Voor de eerste gecontroleerde evolutie van eiwitten, waarmee nieuwe medicijnen gemaakt kunnen worden." |
2019 | John B. Goodenough M. Stanley Whittingham Akira Yoshino |
"Voor de ontwikkeling van lithium-ionbatterijen." |
Referenties
- All Nobel Prizes in Chemistry, o.a. meer bijzonderheden over de motivering van de prijzen
This article is issued from
Wikipedia.
The text is licensed under Creative
Commons - Attribution - Sharealike.
Additional terms may apply for the media files.