Celmembraan

De celmembraan, plasmamembraan, plasmalemma of membrana cellularis[1] is een biologische structuur die de binnenkant van een cel scheidt van de buitenkant. Celmembranen zijn opgebouwd uit een dubbele fosfolipidenlaag en bevatten daarnaast eiwitten en sterolen. Ze zijn semipermeabel, ofwel selectief doorlatend, voor ionen en sommige organische moleculen. Celmembranen spelen een rol in verschillende cellulaire processen, zoals transport, signalering en adhesie. Daarnaast bevatten ze ankerpunten voor zowel de extracellulaire matrix als het intracellulaire cytoskelet.

Plasmamembraan
Model van een celmembraan

Structuur

De celmembraan bestaat in de eenvoudigste vorm uit een dubbele laag fosfolipiden. Dit zijn langwerpige, sterk polaire moleculen bestaande uit een sterk hydrofiele kop en een of meerdere lange, hydrofobe staart. De staarten (het zijn er 2) zijn vetzuurstaarten opgebouwd uit carbonzuur en zijn apolair, dus vetoplosbaar. De staarten steken naar elkaar toe terwijl de koppen aan weerszijden van de membraan naar de waterige celinhoud, respectievelijk naar de waterige omgeving van de cel gekeerd zijn. Vetoplosbare stoffen hebben de neiging in de binnenlaag te gaan zitten en kunnen zich daar gemakkelijk bewegen in het vlak van de membraan (het vloeibaar-mozaïekmodel). Naast fosfolipiden bevatten celmembranen ook relatief grote hoeveelheden sfingolipiden zoals ceramide en ook sterolen, zoals cholesterol.

Water, elektrische lading en ionen kunnen in principe niet zonder meer door een celmembraan heen zodat concentratiegradiënten in stand gehouden worden. Een belangrijk deel van de functies van de cel maakt hier gebruik van, b.v. bij fotosynthese is de ladingsscheiding van vitaal belang, bij celademhaling het feit dat protonen (waterstofionen) aan weerszijden van de membraan in verschillende concentratie kunnen voorkomen. Bij signaaloverdracht en spiercontractie speelt de gereguleerde doorlaatbaarheid voor allerlei andere ionen (Na+, K+, Ca2+) een rol. Doorlaatbaarheid voor ionen wordt geregeld door specifieke ionkanalen, een van de vele typen eiwitten in een celmembraan. De kanalen in de celmembraan zijn voor hun doorlaatbaarheid vaak afhankelijk van de membraanpotentiaal. De celmembraan kan voor enkele stoffen ook via diffusie doorlaatbaar zijn. Op deze manier is de celmembraan van groot belang voor de samenstelling van onder andere het cytoplasma.

Zie ook

Literatuurverwijzingen
  1. Friedbichler, M., Friedbichler, I. & Eerenbeemt, A.M.M. van den (2009). Pinkhof Medisch Engels. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Zie de categorie Cell membrane van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.