Newfoundland en Labrador

De eerste Europeanen van wie bekend is dat zij de Noord-Amerikaanse kusten bereikten, waren Vikingen. In 982 ontdekte Erik de Rode Groenland en vestigden de Vikingen daar diverse nederzettingen. Van daaruit bereikten zij enkele decennia later de kust van Noord-Amerika. De enige met zekerheid door hen gestichte nederzetting was L'Anse aux Meadows (gesticht door Leif Eriksson), gelegen aan het noordelijke uiteinde van het Great Northern Peninsula.

Deze nederzetting kende maar een vrij korte levensduur en tot de ontdekkingsreizen van Christoffel Columbus was de kennis in Europa over de Nieuwe Wereld verdwenen, of alleen in enkele legenden bekend. In 1497 herontdekte John Cabot hoogstwaarschijnlijk Newfoundland. In opdracht van koning Hendrik VII voer hij met achttien man op de Matthew naar het westen om een vaarroute naar Azië te vinden. Engeland was destijds niet bij machte om het gebied te koloniseren, terwijl de Spanjaarden en Portugezen zich op zuidelijkere streken richtten.

Korte tijd na de ontdekking door Cabot begonnen vissers reeds de visrijke wateren nabij Newfoundland te exploiteren. Het zou weliswaar tot de late 16e eeuw duren voordat Europeanen zich er permanent zouden vestigen.[2] Intussen werd het gebied en de wateren eromheen verkend door ontdekkingsreizigers als Giovanni da Verrazano en Jacques Cartier. Na de Franse nederlaag in de Franse en Indiaanse oorlog in 1763 werd langzaam maar zeker het gebied meer en meer verkend door de Britten, die er een kolonie van Brits Noord-Amerika van maakten.

De toenmalige kolonisatoren kwamen, net als de Vikingen, in contact met de lokale bevolking van Newfoundland (de Beothuk). De Europeanen brachten ziektes mee, verminderden (net als geëmigreerde Inuit en Mi'kmaq) hun mogelijkheden tot voedselverwerving en schuwden het geweld allerminst. De laatst bekende Beothuk stierf in 1829.

Hoewel de Kolonie Newfoundland in Britse handen was, hadden de Fransen wel visserij- en visverwerkingsrechten langs een gedeelte van de noord- en westkust (de zogenaamde "Franse kust"). Deze waren belangrijk aangezien Newfoundland vooral een interessante vestigingsplaats was vanwege de bijzonder visrijke wateren nabij het eiland.[3] De Franstalige minderheid op het schiereiland Port au Port en heel wat Franstalige toponiemen herinneren aan dit verleden.

Vanaf de jaren 1830 werd het achterland van Labrador verkend en in kaart gebracht. Newfoundland werd pas in 1822 voor het eerst te voet doorkruist en pas in de tweede helft van de 19e eeuw geheel in kaart gebracht.

Na de vorming van Canada in 1867 bleef Newfoundland nog lange tijd een Engelse kolonie. In 1854 verkreeg het gebied intern zelfbestuur. In 1869 stemde de bevolking in een referendum tegen vereniging met Canada. Na de Entente cordiale (1904) hield de "Franse kust" op te bestaan en hadden de Britten en Newfoundlanders voor het eerst volledige rechten over het gehele gebied.[3]

In 1907 werd de kolonie een dominion van het Britse Rijk en in 1934 gaf Newfoundland vrijwillig het zelfbestuur op en kwam opnieuw onder directe controle van Londen te staan. In de Tweede Wereldoorlog hielpen vele duizenden militairen van het Royal Newfoundland Regiment mee aan de bevrijding van West-Europa.

Na twee referenda in 1948 stemde een zeer kleine meerderheid van de Newfoundlanders in met vereniging, waarna Newfoundland op 31 maart 1949 toetrad tot de Confederatie als de tiende Canadese provincie, onder de naam "Newfoundland". In 2001 werd de naam van de provincie officieel gewijzigd in "Newfoundland and Labrador".

In de tweede helft van de 20e eeuw kwam het traditionele vissersbestaan in de afgelegen outports meer en meer onder druk te staan. De provincieoverheid begon in 1954 daarom aan een politiek van hervestigingen. In twintig jaar tijd werden ruim 300 dorpen volledig ontvolkt en werden bijna 30.000 mensen hervestigd in groeipolen binnen de provincie.

In de regio Labrador maakt bijna de helft van de inwoners deel uit van de inheemse bevolking, met name Inuit en Innu. In het uiterste noorden en oosten van Labrador, waar de grote meerderheid Inuit is, werd in 2005 Nunatsiavut in het leven geroepen. Dat is een autonome regio van zo'n 70.000 km² waar de Inuit gedeeltelijk zelfbestuur hebben. Bevoegdheden zoals onderwijs, cultuur en gezondheidszorg werden van het provinciebestuur naar Nunatsiavut overgeheveld.[5]

Er zijn slechts twee dorpen met een grote meerderheid aan Innu (Natuashish en Sheshatshiu). Zij hebben geen inspraak via een autonome regio, maar beide dorpen zijn wel als indianenreservaat erkend waardoor ze lokaal zelfbestuur hebben (vergelijkbaar met een gemeentebestuur). Ook op Newfoundland bevindt er zich één indianenreservaat, namelijk het door Mi'kmaq bewoonde Samiajij Miawpukek (in het zuiden van het eiland).