Gazastrook

In de Oslo-akkoorden van 1993 en 1995 was geregeld dat de Palestijnse gebieden een zeehaven en een luchthaven in bedrijf konden nemen en in 1998 werd de Yasser Arafat International Airport door de Amerikaanse president Bill Clinton geopend. Maar tussen 2001 en 2002 werd de luchthaven grotendeels door Israël verwoest tijdens de Tweede Intifada. In 1996 startte het Nederlandse bedrijf Ballast Nedam met de voorbereidingen voor de aanleg van een zeehaven maar tijdens de Tweede Intifada werd op 19 september 2001 ook de bouwplaats van de zeehaven door Israël verwoest.[8] Van de heropbouw van de haven en het vliegveld is tot op heden nog niets gekomen vanwege de opeenvolgende conflicten met Israël.[9]

Gaza Power Plant, de elektriciteitscentrale van Gaza, is herhaaldelijk door Israël gebombardeerd maar weer zo goed mogelijk hersteld. De productie daarvan wordt negatief beïnvloed door gebrek aan brandstof door toedoen van de blokkade waardoor het vaker dan voorheen voorkomt dat de centrale op halve kracht (60 van de 120 MW) of minder werkt. Uren van stroomuitval zijn hierdoor een regelmatig voorkomende last van soms 12 uur of meer op een dag Mede hierdoor is Gaza afhankelijk van de invoer van elektriciteit uit Israël (120 MW) en Egypte (30 MW).[10]

Drie Wadi's voeren oost-west water af van Israël via de Gazastrook naar de Middellandse zee. Hiervan is de Wadi Ghazzeh veruit de grootste wadi maar meer stroomopwaarts wordt deze wadi Esh-Shallaleh genoemd.[14] Normaal gesproken voert deze slechts eenmaal per jaar gedurende een dag of tien veel water aan. Volgens Palestijnse waterdeskundigen wordt dit water echter in het aan de andere kant van het afscheidings-hek gelegen Israël grotendeels d.m.v. kleine dammen tegengehouden.Israël betwist dat niet, maar zegt hier eigen argumenten voor te hebben. Er is geen scheidsrechter. Het gaat hier weliswaar - absoluut gesproken - om relatief weinig water, maar elke liter telt hier.[15]

De Gazastrook heeft te maken met de volgende milieuproblemen:

• woestijnvorming
• verzilting van de verse watervoorraden
• onvoldoende capaciteit van het zuiveren van rioolwater (t.g.v. schaarste aan energie)
• vervuild/besmet water
• bodemverarming
• uitputting en vervuiling van het grondwater

De Gazanen zijn voor hun wateraanvoer afhankelijk van water dat uit een aquifer, een watervoerende aardlaag, wordt opgepompt. De bevolkingsgrootte hier staat absoluut niet in verhouding met de hoeveelheid water die eigenlijk kan worden opgepompt. Er werd en wordt dus langdurig te veel water opgepompt met als gevolg dat de waterkwaliteit zienderogen achteruit gegaan is. Het grondwaterpeil is gezakt en zeewater vanuit de Middellandse zee is aan het infiltreren. Zodoende is het grondwater sterk aan het verzilten. Ook is het verontreinigd. Al voor de oorlog van 2014 was het waterleidingssysteem toe aan herstelwerken en vernieuwing. Erna helemaal. Het oppompen van water zou eigenlijk gestaakt moeten worden, ontziltingsinstallatie('s) gebouwd en water moeten worden ingevoerd. Internationale boycot en de blokkade doen ook hier geen goed. De UNCTAD verwacht dat - als er niet wordt ingegrepen - in 2020 de schade onomkeerbaar zal zijn.[16]

De Gazastrook heeft zes grensovergangen met Israël (2 daarvan waren al vóór de Israëlische blokkade van 2007 gesloten, b.v. Kissufim). Erez in het noorden, Nahal Oz en Karni in het oosten en Keren Shalom bij het drielandenpunt in het uiterste zuiden. Keren Shalom is anno 2016 nog de enige overgang voor goederen. Erez is bestemd voor personenverkeer en gesloten voor goederen; vanwege de blokkade zijn de overige overgangen zijn helemaal gesloten. De Israëlische minister Moshe Ya'alon gaf in mei 2016 aan Erez weer voor goederen verkeer te willen openen opdat zo'n 50% van de goederen, die nu via Keren Shalom gaan, via Erez zouden kunnen gaan. "Het is", zei hij, "in het belang van Israël dat de mensen in de Gazastrook waardig kunnen leven". Een datum noemde hij echter niet. Kort daarop trad hij af na een conflict met Benjamin Netanyahu[17] Sinds daar Abdul Fatah al-Sisi aan de macht is houdt Egypte de enige overgang naar de (in principe niet vijandige) buitenwereld bij Rafah meestal gesloten. In 2015 was de overgang 21 dagen geopend en sinds februari 2016 twee keer.

Tot 1917 was de Gazastrook, net als de gehele regio, een deel van het Ottomaanse Rijk. In 1917 werd het - in de Eerste Wereldoorlog - veroverd door de Britten in de - 3e - Slag bij Gaza. Deze slagen kostten het leven aan duizenden soldaten aan beide kanten. De plaatselijke bevolking, Palestijnse arabieren en enkele Joodse families, werden door de Ottomaanse Turken gedwongen te vluchten: zonder eigendommen mee te nemen.[19] Het Verenigd Koninkrijk kreeg in 1922 van de Volkenbond een mandaat over Palestina, waarvan op 25 mei 1923 de definitieve grens werd bepaald (Palestina, ten westen van de Jordaan, waarin het huidige Israël en de staat Palestina liggen).

Volgens het Verdelingsplan van de VN in 1947 zou de Gazastrook onderdeel worden van een nieuwe Palestijns-Arabische staat. De Arabieren verwierpen het plan echter. Zij wilden het land niet verdeeld zien worden. Bovendien zouden zij hun stad Al-Quds (Jeruzalem) kwijtraken. Na de beëindiging van het Britse mandaat over Palestina op 15 mei 1948 en een op handen zijnde burgeroorlog riepen de Joden op 14 mei 1948 de staat Israël uit. Het Egyptische leger viel daarop de aan de Arabische staat toebedachte Gazastrook binnen.

Op 22 september 1948, tegen het einde van de oorlog, vestigde de Arabische Liga een Palestijnse regering (Arabisch: حكومة عموم فلسطين hukumat 'um Filastin) in Gaza. Dit werd mede beschouwd als een poging van de Arabische Liga om de invloed van Transjordanië op de Palestijnse kwestie te verminderen; deze regering werd door Transjordanië (en door alle niet-Arabische landen) niet erkend. In feite was het weinig meer dan een marionettenregering onder gezag van Egypte, met een verwaarloosbare invloed en een minimaal budget. Later verhuisde de regering naar Caïro.

Onder Egyptisch bewind werd de Gazastrook vanaf 1948 een gesloten kamp. Het werd bijna onmogelijk om Gaza te verlaten. Strenge beperkingen, bijvoorbeeld in werkgelegenheid en onderwijs, werden opgelegd aan de inwoners van Gaza, zowel aan de oorspronkelijke bewoners als aan de vluchtelingen. Iedere avond was er een uitgaansverbod tot het ochtendgloren de volgende dag. De slechte behandeling blijkt ook uit de levensverwachting: toen Israël de Gazastrook bezette in 1967 was de levensverwachting er maar 48 jaar. Na twee decennia was de levensverwachting gestegen naar 72 jaar.[20]

De huidige Gazastrook is een product van de wapenstilstandsakkoorden van 1949 tussen Egypte en Israël; de grens is onderdeel van wat bekend staat als de Groene Lijn. Egypte bezette de Strook van 1949 tot 1967, met een onderbreking van vier maanden Israëlische bezetting tijdens de Suezcrisis van 1956. Egypte annexeerde de Gazastrook niet, maar behandelde het als bezet gebied en liet het onder militair bestuur vallen. Palestijnen die in de Gazastrook of in Egypte woonden, kregen een Palestijns paspoort. Dit stopte in 1959 toen Gamal Abdel Nasser, de president van Egypte, de Palestijnse regering per decreet ophief.

In de Zesdaagse Oorlog van 1967 werd de Gazastrook door Israël op Egypte veroverd en bezet. Het gebied werd niet geannexeerd door Israël, maar Israëlisch-joodse kolonisten stichtten er onder bescherming van het Israëlische defensieleger in totaal 21 nederzettingen.

De eerste Intifada begon eind 1987 in de Gazastrook. Op 9 december botste een vrachtwagen van het Israëlische leger bij het Jabalia-vluchtelingenkamp op een Palestijnse personenauto met de dood van de vier inzittenden ten gevolge. Hierna kwam het tot een demonstratie. Deze liep uit op een volksprotest die oversloeg naar de rest van de Palestijnse gebieden..

Het begin van een zeehaven werd tijdens de tweede Intifada in 2001 door Israël verwoest. Nederland, Frankrijk en de E.U. werkten samen aan dat project. Israël vernietigde hetgeen reeds gebouwd was, omdat volgens haar mortieraanvallen vanaf het bouwterrein waren gedaan richting Israël. Deskundigen ter plaatse betwijfelen desgevraagd de juistheid van dit argument.[21]

In 2005 was het aantal Israëlische kolonisten gegroeid tot 8000; voor de bevolkingsaantallen in de regio van weinig betekenis, maar de nederzettingen waren wel gevestigd op een relatief aanzienlijk groter deel van het grondgebied: de 8000 joods-Israëlische kolonisten woonden op 15% van de oppervlakte van de Gazastrook. De wegen naar deze nederzettingen werden door het Israëlische leger gecontroleerd.

Op 4 februari 2004, tijdens de tweede intifada, verklaarde de Israëlische minister-president, Ariel Sharon, vijftien nederzettingen die niet pal tegen de Israëlische grens aanlagen te willen ontruimen in het kader van het disengagementplan. Dit plan, overeengekomen met de Amerikaanse president, George W. Bush, bestond eruit dat in plaats van de ontruimde nederzettingen in de Gazastrook een viertal Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever gebouwd zouden worden, alsook uitbreiding van de grotere nederzettingen op diezelfde Westelijke Jordaanoever én de verdere bouw van de omstreden Israëlische Westoeverbarrière, veiligheidsmuur (Israëlische benaming) of apartheidsmuur (Palestijnse benaming), op de Westelijke Jordaanoever.

Een ruime meerderheid van de Israëlische bevolking was volgens peilingen voor ontruiming van de nederzettingen. Een raadgevend referendum van de Likoed wees op 2 mei 2004 het voorstel af, maar de regering-Sharon met wisselende deelnemers zette de plannen door. Als argument voor het overtuigen van de kolonisten in de Gazastrook werden ook grote schadevergoedingen beloofd. Aanvankelijk waren de acties tegen de ontruiming aanzienlijk. De Israëlische regering probeerde van meet af aan het aantal aanwezige extremistisch-religieuze sympathisanten te verminderen. Zo werd bijvoorbeeld een 50.000 man grote 'Mars op de Gazastrook' verboden. In augustus 2005 waren alle inwoners van de nederzettingen en sympathisanten uit de Gazastrook geëvacueerd. In september 2005 droeg Israël de controle over de Gazastrook over aan de Palestijnse Autoriteit, hoewel het Israëlische leger nog wel aanwezig bleef. Voor Israëlische burgers werd de toegang tot de Gazastrook door Israël afgesloten.

Het Palestijnse bestuur over het grootste deel van de Gazastrook begon in 1993, na de Israëlisch-Palestijnse akkoorden die bekendstaan als de Oslo-akkoorden.

Na een verdere eenzijdige terugtrekking van Israël, was op 12 september 2005 de controle over het grondgebied (exclusief het luchtruim) compleet. Aanvankelijk braken feestvierende Palestijnen de grens met Egypte door, maar die werd later gerepareerd. De Palestijnse Autoriteit vergrendelde de grensovergang met Egypte. Tijdens een gewapende "overwinningsparade" van Hamas kwamen 19 mensen om het leven en nog 200 raakten gewond, toen explosieven in een vrachtwagen van Hamas ontploften. De Palestijnse Autoriteit reageerde met een politieke aanval op Hamas wegens het nodeloos in gevaar brengen van burgers.

Na de dood van Yasser Arafat werd er door de internationale gemeenschap, de VS en Israël op kop, sterk aangedrongen op democratische verkiezingen.

Palestijnen wachten voor de grensovergang met Israël, juli 2005

In 2006 won Hamas de verkiezingen van Fatah, maar de gekozen bestuurders werden op het allerlaatste moment door Israëlische militairen gedeporteerd. Twee burgers uit Gaza werden door het Israëlische leger ontvoerd, waarop de Palestijnen 25 juni 2006 twee Israëlische soldaten doodden, er een gevangen namen (korporaal Gilad Shalit)[22] en een uitruil voorstelden voor de ongeveer 10.000 Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen.[23]

De goudmarkt in Gaza-Stad

Hierna ontketende Israël de Operation Summer Rains Operatie Zomerregens teneinde de korporaal te bevrijden. Bruggen en regeringsgebouwen werden aangevallen uit de lucht en de elektriciteitscentrale werd lamgelegd (dus ook de waterzuiveringsinstallatie). Tientallen parlementariërs en ook ministers van Hamas werden gearresteerd en opgesloten. Dag en nacht vlogen vliegtuigen van het Israëlische defensieleger (IDF) laag over het gebied. De Gazastrook ging op slot.[22] Het daaropvolgende bestand hield het tot november 2006 toen Israël een bloedbad aanrichtte in Beit Hanoun (15 doden, 200 gewonden).

Op 12 juni 2007 ging de Karni-grenspost, de poort voor import en export van goederen bij Rafah, dicht.

Op 14 juni 2007 nam, na de verkiezingsoverwinning van Hamas die niet gehonoreerd werd, Hamas uiteindelijk met geweld de militaire controle over op de Gazastrook, die toen nog onder de president van de Palestijnse Autoriteit lag. Dit gebeurde met name door de executieve ordedienst en de Qassambrigades. Na een interne oorlog met Fatah veroverde Hamas gewapenderhand de Gazastrook, inclusief Gaza-Stad en verklaarde Gaza "bevrijd". Woordvoerders van Hamas bevestigden dat de Qassambrigades na de bezetting ook een aantal commandanten van Fatah hadden geëxecuteerd. Veel aanhangers van Fatah vluchtten naar Egypte en de Westelijke Jordaanoever.

In oktober 2007 verklaarde het Israëlische kabinet de Gaza-strook tot een "vijandige identiteit" en verscherpte de sancties (o.a. ten aanzien van de levering van elektriciteit)

De verhouding tussen Hamas en Israël is zeer slecht. Hoewel Israël zijn kolonisten had teruggetrokken uit de Gazastrook hield het de militaire controle en voert regelmatig aanvallen uit op Hamasstrijders. Aan de andere kant waren vanuit de Gazastrook tienduizenden Qassamraketten op Israël afgevuurd, die voornamelijk rond Sderot terechtkwamen. Bij aanvallen door Israël eind februari en begin maart 2008 werd onder meer het kantoor van premier Ismail Haniya bestookt en kwamen 120 Palestijnen om het leven, waarvan 25% kinderen. Volgens een rapport (1 maart 2008) van acht Britse mensenrechtenorganisaties is de situatie van 1,5 miljoen Palestijnen in de Gazastrook slechter dan ooit sinds het begin van de Israëlische bezetting in 1967 als gevolg van de vijandelijkheden tussen Israël en Hamas, de extreme restricties op het goederen- en personenverkeer door de Israëlische blokkade van het gebied en de ongecontroleerde raketaanvallen op Israël door Hamas.[24]

December 2008: een staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël liep af. De raketbeschietingen door Hamas werden hervat, waarna Israël de militaire aanval 'Operatie Gegoten Lood' (Operation Cast Lead) uitvoerde. Hierbij kwamen ruim 1300 mensen om het leven en werden grote verwoestingen aangericht.

Moskeegangers biddend in verzet, januari 2009

Mavi Marmara verlaat de haven in Turkije, 22 mei 2010

In 2009 werd bekend dat Egypte begonnen was met de aanleg van een muur tussen Egypte en de Gazastrook, die 20-30 meter de grond in ging. Egypte wilde hiermee de smokkel via tunnels onmogelijk maken. Tunnels die door Egypte werden ontdekt, werden vernietigd of met gas gevuld, waardoor meerdere Palestijnen om het leven kwamen.[25]

In 2010 wilde de Gaza Freedom Flotilla onder leiding van het Turkse actieschip 'Mavi Marmara' de zeeblokkade doorbreken en hulpgoederen naar de Gazastrook brengen. Op dit schip bevond zich ook de 87-jarige Katholieke aartsbisschop en prelaat van Jeruzalem, Hilario Capucci.[26] Het schip werd in internationale wateren met geweld geënterd door de Israëlische marine. Bij deze actie werden 9 Turkse opvarenden gedood.[27][28] Aartsbisschop Capucci werd daarbij gewond en door Israël aan Jordanië overgedragen. November 2012: het Israëlische leger voerde de militaire operatie 'Operatie Wolkkolom' uit in de Gazastrook. Tijdens deze operatie werden ruim 160 Palestijnen gedood en ongeveer 1000 gewond.

Verwoeste UN-school en resten van het Ministerie van Binnenlandse zaken in Gazastad, 5 december 2012

Vernietigde ambulance in Shuja'iyya, 6 augustus 2014

Juni 2014: In het conflict in de Gazastrook 2014 met de naam 'Operation Protective Edge'[29] was het militaire doel van Israël om de tunnels op te blazen, waarvan er 14 onder de Israëlische grens zouden doorlopen. Hierbij werd op 1 augustus de stad Rafah vier dagen lang zwaar gebombardeerd, waardoor honderden huizen, gebouwen, een hospitaal en een VN-school werden verwoest of beschadigd. Een groot bloedbad werd aangericht: tussen de 135 en 200 burgers werden gedood, en velen verwond. Volgens Amnesty International zou sprake zijn van een oorlogsmisdaad[30][31] Tussen 8 juli en 26 augustus 2014 werden er volgens het Israëlische leger locaties vernietigd waar raketten geproduceerd, gelanceerd of opgeslagen werden. De hevigst getroffen plaats daarbij was Shuja'iyya, bij Gaza-stad.[32] Na het conflict van 2014 werd een wapenstilstand afgesproken. De infrastructuur en de economie in de Gazastrook was in de oorlog vernietigd en de militaire blokkade door Israël, ter land, ter zee en in de lucht, verhinderde de wederopbouw.[33]

Als gevolg van gerezen spanningen langs de grens met Israël werden er beschietingen vanuit tanks op de Gazastrook afgevuurd en beantwoord met mortieren. Begin mei 2016 werd melding gemaakt van Israëlische jachtvliegtuigen boven Gaza, in de buurt van Gaza-stad en Rafah waardoor honderden mensen weer uit hun huizen vluchtten.[34]

Medio maart 2019 werden demonstraties, "Marsen van de hongerigen", gehouden van inwoners van de Gazastrook tegen prijsverhogingen en de slechte leefomstandigheden. Hamas reageerde meteen en hardhandig. Tientallen betogers werden afgetuigd, honderden opgepakt. Palestijnse mensenrechtenorganisaties uitten daarop zware kritiek op Hamas [35].

Op 25 maart verwoestte een raket uit de Gazastrook een huis in het dorp Mismeret bij Tel Aviv. Er vielen zeven gewonden en er was schade aan omliggende huizen. Netanyahu kwam ervoor terug uit de VS en beloofde "een krachtige reactie" [36]. Deze kwam in de vorm van luchtaanvallen op Hamasdoelen, waarbij ook gewonden vielen. Het Israëlische Iron Dome luchtafweersysteem hield enkele raketten tegen, andere raketten kwamen in het open veld terecht [37].

In het weekend van 4 en 5 mei werden vanuit de Gazastrook 690 raketten op Israël afgevuurd, die de dood veroorzaakten van vier Israëliërs en 234 van hen verwondden. Op zijn beurt viel Israël 350 doelen van Hamas aan[38]. In de Gazastrook vielen 23 doden en 44 gewonden. Onder andere werden woongebouwen en een moskee getroffen. Een Hamascommandant, Hamed Abdul Khoudary, werd door een raket gedood toen hij in zijn auto op weg was in de wijk Al-Tuffah van Gazastad [39]. Khoudary zou, volgens het Israëlische leger, via zijn bedrijf sommen geld gesluisd hebben van Iran naar Hamas en Islamitische Jihad. Er werd een staakt-het-vuren bereikt, hetgeen voor Benny Gantz reden was 's maandags Netanyahu te verwijten voor geweld gecapituleerd te zijn [40].

In 2010 moest de Israëlische regering documenten vrijgeven na een juridische strijd met de Israëlische mensenrechtengroep Gisha . Deze hebben betrekking op een "dieet" waarop de Israëlische regering de Gazanen wilde zetten. Brandstof en bepaalde voedingsingrediënten werden gereduceerd op basis van berekeningen wat de minimum behoefte van een individuele inwoner van de Gazastrook was. De bevolking van de Gazastrook (een groot deel is onder de 18) moest te weinig krijgen om van te leven, maar net te veel om te sterven" (aldus Dov Weisglass, die later ontkende dit gezegd te hebben)[47].

Op 30 maart 2018, de jaarlijkse Palestijnse Dag van het Land (Yum al-Ard)[48] begon een langdurige protestmars 'The Great March of Return' - 'Breaking the Siege' van duizenden inwoners van de Gazastrook langs de grens met Israël.[49] Met dit protest eisen de Palestijnen hun 'recht op terugkeer', (Resolutie 194 Algemene Vergadering Verenigde Naties) naar de plaatsen in Israël vanwaar zij of hun ouders verdreven zijn. Het Israëlische leger had langs de grens scherpschutters en tanks opgesteld. Enkele dagen daarvoor had Nickolay Mladinov, Speciaal VN-coördinator voor het Midden-Oosten vredesproces, het Israëlische defensieleger opgeroepen voorzichtig op te treden en geen kinderen te treffen.[50] Ter gelegenheid van deze 42ste landdag prees Hanan Ashrawi, Uitvoerend Comitélid van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO, de moed en veerkracht van het Palestijnse volk tegenover Israël: "We blijven ons verbinden aan geweldloos volksactivisme en politiek, wettelijk en diplomatiek volharden in de strijd voor vrijheden, rechten en waardigheid."[51]

De eerste confrontatie van de protestmars met het Israëlische leger resulterende in 17 doden en meer dan 1400 gewonden. Koeweit wilde dat de Verenigde Naties een onafhankelijk onderzoek zou instellen naar dit geweld, maar dat werd door de Verenigde Staten van Amerika tegengehouden met een veto.[52] Op 28 februari 2019 werd een (voorlopig) rapport gepubliceerd van de Onafhankelijke Onderzoekscommissie van de VN met bevindingen en conclusies ten aanzien van de Gaza-protesten in 2018, waarbij 183 Palestijnen, onder wie 35 kinderen, door Israëlische kogels werden gedood; 154 van hen waren ongewapend. Er waren ruim 9500 gewonden, van wie een groot aantal een amputatie moest ondergaan.[53] Premier Benjamin Netanyahu en Israëlische functionarissen verwierpen de bevindingen van de commissie en noemden ze "hypocrisie en leugens".[54]

Volgens een rapport van de Wereldbank (september 2018 ) is de economie "aan het instorten"[55]: vooral door de 11 jaar durende blokkade, maar ook door het korten op donorbijdragen (zowel door de Palestijnse Autoriteit (30 miljoen dollar per maand) als door de regering van de V.S.(op eigen hulpprogramma en op UNRWA). De economie "is in een vrije val geraakt" met een krimp van 6% in het eerste kwartaal van 2018. De werkloosheid onder volwassenen is nu ruim 50% en de jeugdwerkloosheid 70% (onder meisjes 78%).De Wereldbank doet 1) een beroep op Israël het vervoer van goederen en mensen voldoende te verruimen en handelsrestricties op te heffen teneinde de Gazaanse economie te helpen verbeteren; en 2) op de Palestijnse Autoriteit om instituties op te zetten die de Gazastrook op "een transparante en efficiënte manier" besturen en prioriteit te geven aan een politiek van economische ontwikkeling.

Infrastructuur De wederopbouw van de verwoestingen van de oorlog in de Gazastrook van 2014 wordt ernstig bemoeilijkt door de blokkade. Israël (en Egypte) verhindert/-en dat er bouwmaterialen worden binnen gebracht met als argument dat deze door Hamas gebruikt worden om weer tunnels te bouwen voor (wapen)smokkel.

De ziekenhuizen en medische centra kampen met grote tekorten aan medicijnen en medische hulpmiddelen. Zij lijden onder elektriciteitstekorten t.g.v. tekort aan brandstof. Ook de drinkwatervoorziening is nog steeds niet hersteld; (hulp)materialen worden door de blokkade nauwelijks toegelaten. Het grondwater is zeer vervuild, en sanitaire voorzieningen zijn ondeugdelijk en slechts 4% van het water is geschikt voor consumptie.[56] Vanwege deze uitzichtsloze situatie neemt de psychische nood toe, terwijl er een groot tekort is aan psychologisch geschoold personeel. Het aantal zelfmoorden lijkt sinds 2016 toe te nemen.[57] Eind december 2017 bracht de WHO een speciaal rapport uit over de onhoudbare situatie in de Gazastrook.[58]

In 2015 kwam een film uit van de Palestijnse regisseur Hani Abu-Assad: The Idol (Het Idool). Dit is een "ontroerend en waargebeurd verhaal over de Palestijnse zanger Mohammed Assaf, winnaar van de Arab Idol 2013.[59] Vanaf zijn vierde woonde deze in de Gazastrook. De film laat de moeilijkheden zien die hij moest overwinnen.

De Nederlandse documentairemakers Frederick Mansell en Laurens Samsom maakten in 2015 de documentaire 'Team Gaza' over het echte leven in de Gazastrook aan de hand van het leven van zes jonge Gazanen, van wie vijf spelers in het voetbalteam van Beach Camp, een rauwe wijk in Gazastad.[60]