weten

Nederlands
Uitspraak
  • Geluid:  weten    (hulp, bestand)
  • IPA:/ 'wetə(n) /
  • IPA: /ˈʋeː.tə(n)/
Woordafbreking
  • we·ten
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘kennis hebben, begrijpen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 [1]
  • Verwant in Germaans:
Duits: wissen
Engels: wit
Oudhoogduits: wizzan
Gotisch: witan
  • Verwant in Romaans:
Latijn: videre
Italiaans: vedere
Spaans: ver
Frans: voir
  • Verwant in Grieks:
Grieks: εἴδω, οἶδα
  • Verwant in Slavisch:
Pools: widzieć
Russisch: видеть
stamtijd
onbepaalde
wijs		 verleden
tijd		 voltooid
deelwoord
weten
wist[2]
geweten[2]
onregelmatig volledig

Werkwoord

weten

  1. ergens kennis van hebben
    • Hoe kun je dat nou weten als die stof nog nooit behandeld is? 
  2. ~ te: erin slagen
    • Hij wist zijn vader zover te krijgen hem dat geld te geven. 
  2. te weten te komen: iets ontdekken
    • De spion probeerde te weten te komen waar de atoomwapens lagen. 
  2. beseffen
    • Als je dat maar weet! 
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
   
Uitdrukkingen en gezegden
   
  • Weet wat je zegt, maar zeg niet alles wat je weet.
wees voorzichtig met woorden en je informatie
  • Weten hoe de vork in de steel zit
precies weten wat er gebeurd is
  • Weten waar Abraham de mosterd haalt
Zeer diepgaande kennis van een zaak hebben
  • Weten waar de schoen wringt
de oorzaak van de problemen weten
  • Weten wat voor vlees je in de kuip hebt
  • Aan iets een mouw weten te passen
een oplossing ergens voor weten
  • Dat mag Joost weten
het is volkomen onduidelijk, niemand weet het
  • Heg noch steg weten
ergens de omgeving totaal niet kennen
  • Het maar een weet zijn of Het is maar een weet
als het eenmaal bekend is, is het niet moeilijk meer
  • Het naadje van de kous willen weten
precies van alles de details willen weten hoe het in elkaar zit
  • Hij heeft de klok wel horen luiden maar weet niet waar de klepel hangt
hij heeft iets gehoord, trekt conclusies, maar kent niet het totaalplaatje
  • Je weet nooit hoe een koe een haas vangt.
het kan altijd wel eens lukken
  • Laat uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet.
als je een ander geld geeft kun je dat beter stilhouden want anderen hoeven het niet te weten
  • Van Teeuwes nog Meeuwes weten
ergens van helemaal geen verstand hebben
  • Van de hoed en de rand weten
Precies weten hoe het zit
  • Van de prins geen kwaad weten
Niet weten dat hij een fout gemaakt heeft
  • Van god noch zijn gebod weten
slechte dingen durven doen
  • Van toeten noch blazen weten
van iets geen verstand hebben
  • Van wanten weten
weten hoe zaken aangepakt moeten worden
  • Willen weten welk vlees men in de kuip heeft
eerst willen weten hoe iemand is
  • Willens en wetens iets doen
met opzet
  • weten waar men mee bezig is
Vertalingen
    1. ergens kennis van hebben   
    weten waar men mee bezig is   
  • Duits: wissen was man tut

Werkwoord
vervoeging van
wijten

weten

  1. meervoud verleden tijd van wijten
    • Wij weten. 
    • Jullie weten. 
    • Zij weten. 

Gangbaarheid
  • Het woord weten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.

Meer informatie

Verwijzingen
  1. "weten" in: Sijs, N. van der Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen. 2e druk (2002) Veen, Amsterdam / Antwerpen; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
  2. Weten is van oorsprong zwak: wist komt van *weetde. Het voltooid deelwoord is sterk geworden, maar niet in bijvoorbeeld bewust.


Nedersaksisch

Werkwoord

weten

  1. weten


Veluws

Werkwoord

weten

  1. weten
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.